Βαθμολογίες στο Δημοτικό: Συνηθισμένες αντιδράσεις γονέων

«Τι βαθμό πήρες;», «Πόσο έγραψες στο διαγώνισμα;»

Δύο συνηθισμένες εκφράσεις γονέων που ανησυχούν για τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών τους, χωρίς όμως να συνειδητοποιούν το λάθος μήνυμα που περνούν στα παιδιά τους. Όταν ο γονιός ενδιαφέρεται για τους βαθμούς υπερβολικά, εστιάζει στο αποτέλεσμα μόνο και δεν ενδιαφέρεται πιθανόν για το μέγεθος της προσπάθειας του παιδιού, για το αν κουράστηκε, για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ή για το αν στεναχωρήθηκε στην πορεία. Αυτός ο γονιός συνδέει την επιτυχία με εξωτερικά κριτήρια και μαθαίνει το παιδί του να καθορίζει την εσωτερική του αξία από αυτά.

Αλλά η αξία ενός παιδιού είναι πολύ μεγαλύτερη! Δεν μπορεί να χωρέσει σε ένα «Φύλλο Ελέγχου» και πολύ περισσότερο να αποδοθεί με έναν αριθμό. Ο γονιός πρέπει να καταστήσει σαφές στο παιδί του, μέσα από τη στάση και το παράδειγμά του, ότι η αξία του παιδιού είναι ανεξάρτητη από τους βαθμούς,τις πρωτιές και τα βραβεία και ότι οι βαθμοί δεν καθορίζουν σε καμία περίπτωση την αγάπη του για εκείνο.

«Εμείς πήραμε Άριστα, 10!»

Άλλη μία συνηθισμένη έκφραση των γονιών, με την οποία μάλιστα θεωρούν ότι επιβραβεύουν το παιδί. Όμως, τι κάνουν στην πραγματικότητα; Στην πραγματικότητα το αποθαρρύνουν, καθώς δεν ξεχωρίζουν την προσωπικότητα του παιδιού από τη δική τους με αποτέλεσμα να καρπώνονται την επιτυχία του στους βαθμούς ως δικιά τους. Βέβαια ισχύουν και όλα τα παραπάνω μηνύματα, καθώς τονίζεται πάλι το τελικό αποτέλεσμα (Άριστα, 10) και δεν συνεκτιμάται η συνολική προσπάθεια που κατέβαλε το παιδί. Παράλληλα, για τον γονιό η παραπάνω έκφραση αποτελεί και μια επιβεβαίωση του εαυτού τους, καθώς αισθάνεται ότι τα καταφέρνει καλά ως γονιός, άρα ικανοποιούνται τα εγωιστικά κίνητρα του.

«Μα πόσο έξυπνο είσαι!»

Είναι αποδεδειγμένο ότι αποκαλώντας το παιδί «έξυπνο» ως επιβράβευση, οι γονείς θα πετύχουν τα αντίστροφα αποτελέσματα. Τέτοιου είδους έπαινοι, μειώνουν το ενδιαφέρον του παιδιού για την ουσία της μάθησης και το μετατοπίζουν στις επιδόσεις του και πώς θα είναι καλύτερες από των συνομηλίκων του. Επιπροσθέτως, σε περίπτωση αποτυχίας το παιδί θα αποδώσει την ευθύνη στην ανεπαρκή ευφυΐα του και, πιθανότατα, θα εγκαταλείψει και τη σκέψη ακόμα μιας νέας προσπάθειας.

Επιβράβευση της προσπάθειας

Στον αντίποδα, μια αποτυχία για ένα παιδί που συνήθως επιβραβεύεται για τη σκληρή του δουλειά θα ερμηνευθεί από το ίδιο ως μια ανεπαρκής προσπάθεια που θα μπορούσε να ευοδωθεί αν είχε βάλει όλες του τις δυνάμεις. Αυτό το παιδί θα βρει στην αποτυχία το κίνητρο για συνεχή μάθηση και βελτίωση, σε αντίθεση με εκείνο που επαινείται για την ευφυΐα του για την οποία δεν μπορεί να κάνει κάτι να την αλλάξει.

Είναι σημαντικό να ξεχωρίζουμε αυτό που κάνουν τα παιδιά μας, από αυτό που είναι. Να εστιάζουμε και να ενθαρρύνουμε την προσπάθεια που καταβάλλουν, ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα, καθώς μόνο τότε θα σημειωθεί πρόοδος. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να ενθαρρύνουμε το παιδί στο μάθημα των μαθηματικών, θα πρέπει να εστιάσουμε στον χρόνο που κατέβαλε για να βρει τη λύση του προβλήματος, αναγνωρίζοντας συγχρόνως και τη δυσκολία, χωρίς να επικαλεστούμε την ευφυΐα του παιδιού.

Τι μπορούμε να πούμε:

«Ασχολείσαι αρκετή ώρα με αυτό το πρόβλημα μαθηματικών. Πρέπει να είναι δύσκολο, αλλά δες πόση πρόοδο έχεις κάνει.»

Τι ΔΕΝ πρέπει να πούμε:

«Μπράβο έλυσες το πρόβλημα. Είσαι πολύ έξυπνος.»

Άλλωστε, οι καλοί βαθμοί και οι σωστές απαντήσεις δεν σημαίνουν απαραίτητα:

• ότι το παιδί έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης (IQ) . Υπάρχουν παιδιά με μέτριο ή χαμηλό IQ που παίρνουν καλούς βαθμούς επειδή προσπαθούν πολύ και παιδιά με υψηλό IQ που παίρνουν χαμηλούς βαθμούς.
• ότι το παιδί προσπαθεί πολύ. Υπάρχουν παιδιά που παίρνουν εύκολα καλούς βαθμούς και άλλα που ενώ πραγματικά προσπαθούν, δεν καταφέρνουν να τους πάρουν.
• ότι το παιδί έχει καλή συμπεριφορά. Υπάρχουν άριστοι μαθητές με δυσκολίες στη κοινωνική συμπεριφορά και στη διαχείριση των συναισθημάτων.
• ότι το παιδί θα γίνει επιτυχημένο στο μέλλον. Αντίθετα, συχνά μαθητές που έπαιρναν «κακούς» βαθμούς, γίνονται επιτυχημένοι επαγγελματίες και το αντίστροφο.

Επειδή η ώρα των βαθμών για το Β’ τρίμηνο έφτασε οφείλουμε να καταλάβουμε πρώτα εμείς, ως γονείς και δάσκαλοι, τον σκοπό της βαθμολογίας και στη συνέχεια να το μεταδώσουμε και στα παιδιά μας. Η βαθμολογία αλλά και κάθε μορφής αξιολόγηση, χρησιμεύει στο να βελτιωνόμαστε, στο να εντοπίζουμε τα αδύνατα σημεία, τις αλλαγές που πρέπει να κάνουμε, ώστε να γινόμαστε καλύτεροι!

Μόνο με αυτήν την προσέγγιση θα διδάξουμε στα παιδιά μας να μην εγκαταλείπουν την προσπάθεια, να βλέπουν τη χαμηλή βαθμολογία, το λάθος ή την αποτυχία ως ευκαιρία για μάθηση, εξέλιξη και πρόοδο. Έτσι, θα μάθουν να αντιμετωπίζουν με υπομονή και κάθε δυσκολία που ενδεχομένως τύχει να συναντήσουν στον δρόμο τους!

Σίλια Χαλιώτη
Παιδαγωγός - Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Ιδιοκτήτρια του κέντρου “School & Career Consulting”
6975541206
chalioti@gmail.com

IG: @celia.chalioti

FB: @School & Career Consulting