Παγκόσμια Ημέρα Προωρότητας: Χριστίνα Τριγάζη - Ένας φύλακας άγγελος πρόωρων μωρών

Με τη Χριστίνα έδωσα ραντεβού στο κέντρο της Αθήνας. Σε ένα ήσυχο καφέ κάτω από το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Αλεξάνδρα». Ήταν στην ώρα της. Τη γνώρισα για πρώτη φορά και η γλυκιά της φυσιογνωμία με έκανε να χαμογελάσω. Σίγουρα σας έχει συμβεί: να συναντάτε έναν έναν άνθρωπο για πρώτη φορά και να αισθάνεστε ότι τον ξέρετε. Με ζεστό χαμόγελο και γλυκιά φωνή μου μίλησε για όλα όσα κάνει καθημερινά στη δουλειά της.

Αφού καθίσαμε και παραγγείλαμε τον καφέ μας, συζητήσαμε για διάφορα θέματα πριν περάσω στις ερωτήσεις που είχα ετοιμάσει γύρω από την προωρότητα. Κάπως έτσι, η Χριστίνα μου είπε για το πώς το επάγγελμα της μαίας... τη διάλεξε.

Η Χριστίνα Τριγάζη είναι και η ίδια ένα πρόωρο μωράκι. Γεννήθηκε στην 30η εβδομάδα της κύησης, 900 γραμμάρια. Μάλιστα στο τμήμα της ΜΕΝΝ του νοσοκομείου Αλεξάνδρά, συνάντησε μια μαία, που τη θυμόταν ως μωρό εκεί, μιας και η ίδια χρειάστηκε να νοσηλευτεί στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών όπου σήμερα εργάζεται, για 3 μήνες.

Η ζωή της, όπως η ίδια μου περιέγραψε, είναι γεμάτη με ευγνωμοσύνη, άγχος, χαρμολύπες, δάκρυα, μηχανήματα και σωληνάκια. Καθημερινά φροντίζει μικροσκοπικά μωράκια που δεν έχουν την τύχη να περνούν τις πρώτες μέρες και μήνες της ζωής τους με τη μαμά τους. Για εκείνα, η ίδια και οι συναδέλφισσές της, είναι οι προσωρινές μαμάδες όλων αυτών των πρόωρων μωρών. Είναι το πρώτο χάδι, η πρώτη αγκαλιά και γι' αυτό πολλές μαμάδες πρόωρων νεογέννητων νιώθουν ευγνωμοσύνη για τον άνθρωπο που φροντίζει το μικρό τους πλασματάκι.

Στα μάτια μου η Χριστίνα είναι μία από τις πολλές (και πολλούς) φύλακες αγγέλους που έχουν αυτοί οι μικροί και γενναίοι μαχητές, δίπλα τους.

Διαβάστε τη συνέντευξή της.

Τι ονομάζουμε προωρότητα;

Μια φυσιολογική εγκυμοσύνη διαρκεί 37 έως 42 εβδομάδες. Όποιο νεογνό γεννηθεί πριν τις 37 εβδομάδες της κύησης θεωρείται πρόωρο. Η προωρότητα χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες: εξαιρετικά πρόωρο (το μωρό γεννιέται πριν από τις 28 εβδομάδες κύησης), πολύ πρόωρο (το μωρό γεννιέται μεταξύ 28 και 31 εβδομάδων κύησης), μέτρια πρόωρο (το μωρό γεννιέται μεταξύ 32 και 33 εβδομάδων κύησης) και το όψιμα πρόωρο (το μωρό γεννιέται μεταξύ 34 και 36 εβδομάδων κύησης).

Πώς φροντίζουμε τα πρόωρα νεογνά;

Η φροντίδα εξαρτάται από το βαθμό προωρότητας και τη γενικότερη κατάστασή του. Όσο πιο πρόωρο είναι το νεογνό τόσο περισσότερες ανάγκες φροντίδας και υποστήριξης, έχει. Η φροντίδα του πρόωρου μωρού έχει ανατροπές και συχνά απαιτείται τροποποίηση στον τρόπο που το φροντίζουμε αλλά και τα μέσα. Για παράδειγμα στα περισσότερα πρόωρα νεογνά, με εξαίρεση κάποιες φορές τα όψιμα, γίνεται χρήση θερμοκοιτίδας (συσκευή που ελέγχει και διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία και την υγρασία) μιας και συχνά εμφανίζουν υποθερμία. Επίσης, χορηγούμε οξυγόνο είτε μέσα στη θερμοκοιτίδα, είτε μέσω μάσκας, είτε με διασωλήνωση. Επιπλέον πολλές φορές γίνεται χορήγηση παρεντερικών υγρών, φαρμάκων για την καρδιά και αντιβιώσεων. Μια μαία παρακολουθεί συχνά τα monitor που είναι συνδεδεμένα τα νεογέννητα, φροντίζει για τη σίτισή τους με levin σωληνάκι (ρινογαστρικός καθετήρας σίτισης Levin) και φροντίζει για την καθημερινή τους καθαριότητα.

Πού βρίσκονται οι γονείς όσο τα μωρά τους βρίσκονται στη ΜΕΝΝ;

Τις πρώτες 3-4 μέρες οι μητέρες νοσηλεύονται στο νοσοκομείο στην πτέρυγα λεχωϊδων και μετά γυρίζουν στο σπίτι τους, συχνά, χωρίς το μωρό. Μετά επισκέπτονται το μωρό και του φέρνουν γάλα.

Οι γονείς μπορούν να έρθουν όσες φορές θέλουν μέσα στην ημέρα για να δουν το μωρό τους;

Όχι, συνήθως ορίζεται επισκεπτήριο. Δεν υπάρχει δυνατότητα να υπάρχει συνεχώς η μαμά εκεί. Μπορεί να έρθει στο πρωινό και απογευματινό επισκεπτήριο, να ενημερωθεί για την υγεία του και να αφήσει το μητρικό γάλα.

Ακούμε για τη μέθοδο Καγκουρό; Εφαρμόζεται τόσο με τη μητέρα όσο και με τον πατέρα του βρέφους;

Αυτή η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί τόσο από την μητέρα όσο και από τον πατέρα. Απλώς όταν γίνεται από τη μητέρα το μωρό οδηγείται μέσω της όσφρησης και από τον χτύπο της καρδιάς στο στήθος της για θηλασμό. Εμείς στο «Αλεξάνδρα» δεν το εφαρμόζουμε γιατί η μονάδα δεν είναι δομημένη ώστε να είναι εφικτή αυτή η διαδικασία. Στο εξωτερικό υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένοι χώροι - εμείς δεν έχουμε ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Η μέθοδος καγκουρό σε παιδιά που είναι διασωληνωμένα, πρέπει να γίνει σε αίθουσα που θα πληροί τις προδιαγραφές, πρέπει να υπάρχει καρέκλα και χώρος για να μην αποσωληνώσεις ένα μωρό.

Τα «χταποδάκια» τα έχετε; Τα δέχεστε;

Τα χταποδάκια είναι ωραία και χρήσιμα, αλλά δυστυχώς δεν επιτρέπονται λόγω των λοιμώξεων.

Πόσα μωράκια νοσηλεύονται αυτή τη στιγμή στη ΜΕΝΝ του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Αλεξάνδρα»;

Όπως γνωρίζετε και εσείς, το «Αλεξάνδρα» είναι ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της Ελλάδας και έχει μεγάλο όγκο περιστατικών καθώς και ποικιλομορφία. Δηλαδή νοσηλεύει εξαιρετικά πρόωρα μωρά και μωρά με διάφορα σύνδρομα, όπως είναι η ιχθύαση. Αυτή τη στιγμή η εντατική -γιατί χωρίζεται σε τρία επίπεδα - έχει 8 νεογνά, τα οποία είναι τα εξαιρετικά πρόωρα ή τα πολύ σοβαρά πρόωρα, η ενδιάμεση, 9-10 νεογνά (το 10 είναι το υπεράριθμο που δυσκολευόμαστε να ανταπεξέλθουμε από πλευράς προσωπικού) και η απλή έχει χωρητικότητα 30 μωρά, αλλά συνήθως έχουμε 15-20 νεογνά.

Μίλησέ μας λίγο για τη ΜΕΝΝ. Πώς λειτουργεί; Ποιος ο ρόλος των μαιών που εργάζονται εκεί;

Η ΜΕΝΝ λειτουργεί σε τρία επίπεδα. Είναι η εντατική η οποία παίρνει τα πιο βαριά περιστατικά τα οποία χρειάζονται αναπνευστική υποστήριξη, είναι η ενδιάμεση, η οποία έχει μωρά τα οποία έχουν βγει από την εντατική, αλλά χρειάζονται επίσης αναπνευστική υποστήριξη - αλλά όχι τόσο βαριά ή μωρά που είναι εξαιρετικά μικρά σε βάρος και θέλουμε να αρχίσουν να τρώνε για να πάρουν βάρος, και η απλή που έχει μωρά είτε που πρόκειται να πάρουν εξιτήριο ή χρειάζεται να παραμείνουν για άλλους λόγους π.χ. όπως φωτοθεραπεία.

Ο καθένας έχει έναν δικό του ρόλο στη μονάδα. Οι μαίες έχουν άλλο ρόλο, οι βοηθοί νοσηλείας έχουν άλλο ρόλο, οι νεογνολόγοι άλλο, αλλά όλοι συνεργαζόμαστε συντονισμένα. Αρχικά γίνεται εκτίμηση του νεογνού από τη μαία και τον νεογνολόγο, γίνεται συνήθως η σταθεροποίηση αναπνευστικά, η τοποθέτηση συνήθως φλεβικής γραμμής και ανάλογα ό,τι άλλο χρειαστεί.

Τώρα όσον αφορά τη μαία, η μαία είναι εκείνη που θα αναλάβει την ολιστική φροντίδα του παιδιού. Πολύ συχνά είναι και εκείνη που θα παραλάβει το πρόωρο και θα εκτιμήσει με μια πρώτη ματιά την κατάστασή του και θα ενημερώσει το νεογνολόγο παιδίατρο. Και καθ'όλη τη διάρκεια είναι εκείνη του το ελέγχει και το παρακολουθεί, που το παρατηρεί. Είναι εκείνη που θα κάνει χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, εκείνη που θα ταΐσει το νεογέννητο είτε με levin είτε με μπιμπερό, εκείνη που θα αλλάξει την πρώτη πάνα του μωρού, εκείνη που θα το φροντίσει μέχρι να βγει από τη ΜΕΝΝ και φυσικά εκείνη που θα στηρίξει ψυχολογικά τους γονείς, τη μαμά και τον μπαμπά και θα δώσει οδηγίες τόσο για το θηλασμό, όσο και την άντληση σε περίπτωση που χρειαστεί η νέα μαμά να αντλήσει γάλα, να το συλλέξει και να το αποθηκεύσει σωστά ώστε να το φέρει στη ΜΕΝΝ για το μωρό της.

Πόσων εβδομάδων γεννήθηκε το πιο μικρό μωρό που έχεις φροντίσει; Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε; Επιβίωσε;

Το περιστατικό συνέβη όταν δούλευα στον ιδιωτικό τομέα. Το μωρό γεννήθηκε 25 εβδομάδων και που είχε γεννηθεί από μια μητέρα που έπαθε ενδομήτρια λοίμωξη. Η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη. Ήταν διασωληνωμένο, πάρα πολύ ασταθές, είχε συχνά επιπλοκές και απαιτούσε συνεχώς να υπάρχει κάποιος από πάνω του. Οι οδηγίες άλλαζαν συνεχώς. Ήταν μια δύσκολη κατάσταση, όχι μόνο από την πλευρά της σοβαρότητας της υγείας του παιδιού αλλά και την ψυχολογία των γονιών που για αρκετό καιρό δεν λάμβαναν θετικά μηνύματα. Όποτε ερχόντουσαν στο επισκεπτήριο, πριν δούνε τους γιατρούς, περίμεναν με ένα βλέμμα ή μια λέξη που θα τους πεις, αν μάθουν αν το μωρό ήταν καλά, αν έπαθε κάτι το βράδυ... Το μωρό τελικά επιβίωσε. Το είχαμε έξι μήνες στη μονάδα και έφυγε με οξυγονοθεραπεία στο σπίτι.

Θυμάσαι τα πρόωρα που έχουν περάσει από τα χέρια σου;

Σχεδόν όλα, ναι. Ακόμη και αυτά που δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν. Θυμάμαι ονόματα.

Τι ποσοστό πρόωρων μωρών επιβιώνει και για ποιους λόγους δεν καταφέρνει ένα πρόωρο μωρό να επιζήσει;

1 στα 10 μωρά γεννιούνται πρόωρα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σήμερα έχουν μεγάλο ποσοστό επιβίωσης και εξαρτάται από την ηλικία της κύησης καθώς όσο πιο πρόωρο είναι το μωρό, τόσο πιο ανώριμο είναι κυρίως και το αναπνευστικό του σύστημα. Έτσι λοιπόν κάτω των 22 εβδομάδων δεν επιβιώνει σχεδόν κανένα, πάνω από 24ων εβδομάδων επιβιώνει περίπου το 60%, πάνω από 27ων εβδομάδων περίπου ένα 80-90%, πάνω από 31-32 εβδομάδων πάνω από 90-95% και πάνω από 34ων εβδομάδων σχεδόν επιζούν όπως και τα τελειόμηνα.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τους λόγους τώρα, συνήθως καταλήγουν λόγω του συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας ή μιας βροχοπνευμονικής δυσπλασίας. Λόγω προωρότητας μπορεί να εμφανίσουν γαστρεντερολογική αιμορραγία ή νεκρωτική εντεροκολίτιδα (ΝΕΚ). Επίσης είναι πιο ευάλωτα καρδιολογικά και σε λοιμώξεις.

Έχουν αυξηθεί οι πρόωρες γεννήσεις τα τελευταία χρόνια;

Έχει παρατηρηθεί σταδιακή άνοδος των προώρων τοκετών τις τελευταίες δεκαετίες. Ειδικότερα και λόγω των εξωσωματικών -καθώς συχνά οι κυήσεις είναι δίδυμες- και λόγω της τεκνοποίησης σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Ποια προβλήματα υγείας ενδέχεται να εμφανίσουν τα βρέφη που γεννιούνται πρόωρα;

Θερμική αστάθεια, υπογλυκαιμία, Σύνδρομο Αναπνευστικής Δυσχέρειας των πρόωρων (ΣΑΔ), βροχοπνευμονική δυσπλασία, προβλήματα στη σίτιση, λοιμώξεις, άπνοιες - λόγω ανωριμότητας του κέντρου της αναπνοής, αναιμία της προωρότητας - που οφείλεται σε δυσλειτουργία του μυελού των οστών, νευρολογικά προβλήματα, αμφιβληστροειδοπάθεια και ανοιχτό βοτάλειο πόρο.

Είναι δύσκολο να είσαι μαία και να φροντίζεις πρόωρα μωρά;

Είναι όμορφο και δύσκολο μαζί. Υπάρχει συνεχώς μια ζυγαριά μεταξύ τους. Δύσκολο γιατί απαιτεί δεξιότητες, γνώσεις, ψυχραιμία και οξυδέρκεια λόγω των περιπτώσεων και όμορφο γιατί προσφέρει κάτι μοναδικό. Στο τέλος όμως, βλέποντας τις περισσότερες φορές οι κόποι να ανταμείβονται και τα μωρά να πηγαίνουν σπίτι τους νιώθεις πως έχει εκπληρώσει τον στόχο σου. Νιώθω περηφάνια, χαρά και πως ήμουν κάτι σημαντικό για το μωρό αυτό και την οικογένειά του. Ενώνω μια οικογένεια.

Ποια είναι τα κριτήρια εξόδου για ένα μωρό;

Ένα μωρό πρέπει να είναι 2000 kg και 36 εβδομάδων και πάνω. Πρέπει να μπορεί να σιτίζεται επαρκώς, είτε αν θηλάζει, είτε αν δίνει η μαμά μπιμπερό (δικό της γάλα ή ξένο) και να μην έχει πρόβλημα αναπνευστικό (να μην κάνει άπνοιες).

Κάποια μαιευτήρια παρακολουθούν τα πρόωρα μωρά μετά την έξοδό τους. Το «Αλεξάνδρα» εφαρμόζει πρόγραμμα παρακολούθησης νεογνών;

Ναι. Είναι σημαντικό το πρόγραμμα παρακολούθησης και δίνονται οδηγίες από εμάς στους γονείς για το πότε να ξαναέρθουν στα εξωτερικά ιατρεία ή προγραμματίζουν κάποιο ραντεβού με άλλες ειδικότητες όπως παραδείγματος χάρη, ΩΡΛ, οφθαλμίατρο, νευρολόγο κ.ο.κ.

Θα ήθελα να κλείσεις τη συνέντευξή μας με μια ευχή προς τους γονείς που έχουν μωράκια στη ΜΕΝΝ.

Εύχομαι όλοι οι μικροί μαχητές να έχουν τη βέλτιστη έκβαση και αυτός ο αποχωρισμός (ο αποχωρισμός από τους γονείς), ο τόσο σκληρός, να είναι ο τελευταίος!

Αφιερωμένο στους λιλιπούτειους ήρωες της ΜΕΝΝ και τους γονείς τους 🎗💜