Εγκυμοσύνη και κράμπες στα πόδια: Αίτια, επιπτώσεις και αντιμετώπιση

Με τον όρο κράμπα αναφερόμαστε σε έναν ακούσιο και επώδυνο μυϊκό σπασμό, ο οποίος κατά κανόνα εκδηλώνεται χωρίς προειδοποίηση και συνήθως – αλλά όχι πάντα – επιλύεται αυτόματα εντός δευτερολέπτων ή λεπτών.

Στην εγκυμοσύνη οι κράμπες στα πόδια εκδηλώνονται συνήθως στην περιοχή της γαστροκνημίας (γάμπα) και στον άκρο πόδα (στα δάκτυλα και στο πέλμα).

Πόσο συχνές είναι οι κράμπες στα πόδια στην εγκυμοσύνη;

Σύμφωνα με Νορβηγική μελέτη του 1999, στα πλαίσια της οποίας ερωτήθηκαν σχετικώς 120 γυναίκες τρεις ημέρες μετά τον τοκετό, το 45% αυτών ανέφεραν κράμπες στα πόδια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στο 54% των γυναικών, που ανέφεραν το συγκεκριμένο σύμπτωμα, οι κράμπες άρχισαν να εκδηλώνονται μετά την 25^ηεβδομάδα της κύησης. Στο 76% των εγκύων, που ανέφεραν εκδήλωση κραμπών στα πόδια, αυτές εκδηλώνονταν δις εβδομαδιαίως ή λιγότερο συχνά, ενώ στο 81% αυτές εκδηλώνονταν κατά κύριο λόγο τις νυχτερινές ώρες. Τα συγκεκριμένα ευρήματα είναι σε συμφωνία με τα διάφορα σχετικά στοιχεία, που ανευρίσκονται στη διεθνή βιβλιογραφία.

Ποιες είναι οι συνέπειες της εκδήλωσης κράμπας στα πόδια;

Με δεδομένο, πως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι κράμπες στα πόδια κατά την κύηση εκδηλώνονται τις νυχτερινές ώρες, ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου, εξαιτίας αυτών διαταράσσεται και η ποιότητα του ύπνου.

Έτσι η έγκυος κοιμάται ενδεχομένως λιγότερες ώρες και επηρεάζεται αρνητικά τόσο η ποιότητα της ζωής της, όσο και η ικανότητά της να ανταπεξέρχεται στις προκλήσεις της καθημερινότητας, ενώ συχνά αναφέρει και χρόνια κόπωση.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε και σε μελέτη του 2004, στην οποία συμμετείχαν 131 έγκυες ευρισκόμενες σε τελειόμηνη εγκυμοσύνη. Οι συντάκτες τις συγκεκριμένης μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως γυναίκες, οι οποίες στην εγκυμοσύνη κοιμόντουσαν λιγότερες από 6 ώρες κατά τη διάρκεια της νύκτας, είχαν τοκετούς μεγαλύτερης διάρκειας, ενώ ήταν και 4,5 φορές πιθανότερο να χρειαστεί τελικά να υποβληθούν σε καισαρική τομή. Σε περίπτωση σοβαρής διαταραχής του ύπνου της εγκύου μάλιστα, συνήθως η διάρκεια του τοκετού καθίστατο ακόμα μακρύτερη και οι πιθανότητες για καισαρική τομή αυξάνονταν κατά 5,2 φορές.

Γιατί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εκδηλώνονται κράμπες στα πόδια;

Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2009 οι κράμπες σε κάποιες περιπτώσεις σχετίζονται με ηλεκτρολυτικές διαταραχές, παθολογίες του νευρικού συστήματος, των αγγείων, έντονη άσκηση, την υποβολή σε αιμοκάθαρση ένεκα νεφρικής ανεπαρκείας, εμβολή ή λήψη συγκεκριμένης φαρμακευτικής αγωγής. Εντούτοις, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η αιτιολογία μας είναι ουσιαστικά άγνωστη.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις κράμπες στα πόδια κατά την εγκυμοσύνη;

Σε μελέτη του 2020 έγινε ανασκόπηση της διαθέσιμης επιστημονικής βιβλιογραφίας, που είναι σχετική με τους τρόπους αντιμετώπισης των κραμπών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στη μελέτη αυτή οι τρόποι αντιμετώπισης των κραμπών στα πόδια κατά την κύηση κατετάγησαν σε δύο διακριτές κατηγορίες: φαρμακευτική θεραπεία και μη φαρμακευτική θεραπεία.

Στη φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνεται καταρχήν η ουσία Κινίνη (quinine). Δια της χορήγησης της ουσίας αυτής φαίνεται, πως επιτυγχάνεται αποτελεσματική μείωση της τόσο της συχνότητας, όσο και της έντασης των κραμπών. Εντούτοις, οι παρενέργειες της συγκεκριμένης θεραπείας είναι σοβαρές και ενδέχεται να προκληθεί ακόμα και μείωση της ακοής ή προβλήματα στην καρδιά, ενώ υφίσταται και αυξημένη πιθανότητα τερατογένεσης (εκδήλωσης ανατομικών ανωμαλιών στο έμβρυο). Ως εκ τούτου η χορήγηση κινίνης έχει πλέον εγκαταλειφθεί.

Στις φαρμακευτικές θεραπείες περιλαμβάνεται και η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής. Στα συμπληρώματα διατροφής περιλαμβάνονται τα περιέχοντα μαγνήσιο. Η αποτελεσματικότητα της χορήγησης μαγνησίου, σε ό,τι αφορά την πρόληψη των κραμπών κατά την εγκυμοσύνη, δεν έχει αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας, καθότι τα αποτελέσματα κάποιον μελετών είναι μάλλον ενθαρρυντικά, ενώ άλλων όχι.

Ακόμα λιγότερα είναι τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα στην πρόληψη των κραμπών της χορήγησης άλλων ιχνοστοιχείων, όπως ασβέστιο ή βιταμίνης D.

Στις μη φαρμακευτικές θεραπείες περιλαμβάνονται οι ήπιες έκτασης της γαστροκνημίας, οι μαλάξεις επί της περιοχής και η επ’ αυτής εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων. Οι θεραπείες αυτές συνιστώνται ως μέσα αντιμετώπισης «πρώτης γραμμής» και φαίνεται πως έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Η δε ασφάλειά τους δεν έχει μεν αποδειχθεί μέσα από επιστημονικά στοιχεία, αλλά δεν υφίστανται ούτε εμπειρικά ευρήματα, που να υποδηλώνουν ενδεχόμενους κινδύνους των θεραπειών αυτών κατά την εγκυμοσύνη.

Μία εκ των ασκήσεων, που κατά καιρούς συνιστώνται είναι αυτή, που απεικονίζεται παρακάτω.

Άλλοι τρόποι πρόληψης των κραμπών, που κατά καιρούς έχουν προταθεί είναι

• η επαρκής ενυδάτωση
• η τοποθέτηση μαξιλαριών κάτω από το γόνατο κατά την κατάκλιση
• η ήπια άσκηση (αν φυσικά δεν υφίστανται αντενδείξεις)

Πότε η κράμπες στα πόδια ενδέχεται να υποκρύπτουν κάτι πιο σοβαρό;

Αν ο πόνος δεν υποχωρεί, το άκρο και κυρίως η γαστροκνημία παρουσιάζει ερυθρότητα και αυξημένη θερμοκρασία, θα πρέπει να ενημερωθεί άμεσα ο θεράπων ιατρός, καθότι ενδεχομένως η κατάσταση αυτή να συνδέεται με θρόμβωση στα κάτω άκρα.

Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε αποκλειστικά για τις αναγνώστριες του Mothersblog.gr!

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Valbø A, Bøhmer T. Leggkramper i svangerskapet--hvor hyppig forekommer det? [Leg cramps in pregnancy--how common are they?]. Tidsskr Nor Laegeforen. 1999 Apr 30;119(11):1589-90. Norwegian. PMID: 10385800.}

^{Lee KA, Gay CL. Sleep in late pregnancy predicts length of labor and type of delivery. Am J Obstet Gynecol. 2004 Dec;191(6):2041-6. doi: 10.1016/j.ajog.2004.05.086. PMID: 15592289.}

^{Young G. Leg cramps. BMJ Clin Evid. 2009;2009:1113. Published 2009 Mar 26.}

^{Luo L, Zhou K, Zhang J, Xu L, Yin W. Interventions for leg cramps in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2020;12(12):CD010655. Published 2020 Dec 4. doi:10.1002/14651858.CD010655.pub3}