Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ανήκει ανάμεσα στους συχνότερους καρκίνους που πλήττουν τις γυναίκες, και, όπως ισχύει για όλους τους τύπους καρκίνου, η γνώση των συμπτωμάτων είναι σημαντική για την πρόληψη και τη θεραπεία. Μπορεί να εντοπισθεί οπουδήποτε στον τράχηλο και επηρεάζει κυρίως γυναίκες κάτω των 45 ετών. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις προκαλείται λόγω μόλυνσης από ορισμένα στελέχη του ιού HPV.
Ο Ιανουάριος έχει ορισθεί ως διεθνής μήνας ευαισθητοποίησης κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, γι΄αυτό και η συζήτηση και η ενημέρωση γύρω από αυτόν είναι σημαντική. Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Παναγιώτης Σκλαβούνος, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Εξειδικευμένος Γυναικολόγος Ογκολόγος, «στην πρώτη γραμμή άμυνας του ασθενούς είναι ο θεράπων ιατρός. Ο γιατρός οφείλει να διαθέσει τον αναγκαίο χρόνο για να συζητήσει με τον ασθενή την συνιστώμενη μετά τη διάγνωση πορεία και θεραπευτική αγωγή».
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Δρ. Σκλαβούνος, Διευθυντής της Β' Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ, μας βοηθά να κατανοήσουμε τους διάφορους τρόπους διάγνωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το ρόλο που παίζει ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) στην ανάπτυξή του, το τι περιλαμβάνει η θεραπευτική προσέγγιση, καθώς και το πώς μπορούν αν υποστηριχθούν ψυχολογικά οι γυναίκες.
Κύριε Σκλαβούνε, πώς διαγιγνώσκεται συνήθως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας; Υπάρχουν συγκεκριμένες εξετάσεις που προτείνονται σε μια γυναίκα για την έγκαιρη ανίχνευση;
Η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας βασίζεται στις παρακάτω εξετάσεις:
Κλινική εξέταση
Η κλινική εξέταση είναι η εξέταση και ψηλάφηση από τον γιατρό. Αυτό περιλαμβάνει γυναικολογική εξέταση με αμφίχειρη εκ του ορθού ή/και του κόλπου εξέταση για να εκτιμηθεί η θέση και μέγεθος του όγκου και κατά πόσο έχει επεκταθεί και σε άλλα όργανα στην πύελο. Σε υγιείς γυναίκες χωρίς εμφανή νόσο, ο γιατρός παίρνει ένα επίχρισμα από την επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας για να εξεταστεί στο μικροσκόπιο (κυτταρολογική εξέταση).
Το τεστ επιχρίσματος (Τεστ Παπανικολάου)
Ο τράχηλος επισκοπείται και είναι ορατός κατά την γυναικολογική εξέταση, έτσι ώστε ο γιατρός να μπορεί να λάβει εύκολα επιχρίσματα από την επιφάνειά του για κυτταρολογική εξέταση, το λεγόμενο τεστ επιχρίσματος Παπανικολάου ή τεστ Παπανικολάου. Τα κύτταρα του επιχρίσματος εξετάζονται στο εργαστήριο, επιτρέποντας την έγκαιρη διάγνωση μιας προβλάβης, δηλαδή μιας ανωμαλίας των κυττάρων της επιφάνειας του τραχήλου της μήτρας, που ονομάζεται δυσπλασία, η οποία με την πάροδο των ετών μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο. Εάν στο τεστ Παπανικολάου ανευρεθούν ύποπτα κύτταρα ή το HPV test αποβεί θετικό, ο γυναικολόγος θα προτείνει την πραγματοποίηση κολποσκόπησης με σκοπό την λεπτομερή επισκόπηση του τραχήλου της μήτρας και του κόλπου.
Κολποσκόπηση
Η κολποσκόπηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία η ασθενής ξαπλώνει στο εξεταστήριο, όπως κατά τη διάρκεια της γυναικολογικής εξέτασης. Εισάγεται στον κόλπο ένας διαστολέας, για να βοηθήσει το γιατρό να έχει εικόνα του τραχήλου. Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει ένα κολποσκόπιο για να εξετάσει τον τράχηλο της μήτρας. Το κολποσκόπιο είναι ένα όργανο που έχει μεγεθυντικούς φακούς παρόμοιους με κιάλια. Επιτρέπει στο γιατρό να δει τον τράχηλο έξω από το σώμα, σε μεγέθυνση και με σαφήνεια. Ο γιατρός εφαρμόζει ένα ελαφρύ διάλυμα οξικού οξέος (όπως το ξύδι) στον τράχηλο της μήτρας, έτσι ώστε οι οποιεσδήποτε παθολογικές περιοχές να είναι ορατές πιο εύκολα. Όταν παρατηρείται μια ανώμαλη περιοχή στον τράχηλο, γίνεται βιοψία.
Ιστοπαθολογική εξέταση
Είναι η εργαστηριακή εξέταση του καρκινικού ιστού, αφού έχει αφαιρεθεί ένα δείγμα από τον όγκο (βιοψία). Αυτή η εργαστηριακή εξέταση γίνεται από έναν παθολογοανατόμο, ο οποίος θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και θα δώσει περισσότερες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά των προ-καρκινικών βλαβών (CIN 1 έως 3) και του καρκίνου.
Ιατρικές εξετάσεις απεικόνισης
Η αξονική τομογραφία (CTscan) και η μαγνητική τομογραφία (MRI) χρησιμοποιούνται για να απεικονίσουν κάθε εξάπλωση του όγκου στην πύελο και τους λεμφαδένες (που εντοπίζονται κατά μήκος των κεντρικών αγγείων στην πύελο και κατά μήκος της αορτής), που παροχετεύουν τον όγκο και που μπορεί να είναι θέσεις των μεταστάσεων. Η μαγνητική τομογραφία έχει αποδειχθεί ότι είναι ανώτερη από την αξονική τομογραφία. Βασική συμπληρωματική εξέταση περιλαμβάνει ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία θώρακος. Επιπλέον, το σπινθηρογράφημα PET scan (Positron Emission Tomography scan) μπορεί να διενεργηθεί αν υπάρχει αυξημένη υποψία απομακρυσμένων μεταστάσεων.
Μπορείτε να μας εξηγήσετε τον ρόλο του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) στην ανάπτυξη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας; Με δεδομένο ότι ο εμβολιασμός κατά του HPV μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη εμφάνισης της νόσου, έχουν άραγε παρατηρηθεί σημαντικές αλλαγές στα ποσοστά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ή προκαρκινικών αλλοιώσεων;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), o καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τέταρτος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες παγκοσμίως με περίπου 604.000 νέες περιπτώσεις το 2020. Συγχρόνως είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο σε γυναίκες κάτω των 45 ετών στην Ευρώπη μετά τον καρκίνο του μαστού.
Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papillomavirus, HPV) αποτελεί σχεδόν πάντα (περίπου σε ποσοστό 95%) το αίτιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. O HPV είναι ένας ιός που μπορεί να μεταδοθεί μέσω σεξουαλικής επαφής.
Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί πάνω από 225 τύποι HPV. Περίπου 40 από αυτούς μολύνουν το δέρμα ή τον βλεννογόνο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού. Οι περισσότερες λοιμώξεις από HPV περνούν απαρατήρητες και δεν προκαλούν αλλαγές, όπως κονδυλώματα ή προκαρκινικές αλλοιώσεις.
Οι τύποι HPV των γεννητικών οργάνων κατηγοριοποιούνται σε δύο ομάδες ανάλογα με την ικανότητά τους να πυροδοτούν την ανάπτυξη καρκίνου ή όχι:
- Χαμηλού κινδύνου HPV (Low Risk HPV, LR-HPV)
- Υψηλού κινδύνου HPV (High Risk HPV, HR-HPV).
Οι HPV χαμηλού κινδύνου (γονότυποι 6, 11, 40, 42-44, 54, 55, 57, 61, 62, 64, 67, 69, 71, 72, 74, 81, κ.ά.) δεν προκαλούν ποτέ καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ευθύνονται ωστόσο για διάφορες καλοήθεις αλλοιώσεις, όπως τα οξυτενή κονδυλώματα (το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων προκαλούνται από τους HPV 6 και 11).
Οι HPV υψηλού κινδύνου (γονότυποι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66-68, 70, 73, 82, κ.α.) μπορεί να προκαλέσουν καρκίνους εκτός από τον τράχηλο της μήτρας και σε άλλα όργανα. Αυτά περιλαμβάνουν τον γυναικείο κόλπο, το αιδοίο, τον πρωκτό σε γυναίκες και άνδρες, το πέος, τον στοματοφάρυγγα σε γυναίκες και άνδρες και το λάρυγγα σε γυναίκες και άνδρες.
Μέχρι το τέλος του 2020, το εμβόλιο κατά του HPV είχε εισαχθεί ως μέρος των προγραμμάτων εμβολιασμού ρουτίνας σε 111 χώρες, κυρίως σε χώρες υψηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Από τότε που τα εμβόλια κατά του HPV χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 2006 έχουν παρατηρηθεί τα εξής:
- Οι λοιμώξεις από τύπους HPV που προκαλούν τους περισσότερους καρκίνους από HPV και κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων έχουν μειωθεί κατά 88% μεταξύ των εφήβων κοριτσιών και κατά 81% μεταξύ των νεαρών ενήλικων γυναικών.
- Μεταξύ των εμβολιασμένων γυναικών, το ποσοστό των προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας που προκαλούνται από τους τύπους HPV έχει μειωθεί κατά 40%.
- Ο HPV εκτιμάται ότι προκαλεί σχεδόν 500 περιπτώσεις καρκίνου σε άνδρες και γυναίκες κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο εμβολιασμός κατά του HPV μπορεί να αποτρέψει 33.700 από αυτούς τους καρκίνους προλαμβάνοντας τις λοιμώξεις που τους προκαλούν.
Το παράδειγμα της Αυστραλίας μάλιστα είναι εντυπωσιακό. Η Αυστραλία υπολογίζεται ότι θα γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα εξαλείψει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ήδη από το 2028 έως το 2035. Η εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ορίζεται ως λιγότερες από 4 περιπτώσεις ανά 100.000 γυναίκες, θα αποτελέσει σίγουρα αξιοσημείωτο επίτευγμα στην Αυστραλία και παγκοσμίως. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός συνδυασμού εμβολιασμού κατά του ιού HPV, προσυμπτωματικού ελέγχου και θεραπείας των προκαρκινωμάτων και των διηθητικών καρκίνων.
Mε το παράδειγμα της Αυστραλίας γίνεται εμφανές πλέον ότι για να εξαλειφθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ως πρόβλημα δημόσιας υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να επιτευχθούν υψηλοί στόχοι κάλυψης για τον εμβολιασμό κατά του HPV, τον έλεγχο και τη θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων και τη διαχείριση του καρκίνου έως το 2030 και να διατηρηθούν σε αυτό το υψηλό επίπεδο για δεκαετίες.
Τι περιλαμβάνει η θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διεπιστημονικής προσέγγισης της νόσου;
Η κατάταξη του καρκίνου σε διάφορα στάδια χαρακτηρίζει τον βαθμό εξάπλωσης της νόσου στο σώμα. Οι γιατροί χρησιμοποιούν τη σταδιοποίηση για να αξιολογήσουν τους κινδύνους και την πρόγνωση που σχετίζεται με την εξάπλωση του καρκίνου και τα ειδικά χαρακτηριστικά του ασθενούς και του καρκίνου, προκειμένου να καθορίσουν ποια θα είναι η κατάλληλη θεραπεία. Όσο λιγότερο προχωρημένο είναι το στάδιο, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση, και επομένως τόσο λιγότερο επιθετική θα είναι η κατάλληλη θεραπεία. Η σταδιοποίηση οφείλει να γίνεται πριν από κάθε θεραπεία και περιλαμβάνει κλινικές και ιατρικές απεικονιστικές εξετάσεις· και αυτό για να καθορισθεί η καλύτερη θεραπεία.
Στη συνέχεια, εφόσον η θεραπεία περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, η εργαστηριακή ιστοπαθολογική εξέταση επί των ιστών που αφαιρέθηκαν χειρουργικά θα επιτρέψει την βελτίωση της προεγχειρητικής σταδιοποίησης. Πράγματι, τα μετεγχειρητικά ευρήματα μπορεί να αποκαλύψουν ευρήματα, που καθιστούν την περαιτέρω θεραπεία σκόπιμη.
Το μέγεθος του όγκου, οι παθολογοανατομικοί παράγοντες κινδύνου (L1, V1, G3, κτλ.) καθώς και η ηλικία, το οικογενειακό πλάνο και η φυσική κατάσταση της ασθενούς διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή της κατάλληλης κι ογκολογικά ασφαλούς χειρουργικής μεθόδου.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ριζική υστερεκτομή έχει αναδειχθεί ως ο χρυσός κανόνας για τη χειρουργική αντιμετώπιση του πρώιμου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με νόσο σταδίου ΙΑ1, χωρίς προσβολή των πυελικών λεμφαδένων και οι ασθενείς σταδίου Ι που επιθυμούν τη διατήρηση της γονιμότητας. Σε αυτές τις ασθενείς και κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορούν να εφαρμοστούν λιγότερο ριζικές επεμβάσεις όπως είναι η τραχηλεκτομή ή η κωνοειδής εκτομή. Σύμφωνα με την αναθεωρημένη ταξινόμηση της FIGO του 2018, ο πρώιμος καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ορίζεται ως όγκος μεγέθους ≤4cm, ο οποίος περιορίζεται στον τράχηλο της μήτρας (στάδιο IAI-B2). Παράλληλα σε περιπτώσεις επανεμφάνισης της ασθένειας μπορούν να πραγματοποιηθούν ριζικές θεραπείες, όπως για παράδειγμα η πυελική εξεντέρωση.
Στις επιπλέον της χειρουργικής θεραπείες συμπεριλαμβάνεται η λεγόμενη επικουρική θεραπεία. Πρόκειται για μια αγωγή που χορηγείται συμπληρωματικά της αρχικής θεραπείας, όταν υπάρχει υποψία ότι η αρχική θεραπεία μπορεί να μην ήταν θεραπευτική. Ο σκοπός της επικουρικής θεραπείας είναι η μείωση του κινδύνου υποτροπής κι επανεμφάνισης της νόσου.
Η επικουρική θεραπεία είναι ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία, δηλαδή εξωτερική ή ενδοκολπική ακτινοθεραπεία (βραχυθεραπεία) και χημειοθεραπεία, η οποία χορηγείται ταυτόχρονα. Στην εξωτερική ακτινοθεραπεία, η ακτινοβολία παράγεται από εξωτερική πηγή και κατευθύνεται στην περιοχή της πυέλου, όπου εντοπίζεται ο όγκος μαζί με τα λεμφαγγεία και τους λεμφαδένες. Η χημειοθεραπεία συνίσταται σε φάρμακα που είναι σε θέση να εξαλείψουν τα καρκινικά κύτταρα σε όλο το σώμα, αλλά και στα λεμφαγγεία και στους λεμφαδένες στην πύελο, καθώς επίσης και να ενισχύσουν τη δράση της ακτινοβολίας.
Σε κάθε περίπτωση η εμπειρία του εξειδικευμένου Γυναικολόγου-Ογκολόγου είναι εκ των ων ουκ άνευ για ένα άριστο ογκολογικό αποτέλεσμα. Άλλωστε όπως και σε κάθε ογκολογική ασθενή, έτσι για την ασθενή με καρκίνο τραχήλου μήτρας οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται σε Ογκολογικό Συμβούλιο παρουσία του θεράποντος Γυναικολόγου-Ογκολόγου, όπως επίσης και του Παθολόγου-Ογκολόγου, Ακτινοθεραπευτή και Παθολογοανατόμου.
Ποιες οι μακροπρόθεσμες προοπτικές επιβίωσης αλλά και διατήρησης της γονιμότητας για τις γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου;
Ο συνδυασμός μιας πολύ καλής προοπτικής επιβίωσης με ταυτόχρονη διατήρηση της γονιμότητας μιας νέας γυναίκας με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι μια σύγχρονη πρόκληση για την ιατρική κοινότητα. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να διαγνωστεί σε ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών πριν αποκτήσουν την ευκαιρία να τεκνοποιήσουν. Διαγιγνώσκεται συχνά σε γυναίκες ηλικίας 35-44 ετών και αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας 20-39 ετών. Δεδομένου ότι υπάρχουν σήμερα γυναίκες νεότερης ηλικίας με αυτόν τον τύπο καρκίνου και η πρόγνωση για τη θεραπεία σε πρώιμο στάδιο είναι καλή, η διατήρηση της γονιμότητας αποκτά ύψιστη σημασία κατά τη συζήτηση των επιλογών διαχείρισης με αυτή την ομάδα νεότερων ασθενών, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι η συνήθης θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου οδηγεί σε μόνιμη υπογονιμότητα σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις. Ωστόσο με τα σύγχρονα δεδομένα από παγκόσμιες μελέτες είναι πλέον εφικτό.
Ποιες είναι οι ογκολογικά ασφαλείς επιλογές για τη διατήρηση της γονιμότητας μιας γυναίκας;
- Ριζική τραχηλεκτομή με αφαίρεση του φρουρού λαμφαδένα πυελικά.
- Απλή τραχηλεκτομή ή κωνοειδής εκτομή με αφαίρεση του φρουρού λαμφαδένα πυελικά.
Αυτή η μέθοδος αφορά σε ασθενείς, στις οποίες ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Έτσι λοιπόν όταν ο όγκος είναι μικρότερος από 2 εκατοστά, με βάθος διήθησης μικρότερο του ενός εκατοστού και ο φρουρός λεμφαδένας είναι αρνητικός για κακοήθεια, τότε η πιθανότητα διήθησης των παραμητρίων είναι μικρότερη του 1%.
- Λαπαροσκόπηση και κατάψυξη ιστών ωοθήκης για επαναμεταμόσχευση μετά το τέλος της θεραπείας
Η λαπαροσκόπηση και κατάψυξη ιστών ωοθήκης, για επαναμεταμόσχευση μετά το τέλος της θεραπείας, εφαρμόζεται ήδη στο Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ, όπου οργανώθηκε η πρώτη Τράπεζα Ιστών Ωοθήκης στην Ελλάδα. Αρχικά πραγματοποιείται ορμονικός έλεγχος και γυναικολογική και υπερηχολογική εξέταση της ασθενούς. Στη συνέχεια προγραμματίζεται η αφαίρεση του 50% του ιστού της μιας ωοθήκης. Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, σε περίπτωση επιθυμίας για απόκτηση παιδιών και εφόσον έχουν προηγηθεί τουλάχιστον δύο χρόνια ελεύθερα νόσου, τοποθετείται ο ωοθηκικός ιστός με ορθότοπη επαναμεταμόσχευση είτε στην επιφάνεια της ωοθήκης είτε σε μια περιτοναϊκή θήκη που δημιουργείται για τον σκοπό αυτό. Με τη μέθοδο αυτή έχουν ήδη επιτευχθεί 7 τοκετοί ύστερα από 40 επαναμεταμοσχεύσεις δημοσιευμένες σε ιατρικά περιοδικά ή ανακοινώσεις σε παγκόσμια ιατρικά συνέδρια, χωρίς να έχει παρατηρηθεί υποτροπή του καρκίνου
- Μετάθεση ωοθηκών πριν από την ακτινοβολία
Σε ασθενείς με λέμφωμα Hodgkin ή Νοn-Hodgkin, με καρκίνο τραχήλου μήτρας, σάρκωμα ή με καρκίνο παχέος εντέρου, μπορεί να μετατεθούν λαπαροσκοπικά οι ωοθήκες έξω από το πεδίο της ακτινοβολίας.
- Κατάψυξη ωαρίων
Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η γονιμοποίηση των ωαρίων κατά την ωοληψία, υπάρχει η δυνατότητα κατάψυξης αγονιμοποίητων ωαρίων. Ο πρώτος τοκετός έπειτα από γονιμοποίηση κατεψυγμένου ωαρίου πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του ’80. Έκτοτε, με την τελειοποίηση των εργαστηριακών μεθόδων κατάψυξης και απόψυξης, οι πιθανότητες εμφύτευσης φθάνουν έως το 16% ανά ωοληψία.
Συμπερασματικά, διάφορες μέθοδοι διατήρησης της γονιμότητας είναι διαθέσιμες για ασθενείς με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε πρώιμο στάδιο. Η ριζική τραχηλεκτομή έχει άριστο αποτέλεσμα επιβίωσης με χαμηλά ποσοστά υποτροπής σε σύγκριση με τη ριζική υστερεκτομή, ανεξάρτητα από τη χειρουργική προσέγγιση. Ιδιαίτερα μάλιστα αν ο όγκος είναι μικρότερος από 2 εκατοστά, με βάθος διήθησης μικρότερο του ενός εκατοστού και ο φρουρός λεμφαδένας είναι αρνητικός για κακοήθεια δικαιολογείται η εκτέλεση λιγότερο ριζοσπαστικών επεμβάσεων, όπως η απλή τραχηλεκτομή και η κωνοειδής εκτομή, για ιδιαίτερα επιλεγμένες ασθενείς.
Για τις ασθενείς με μεγάλους όγκους που δεν είναι επιλέξιμοι για πρωτογενή χειρουργική επέμβαση, η νεοεπικουρική χημειοθεραπεία σχετίζεται με καλή ανταπόκριση, καθιστώντας την διατήρηση της γονιμότητας με ένα χειρουργείο αμέσως μετά πιο εφικτή.
Σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η διατήρηση της μήτρας, μπορεί να πραγματοποιηθεί διατήρηση της γονιμότητας με κρυοσυντήρηση ωαρίων, εμβρύων και ωοθηκικών ιστών, καθώς και με μεταμόσχευση των ωοθηκών. Αυτές οι μέθοδοι επιτρέπουν στους ασθενείς να έχουν μελλοντική γονιμότητα μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης και παρένθετης μητρότητας.
Στο άκουσμα της λέξης «καρκίνος», οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαμβάνονται από ιδιαίτερη ανησυχία και αισθήματα φόβου. Με ποιους τρόπους στέκεστε δίπλα στις γυναίκες που διαγιγνώσκονται με καρκίνο; Πώς τις υποστηρίζετε σε αυτό το ομολογουμένως δύσκολο ψυχολογικό ταξίδι;
Κανένας δεν είναι ποτέ πραγματικά προετοιμασμένος να ακούσει τις λέξεις «έχεις καρκίνο» από το γιατρό του. Για χιλιάδες υγιείς ανθρώπους κάθε χρόνο ο φόβος που δημιουργεί η λέξη «καρκίνος» συνοδεύεται από ισχυρό σοκ. Η έννοια του καρκίνου τρομοκρατεί όχι μόνο τους ίδιους ασθενείς αλλά και τις οικογένειες τους. Ο φόβος της απώλειας ελλοχεύει κάθε στιγμή κι ο χρόνος αποκτά τελείως διαφορετική διάσταση. Στο δύσκολο ομολογουμένως ταξίδι που αρχίζει με τη διάγνωση της νόσου του καρκίνου υπάρχουν οι τρόποι και οι μέθοδοι εκείνες, που δίνουν στις ασθενείς μας δύναμη κι ελπίδα να αγωνιστούν και «να τα δώσουν όλα».
Στην πρώτη γραμμή άμυνας του ασθενούς είναι ο θεράπων ιατρός. Ο γιατρός οφείλει να διαθέσει τον αναγκαίο χρόνο για να συζητήσει με τον ασθενή την συνιστώμενη μετά τη διάγνωση πορεία και θεραπευτική αγωγή. Ανταλλάσσοντας πληροφορίες, συνεκτιμώντας τις ιατρικές ενδείξεις, με σεβασμό στις προτιμήσεις του ασθενή, την ποιότητα ζωής του, καθώς και στοιχεία σχετικά με το κοινωνικό, οικονομικό, νομικό και διοικητικό πλαίσιο, γιατρός και ασθενής θα πρέπει να φθάσουν από κοινού στη λήψη απόφασης (Shared Decision Making). Με αυτόν τον τρόπο ο ασθενής δε γίνεται απλός αποδέκτης ιατρικών εντολών αλλά συμμετέχει στο γίγνεσθαι της θεραπείας ενεργά.
Επιπρόσθετα πολύ σημαντική είναι η στήριξη μιας καρκινοπαθούς ασθενούς μέσω μιας ψυχολογικής υποστήριξης από ειδικούς ψυχοογκολόγους. Ο καρκίνος άλλωστε δεν είναι απλώς μία σωματική ασθένεια. Πρόκειται για μία πολυδιάστατη νέα πραγματικότητα για τον ασθενή, η οποία έχει βιολογικές, ψυχολογικές, συμπεριφορικές, κοινωνικές και υπαρξιακές παραμέτρους. Τόσο φαρμακευτικά όσο και ψυχοθεραπευτικά (σε ατομικό ή ομαδικό πλαίσιο), υπάρχουν αποτελεσματικές μέθοδοι συνεχούς, σταθερής και βαθιάς υποστήριξης και αντιμετώπισης του μεγάλου εύρους συμπτωμάτων που ταλαιπωρούν τον καρκινοπαθή, πάντα σε συνεργασία με τους θεράποντες ιατρούς.
Δική μας προτεραιότητα είναι η ολιστική προσέγγιση της ασθένειας του καρκίνου και της αντιμετώπισής της, γιατί έτσι βοηθά τους πάσχοντες και την οικογένειά τους να προσαρμοστούν στον κίνδυνο και να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις. Οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις δεν αποτελούν την άμεση θεραπεία της νόσου, όμως συμβάλλουν καθοριστικά στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών.
Info:
Δρ. Παναγιώτης Σκλαβούνος, Μαιευτήρας–Γυναικολόγος, Εξειδικευμένος Γυναικολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής της Β’ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ.
Ο Παναγιώτης Σκλαβούνος εξειδικεύτηκε σε κορυφαία νοσοκομεία της Γερμανίας, τα οποία παρείχαν όλο το φάσμα της Μαιευτικής, Γυναικολογίας, Εμβρυομητρικής Ιατρικής και Γυναικολογικής Ογκολογίας. Έλαβε μετά από εξετάσεις τον τίτλο του ειδικού Μαιευτήρα-Γυναικολόγου το 2015.
Ως υπεύθυνος της αίθουσας τοκετών της Πανεπιστημιακής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου του Saarland εξειδικεύτηκε στις κυήσεις υψηλού κινδύνου και τους επιπλεγμένους τοκετούς, φέρνοντας στον κόσμο περισσότερα από 2000 νεογνά.
Ταυτόχρονα με την ειδικότητά του, ξεκίνησε τη διδακτορική του διατριβή, στην οποία μελέτησε διαφορετικές μεθόδους στη δημιουργία του πνευμοπεριτοναίου και τις επιπλοκές αυτών στη γυναικολογική λαπαροσκοπική χειρουργική. Το 2016 ανακηρύχθηκε διδάκτορας του Πανεπιστήμιου Saarland της Γερμανίας με διάκριση (άριστα).
Ως ειδικευμένος Μαιευτήρας – Γυναικολόγος εξειδικεύτηκε επί τριετίας στον τομέα της Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Κατά τη διάρκεια της εξειδίκευσης ασχολήθηκε με την παρακολούθηση και θεραπεία ζευγαριών με υπογονιμότητα και απέκτησε σημαντική εμπειρία στις σύγχρονες μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το 2017 απέκτησε, μετά από επιτυχείς εξετάσεις τον τίτλο της υποειδικότητας της Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ( Spezielle Gynäkologische Endokrinologie und Reproduktionsmedizin).
Στη συνέχεια έλαβε πλήρη εκπαίδευση στον τομέα της Γυναικολογικής Ογκολογίας και της Χειρουργικής του Μαστού (Spezielle Gynäkologische Onkologie) και εξειδικεύτηκε στη σύγχρονη θεραπεία των γυναικολογικών καρκίνων υπό τη επίβλεψη του Καθηγητή Prof. Dr. Solomayer, ενός πρωτοπόρου Γυναικολόγου στον τομέα της Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής και της Γυναικολογικής Ογκολογίας. Κατά τη διάρκεια της 10 ετούς παραμονής του στην Πανεπιστημιακή Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου του Saarland εκτέλεσε περισσότερες από 5.000 επεμβάσεις όλου του φάσματος της Γυναικολογικής Χειρουργικής. Το 2020 απέκτησε, μετά από επιτυχείς εξετάσεις τον τίτλο της υποειδικότητας της Γυναικολογικής Ογκολογίας απο τον Γερμανικό Ιατρικό Σύλλογο, ενώ το 2021 έλαβε, μετά απο επιτυχείς εξετάσεις την πιστοποίηση στη Γυναικολογική Ογκολογία και από την αντίστοιχη ευρωπαϊκή εταιρία (ESGO).
Ως Αναπληρωτής Διευθυντής της Πανεπιστημιακής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου του Saarland διεύθυνε και ανέπτυξε περαιτέρω το Ενδοσκοπικό Κέντρο, το Κέντρο Ενδομητρίωσης καθώς και το Ουρογυναικολογικό Κέντρο της Πανεπιστημιακής Κλινικής. Ταυτόχρονα εκπαίδευσε από το 2015 έως το 2021 εκατοντάδες ιατρούς από όλον τον κόσμο στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική στο ‘European Training Center for Gynecologic Endoscopy and Gynecologic Surgery’ του Πανεπιστημίου του Saarland.
Το 2021 έλαβε τον τίτλο του Διευθυντή (Chefarzt) στην Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του ακαδημαϊκού νοσοκομείου Idar-Oberstein του Πανεπιστημίου Johannes Gutenberg του Mainz. Απο τη θέση αυτή ήταν υπεύθυνος για την εκπαίδευση των φοιτητών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Mainz όπως και για την εκπαίδευση των νέων ειδικευόμενων Ιατρών στη Μαιευτική και Γυναικολογία.
Ο Παναγιώτης Σκλαβούνος είναι συγγραφέας ως τώρα 17 δημοσιεύσεων σε διεθνώς αναγνωρισμένα ιατρικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει στην έκδοση τριών ιατρικών συγγραμμάτων. Επιπρόσθετα έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 100 ομιλίες σε ελληνικά και διεθνή ιατρικά συνέδρια.
