Γιατί δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ, τώρα που είμαι έγκυος;
Τι είναι ο «εγκέφαλος της εγκυμοσύνης»;
Ο όρος «εγκέφαλος της εγκυμοσύνης» αποτελεί κατ’ ουσίαν απόδοση στην ελληνική γλώσσα του αγγλικού όρου «pregnancy brain». Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στην έκπτωση των γνωσιακών λειτουργιών, όπως αυτές περιγράφονται από αρκετές γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από:
- διαταραχές της μνήμης (η γυναίκα δυσκολεύεται να θυμηθεί γεγονότα, λέξεις ή καταστάσεις ή ξεχνάει υποχρεώσεις, γεγονότα, ονόματα και καταστάσεις)
- δυσκολίες στη συγκέντρωση
- αποπροσανατολισμό
- αδεξιότητα
Πόσο συχνός είναι ο «εγκέφαλος της εγκυμοσύνης»
Τα διαθέσιμα σχετικά επιστημονικά στοιχεία είναι μάλλον αντικρουόμενα. Θα μπορούσαμε στο σημείο αυτό να αναφερθούμε καταρχήν σε μελέτη του 2018 (Davies και συνεργάτες). Οι συντάκτες του πονήματος αυτού προχώρησαν σε ανασκόπηση της διεθνούς σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας και περιέλαβαν στην ανάλυσή τους 20 επιστημονικές μελέτες, στις οποίες συμμετείχαν συνολικά 709 έγκυες και 521 μη έγκυες γυναίκες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως οι γνωσιακές λειτουργίες των γυναικών παρουσίαζαν σαφή επιδείνωση κατά τη διάρκεια της κύησης και ιδιαίτερα κατά το τρίτο τρίμηνο. Παρατηρήθηκε μάλιστα, πως πτώση της γνωσιακής λειτουργίας καταγράφεται ήδη από το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Αντίθετα, επιστήμονες, που συνέγραψαν αντίστοιχη ανασκόπηση το 2019 (Brown και συνεργάτες), δεν εντόπισαν ουσιαστική αλλαγή στη γνωσιακή λειτουργία της γυναίκας, όσο αυτή είναι έγκυος
Ποιοι είναι οι ενδεχόμενη μηχανισμοί, που θα μπορούσαν να εμπλέκονται στην εκδήλωση του «εγκεφάλου της εγκυμοσύνης»;
Ο «συνήθης ένοχος» για κάθε τι που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της κύησης και επηρεάζει τη ζωή της εγκύου είναι οι ορμόνες της κύησης. Η επιρροή των ορμονών στις γνωσιακές λειτουργίες περιγράφεται εκτενώς σε έτερη μελέτη του 2018 (Ali και συνεργάτες).
Εξάλλου, επιστήμονες, που συνέταξαν μελέτη του 2014 κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως κάτω από την επιρροή ορμονών της κύησης εκδηλώνονται δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο της γυναίκας και συγκεκριμένα σε μία περιοχή, που ονομάζεται ιππόκαμπος.
Αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου της εγκύου έχουν καταγραφεί από πλήθος μελετών και ενδέχεται και αυτές να βρίσκονται πίσω από διαταραχές των γνωσιακών λειτουργιών, που αναφέρονται από κάποιες γυναίκες κατά την κύηση.
Οι διαταραχές αυτές έχουν αποδοθεί εξάλλου και στην πτώση της ποιότητας του ύπνου κατά την εγκυμοσύνη, αλλά και στην ψυχολογική πίεση, που αρκετές γυναίκες αισθάνονται τότε.
Είναι δυνατόν οι διαταραχές των γνωσιακών λειτουργιών κατά την εγκυμοσύνη να συνδέονται με παθολογίες της κύησης;
Η έκπτωση των γνωσιακών λειτουργικών κατά την κύηση έχουν συσχετισθεί και με παθολογίες της εγκυμοσύνης. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται και σε έτερη μελέτη του 2019 (Pop και συνεργάτες) το φαινόμενο αυτό ενδέχεται να συνδέεται με υποθυρεοειδισμό.
Επιπροσθέτως, ο «εγκέφαλος της εγκυμοσύνης» έχει συσχετισθεί και με την εκδήλωση διαβήτη κύησης, όπως καταγράφεται τόσο σε μελέτη του 2018 (John και συνεργάτες), όσο και σε μελέτη του 2021
Επίσης, όπως σημειώνεται σε μελέτη του 2023, οι μειωμένες γνωσιακές λειτουργίες κατά την εγκυμοσύνη ενδέχεται να συνδέονται και με την εκδήλωση κατάθλιψης τότε.
Αν παρουσιάζω τέτοιες δυσκολίες συγκέντρωσης στην εγκυμοσύνη τι μπορώ να κάνω;
Καταρχήν, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε!
Μπορείτε να πραγματοποιήσετε κάποιες απλές αλλαγές στη ζωή σας, οι οποίες θα σας βοηθήσουν:
- καταγράφετε ό,τι χρειάζεται να θυμάστε, όπως κοινωνικές ή επαγγελματικές υποχρεώσεις
- απλοποιήστε τη ζωή σας και αν αισθάνεστε πως το πρόγραμμά σας είναι πιεσμένο, αναβάλετε ό,τι είναι εφικτό να αναβληθεί. Με άλλα λόγια, ξεκαθαρίστε ποιες είναι πραγματικά οι προτεραιότητές σας.
- ζητήστε βοήθεια από τους οικείους σας για να φέρετε εις πέρας διαδικασίες, που σας δυσκολεύουν
- προσπαθήστε να ξεκουράζεστε, όποτε αυτό είναι δυνατόν
- φροντίστε να ενυδατώνεστε επαρκώς
- ευεργετική σε κάποιες περιπτώσεις είναι και η άσκηση, ακόμα και το απλό περπάτημα, όποτε φυσικά αυτό δεν απαγορεύεται. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο προηγουμένως να έχει ενημερωθεί ο ιατρός σας.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Davies SJ, Lum JA, Skouteris H, Byrne LK, Hayden MJ. Cognitive impairment during pregnancy: a meta-analysis. Med J Aust. 2018 Jan 15;208(1):35-40. doi: 10.5694/mja17.00131. PMID: 29320671.
Brown E, Schaffir J. "Pregnancy Brain": A Review of Cognitive Changes in Pregnancy and Postpartum. Obstet Gynecol Surv. 2019 Mar;74(3):178-185. doi: 10.1097/OGX.0000000000000655. PMID: 31634921.
Ali SA, Begum T, Reza F. Hormonal Influences on Cognitive Function. Malays J Med Sci. 2018 Jul;25(4):31-41. doi: 10.21315/mjms2018.25.4.3. Epub 2018 Aug 30. PMID: 30914845; PMCID: PMC6422548.
Galea LA, Leuner B, Slattery DA. Hippocampal plasticity during the peripartum period: influence of sex steroids, stress and ageing. J Neuroendocrinol. 2014 Oct;26(10):641-8. doi: 10.1111/jne.12177. PMID: 25039797; PMCID: PMC4170229.
Pop VJ, Ormindean V, Mocan A, Meems M, Broeren M, Denollet JK, Wiersinga WM, Bunevicius A. Maternal cognitive function during pregnancy in relation to hypo- and hyperthyroxinemia. Clin Endocrinol (Oxf). 2019 Dec;91(6):824-833. doi: 10.1111/cen.14107. Epub 2019 Nov 6. PMID: 31614008; PMCID: PMC6900117.
John CM, Mohamed Yusof NIS, Abdul Aziz SH, Mohd Fauzi F. Maternal Cognitive Impairment Associated with Gestational Diabetes Mellitus-A Review of Potential Contributing Mechanisms. Int J Mol Sci. 2018 Dec 5;19(12):3894. doi: 10.3390/ijms19123894. PMID: 30563117; PMCID: PMC6321050.
Sana S, Deng X, Guo L, Wang X, Li E. Cognitive Dysfunction of Pregnant Women with Gestational Diabetes Mellitus in Perinatal Period. J Healthc Eng. 2021 Aug 6;2021:2302379. doi: 10.1155/2021/2302379. PMID: 34422242; PMCID: PMC8371610.
Bao C, Wang Y, Le T, Xu L, Tang W, Zou W, Bao Y, Xu D, Zhao K. Relationship between depressive symptoms and sleep quality and cognitive inhibition ability in prenatal pregnant women. BMC Psychiatry. 2023 Jul 20;23(1):522. doi: 10.1186/s12888-023-04976-6. PMID: 37474916; PMCID: PMC10357698.
