Το φυλλικό (ή φολικό) οξύ και τα οφέλη του στην εγκυμοσύνη

Θα έχετε προσέξει, πως, όταν σας χορηγείται συμπλήρωμα φυλλικού, άλλοτε κατονομάζεται ως «φυλλικό» και άλλοτε ως «φολικό». Ενίοτε, αυτή η «μεικτή» ορολογία ενδεχομένως να προκαλεί σύγχυση. Εν τοις πράγμασι πρόκειται για την αυτή ουσία.

Η ουσία αυτή εντοπίζεται κατά μείζονα λόγο στα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, το μπρόκολο ή το μαρούλι. Εξού και το όνομά του «φυλλικό». Ο όρος «φολικό» απλά προέρχεται από το λατινικό όρο για το «φύλλο»: folium. Από εδώ προέρχεται και ο διεθνής όρος: folic acid ή folate.

Επομένως, εφεξής, όταν ακούτε τον όρο «φυλλικό οξύ» ή «φολικό οξύ», εσείς θα γνωρίζεται, ότι πρόκειται για ένα και το αυτό.

Σε ποιες τροφές βρίσκεται το φυλλικό οξύ;

Ήδη αναφερθήκαμε στα φυλλώδη λαχανικά, άλλες διατροφικές πηγές φυλλικού οξέος είναι:

• τα φρούτα: πορτοκάλι, μπανάνες, φράουλες
• τα όσπρια: φασόλια, φακές
• τα δημητριακά ολικής αλέσεως
• η μαγιά
• το συκώτι – η υπερβολική κατανάλωση συκωτιού δεν συνιστάται κατά τη διάρκεια της κύησης, καθότι αυτό περιέχει και βιταμίνη Α και τα υψηλά επίπεδα αυτής είναι συχνά βλαπτικά για το αναπτυσσόμενο έμβρυο
• από κρέατα: των πουλερικών και το χοιρινό
• τα θαλασσινά και κυρίως τα μαλάκια – εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε, πως οι τροφές αυτές κατά την κύηση καταναλώνονται με μέτρο.

Είναι απαραίτητο εξάλλου να υπενθυμίσουμε, πως η κατανάλωση ωμών λαχανικών κατά την κύηση επιτρέπεται, αυστηρά και μόνον αν αυτά είναι καλά πλυμένα ή μαγειρεμένα, για το φόβο της βλαπτικής για το έμβρυο λοίμωξης από το παράσιτο τοξόπλασμα.

Μα τι είναι το φυλλικό οξύ;

Το φυλλικό οξύ ανήκει στην ομάδα Β των υδατοδιαλυτών (που διαλύονται στο νερό δηλαδή) βιταμινών. Συγκεκριμένα πρόκειται για τη βιταμίνη Β9.

Πώς δρα το φυλλικό οξύ;

Η βιταμίνη αυτή εμπλέκεται στη σύνθεση του DNA. Η έλλειψη φυλλικού οξέος παρακωλύει τη διαδικασία αυτή και κατ’ επέκτασιν την κυτταρική διαίρεση, μέσω της οποίας ο οργανισμός αντικαθιστά τα γερασμένα κύτταρα ή τα κύτταρα, τα οποία για διαφόρους λόγους έχουν υποστεί κάποια βλάβη.

Περισσότερο επηρεάζονται κυτταρικοί πληθυσμοί, εντός των οποίων η κυτταρική διαίρεση είναι ιδιαιτέρως συχνή. Τέτοιος πληθυσμός είναι τα αιμοποιητικά κύτταρα, δια μέσου της διαίρεσης των οποίων ανανεώνονται συνεχώς τα κύτταρα του αίματος.

Επομένως, έλλειψη φυλλικού οξέος συχνά συνεπάγεται και την εκδήλωση αναιμίας. Αν μάλιστα πρόκειται για εγκυμονούσα, η οποία έχει μία «φυσιολογική» ροπή προς την αναιμία ιδιαίτερα από το δεύτερο τρίμηνο και ύστερα, τότε οι σχετικοί δείκτες (αιματοκρίτης, αιμοσφαιρίνη) ενδεχομένως να επηρεαστούν αρνητικά έτι περαιτέρω, ενώ επιδείνωση πιθανότητα θα παρουσιάσουν και τα σχετικά συμπτώματα.

Κύτταρα, που πολλαπλασιάζονται ταχύτατα και επηρεάζονται από την έλλειψη φυλλικού οξέος είναι και τα εμβρυϊκά. Για το λόγο αυτό η έλλειψη φυλλικού οξέος έχει συνδεθεί με την εκδήλωση σοβαρών συγγενών ανωμαλιών στο μωρό (δηλαδή προβλημάτων, που υφίστανται ήδη από τη γέννησή του), τα οποία κατά μείζονα λόγο αφορούν την παρά φύσει ανάπτυξη του κεντρικού του νευρικού συστήματος (του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού).

Συγκεκριμένα, η έλλειψη φυλλικού οξέος έχει συνδεθεί με την εκδήλωση ανεγκεφαλίας και δισχιδούς ράχης. Η σχέση έλλειψης φυλλικού οξέος με την εκδήλωση τέτοιων συγγενών ανωμαλιών διερευνήθηκε για πρώτη φορά ήδη σε μελέτη του 1965.

Η εκδήλωση των προβλημάτων αυτών στο κεντρικό νευρικό σύστημα, ενδέχεται μάλιστα να τοποθετείται χρονικά σε αρχόμενα στάδια της κύησης – 28 ημέρες από τη γονιμοποίηση – όταν η γυναίκα κατ’ ουσίαν αγνοεί, πως υφίσταται αρχόμενη κύηση. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός αυτό και πως ένα υψηλότατο ποσοστό των κυήσεων δεν είναι «προγραμματισμένες», συστήνεται να λαμβάνουν φυλλικό οξύ όλες οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Hibbard BM, Hibbard ED, Jeffcoate TN. Folic acid and reproduction. Acta Obstet Gynecol Scand. 1965;44(3):375-400. doi: 10.3109/00016346509155874. PMID: 5863074.}