Μονήρης ομφαλική αρτηρία: Τι είναι και ποιες οι επιπτώσεις στο έμβρυο;

Το μωρό μέσα στη μήτρα είναι ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος οργανισμός. Για τις μεταβολικές του ανάγκες εξαρτάται πλήρως από τη μητέρα. Η έδρα της «σύνδεσης» του οργανισμού του μωρού με αυτόν της μητέρας είναι ο πλακούντας, ενώ σύνδεσμος του μωρού με τον πλακούντα είναι ένας λεπτός εύκαμπτος σωλήνας, ο οποίος διατρέχεται από αγγεία (δηλαδή φέρει μέσα του αγγεία) και ονομάζεται ομφάλιος λώρος.

Ο ομφάλιος λώρος εκφύεται (= «ξεκινά») από το κέντρο – συνήθως – της επιφανείας του πλακούντα και καταφύεται (= «καταλήγει») στο μέσο της κοιλιάς του εμβρύου (βλ. εικόνα)

Τι είναι η μονήρης ομφαλική αρτηρία;

Στην παρακάτω σχηματική απεικόνιση βλέπουμε μία διατομή του ομφαλίου λώρου (δηλαδή ο ομφάλιος λώρος είναι κομμένος κάθετα).

Διακρίνουμε καθαρά, πως ο λώρος διατρέχεται από τρία αγγεία: μία ομφαλική φλέβα, η οποία μεταφέρει αίμα από τον πλακούντα προς το μωρό και δύο ομφαλικές αρτηρίες, οι οποίες μεταφέρουν αίμα από το μωρό προς τον πλακούντα.

Στην ακόλουθη εικόνα μπορεί κανείς να δει, ότι οι δύο ομφαλικές αρτηρίες «τυλίγονται» πέριξ της ομφαλικής φλέβας πριν εισέλθουν στον πλακούντα.

Αναφερόμαστε στην ύπαρξη μονήρους ομφαλικής αρτηρίας, όταν εντός του ομφαλίου λώρου δεν εντοπίζονται δύο ομφαλικές αρτηρίες, αλλά μόνον μία.

Πώς μπορούμε να δούμε, αν υπάρχουν μία ή δύο ομφαλικές αρτηρίες;

Στην παρακάτω φωτογραφία από υπερηχογράφημα φαίνεται η εικόνα της κάθετης διατομής του ομφαλίου λώρου, που εμφανίζεται στο υπερηχογράφημα, όπου εντοπίζονται οι δύο αρτηρίες και μία φλέβα, η οποία έχει και κατά κανόνα μεγαλύτερη διάμετρο.

Αυτή είναι και η φυσιολογική εικόνα. Αν υφίσταται περίπτωση μονήρους ομφαλικής αρτηρίας, τότε μόνον δύο αγγεία είναι ορατά.

Επιπροσθέτως, γνωρίζουμε, πως οι δύο ομφαλικές αρτηρίες εισερχόμενες στην κοιλιά του μωρού διαχωρίζονται σε μία αριστερή και σε μία δεξιά μπροστά από την ουροδόχο κύστη, την οποία και «αγκαλιάζουν». Η υπερηχογραφική εικόνα φαίνεται παρακάτω.

Στην περίπτωση μονήρους ομφαλικής αρτηρίας, μόνον μία αρτηρία (η αριστερή ομφαλική αρτηρία λείπει συχνότερα από τη δεξιά) είναι ορατή.

Η υπερηχογραφική διάγνωση μονήρους ομφαλικής αρτηρίας τίθεται νωρίς και σίγουρα κατά το υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας.

Με ποιες παθολογίες έχει συνδεθεί η παρουσία μονήρους ομφαλικής αρτηρίας;

Ο κατάλογος με τις παθολογίες, που έχουν συνδεθεί με την παρουσία μονήρους ομφαλικής αρτηρίας περιλαμβάνει:

• στο 5% των εμβρύων αυτών υφίστανται χρωμοσωμικές ανωμαλίες και συνήθως τρισωμία 13 ή τρισωμία 18
• στο 10% των εκδηλώνεται ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη
• ο ενδομήτριος θάνατος σε συνδυασμό με την ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη εμφανίζεται με διπλάσια συχνότητα στα μωρά με μονήρη ομφαλική αρτηρία
• στο 20% των μωρών με μονήρη ομφαλική αρτηρία συνυπάρχουν ανατομικές ανωμαλίες σε διάφορα συστήματα (καρδιαγγειακό, πεπτικό, ουροποιητικό, νευρικό) και στο σκελετό.

Πόσο συχνή είναι η μονήρης ομφαλική αρτηρία;

Μονήρης ομφαλική αρτηρία εντοπίζεται περίπου στο 1% των μονήρων κυήσεων (έτσι ονομάζεται η κύηση, όταν κυοφορείται ένα μόνο μωρό), ενώ αν πρόκειται για δίδυμη κύηση, μονήρης ομφαλική αρτηρία εντοπίζεται σε ένα εκ τω δύο μωρών στο 5% των περιπτώσεων.

Ο εντοπισμός μονήρους ομφαλικής αρτηρίας είναι συνηθέστερος, αν συνυπάρχει και διαβήτης.

Μονήρης ομφαλική αρτηρία εξάλλου εντοπίζεται με ελαφρά μεγαλύτερη συχνότητα στα κορίτσια (η σχετική αναλογία αρρένων/ θήλεων είναι 0,85/1).

Τι κάνουμε, αν το μωρό έχει μόνον μία ομφαλική αρτηρία;

Καταρχάς, τίθεται η επιλογή λήψεως γενετικού υλικού του μωρού είτε δια της λήψεως χορικών λαχνών, είτε δια της αμνιοπαρακέντησης, προκειμένου να ελεγχθεί το γενετικό του υλικό (το DNA).

Επιπροσθέτως, συνιστάται λεπτομερής έλεγχος της ανατομίας του μωρού κατά το υπερηχογράφημα β – επιπέδου, ενώ συνήθως συστήνεται και επιπλέον εξειδικευμένος υπερηχογραφικός έλεγχος της καρδιάς του μωρού (υπερηχογράφημα καρδίας εμβρύου).

Επί ικανοποιητικών αποτελεσμάτων των ανωτέρω εξετάσεων, προγραμματίζεται ιδιαίτερα στενή παρακολούθηση της ανάπτυξης του μωρού με υπερηχογραφικό έλεγχο στις 28, 32 και 36 εβδομάδες κύησης, η οποία θα συνδυάζεται με καρδιοτοκογράφημα, προκειμένου να εντοπισθούν έγκαιρα ενδεχόμενα σημεία εμβρυϊκής δυσχέρειας. Επί της παρουσίας τέτοιων σημείων είναι πιθανό να συστηθεί άμεση καταφυγή στην πρόκληση τοκετού ή (συχνότερα) στην καισαρική τομή.

Συχνά τέλος συστήνεται η χορήγηση κορτιζόνης μετά τις 24 εβδομάδες κύησης, προκειμένου να επιταχυνθεί η ωρίμανση των πνευμόνων του μωρού, ενόψει ενδεχομένου πρόωρου τοκετού.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr