Ημικρανία στην εγκυμοσύνη: Πώς αντιμετωπίζεται;

Όπως περιγράφεται σε επιστημονικό κείμενο του 2023 (Pescador Ruschel & De Jesus, 2023) η ημικρανία είναι μία εν μέρει γενετικά καθορισμένη διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από επεισόδια κεφαλαλγίας μέτριας προς μεγάλης έντασης, που συνήθως εντοπίζονται στο ένα ήμισυ της κεφαλής (συμπτώματα ή ευρήματα, που εντοπίζονται στο δεξί ή στο αριστερό ήμισυ το σώματος ονομάζονται ετερόπλευρα) και σε γενικές γραμμές συνδυάζονται με ναυτία, φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως) και ηχοφοβία – φωνοφοβία (ευαισθησία σε ήχους και φωνές). Ο όρος «ημικρανία» μάλιστα φαίνεται, πως για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τον Έλληνα ιατρό του 1^ου μ.Χ. αιώνα, Γαληνό.

Πόσο συχνή είναι η ημικρανία;

Επεισόδια ημικρανίας αναφέρει το 12% του πληθυσμού. Η συχνότητα αυτή όμως είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες (17%) εν σχέσει με τους άνδρες (6%). Οι πιθανότητες ένα άτομο να εκδηλώσει ημικρανία φθάνουν το 40%, αν ένας εκ των γονέων έχει ιστορικό ημικρανίας και το 75%, στην περίπτωση, που αμφότεροι οι γονείς έχουν τέτοιο ιστορικό. Ο επιπολασμός της (η «συχνότητά» της δηλαδή) αυξάνεται σταδιακά μετά την εφηβεία μέχρι και την ηλικία των 35 με 39 ετών, μετά παρουσιάζει κάμψη (Pescador Ruschel & De Jesus, 2023).

Πώς η εγκυμοσύνη επηρεάζει τις πιθανότητες εκδήλωσης ημικρανίας;

Ανατρέχοντας στα γραφόμενα σε μελέτη του 2008 (Goadsby και συνεργάτες, 2008), στα πλαίσια της οποίας έγινε ανασκόπηση της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας, μαθαίνουμε, πως κατά κανόνα η συχνότητα των επεισοδίων ημικρανίας μειώνεται κατά τη διάρκεια της κύησης. Σε παλαιότερη μελέτη του 1993 (Granella και συνεργάτες, 1993) μάλιστα, στην οποία συμμετείχαν 1300 γυναίκες, διαπιστώθηκε παντελής απουσία επεισοδίων ημικρανίας χωρίς αύρα στο 67% των εγκύων. Συνήθως, η συγκεκριμένη μείωση είναι μικρότερη κατά το πρώτο τρίμηνο, οπότε και η πιθανότητα εκδήλωσης ημικρανίας είναι υψηλότερη εν σχέσει με ό,τι συμβαίνει στο δεύτερο και στο τρίτο τρίμηνο (Goadsby και συνεργάτες, 2008). Ανάλογα είναι και τα υποστηριζόμενα από τους συντάκτες μελέτης του 2023 (Turankar και συνεργάτες, 2023), στην οποία περιγράφεται, πως το ποσοστό των γυναικών, που υποφέρουν από ημικρανίες και αναφέρουν μείωση της συχνότητάς τους κατά την εγκυμοσύνη κυμαίνεται μεταξύ του 50% και του 75%.

Ποιες είναι οι συνέπειες της ημικρανίας για την εξέλιξη της εγκυμοσύνης;

Σε έτερη μελέτη του 2023 (Kardes και συνεργάτες, 2023) επισημαίνεται η συσχέτιση της εμφάνισης ημικρανίας κατά την εγκυμοσύνη με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης παθολογιών της κύησης όπως:

• Υπερτασικές διαταραχές
• Γέννηση λιποβαρούς νεογνού
• Πρόωρος τοκετός
• Προεκλαμψία

Θα πρέπει να τονισθεί στο σημείο αυτό, πως η κεφαλαλγία είναι μεταξύ των συμπτωμάτων της προεκλαμψίας. Επομένως, σε περίπτωση, που η έγκυος – ειδικά κατά το δεύτερο τρίμηνο – αναφέρει έντονη κεφαλαλγία, πριν αυτή αντιμετωπισθεί, ως ημικρανία ή άλλου είδους κεφαλαλγία, συστήνεται να υποβληθεί σε όλον το σχετικό κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο, προκειμένου να διερευνηθεί το συγκεκριμένο ενδεχόμενο.

Γιατί η συχνότητα των επεισοδίων ημικρανίας κατά την εγκυμοσύνη μεταβάλλεται;

Όπως αναλύεται σε μία ακόμα μελέτη του 2023 (Lackovic και συνεργάτες, 2023), ο υποκείμενος μηχανισμός, μέσω του οποίου κατά την κύηση μεταβάλλεται η συχνότητα των επεισοδίων ημικρανίας, μας είναι ουσιαστικά άγνωστος. Εντούτοις, φαίνεται, πως κάποιου είδους εμπλοκή σε αυτόν έχουν τα ραγδαία μεταβαλλόμενα επίπεδα των ορμονών (οιστρογόνα και προγεστερόνη) στο αίμα της εγκύου.

Πώς αντιμετωπίζεται η ημικρανία κατά την εγκυμοσύνη;

Η ημικρανία κατά την εγκυμοσύνη αντιμετωπίζεται τόσο με φαρμακευτικά, όσο και με μη φαρμακευτικά μέσα (Lackovic και συνεργάτες, 2023). Κατά την κύηση είναι μάλλον περιορισμένες οι επιλογές της φαρμακευτικής αγωγής, η χορήγηση της οποίας θεωρείται ασφαλής για το έμβρυο. Εντούτοις, αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα ενίοτε λήψης τέτοιου είδους αναλγητικών, αλλά στις χαμηλότερη δυνατή δοσολογία και για το συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα, που αρκεί για τον έλεγχο της συμπτωματολογίας.

Ο κατάλογος με τα μη φαρμακευτικά μέτρα αντιμετώπισης της ημικρανίας κατά την εγκυμοσύνη περιλαμβάνει (Lackovic και συνεργάτες, 2023):

• την αποφυγή της παχυσαρκίας δια της ισορροπημένης διατροφής
• τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία
• την επαρκή ενυδάτωση
• την άσκηση

Ειδικά σε ό,τι αφορά την άσκηση, οι συγγραφείς της προαναφερθείσας μελέτης (Lackovic και συνεργάτες, 2023) επικαλούνται οδηγία του Βασιλικού Κολλεγίου Μαιευτήρων Γυναικολόγων (Royal College of Obstetrics and Gynecologists), βάσει της οποίας συστήνεται η γυναίκα να ασκείται 150 λεπτά την εβδομάδα και ως παραδείγματα τέτοιας άσκησης μεταξύ άλλων αναφέρονται:

• το ανέβασμα σκαλιών
• το κολύμπι
• το ποδήλατο (σ.σ. καλύτερα το στατικό)
• ο διάδρομος γυμναστικής
• το περπάτημα

Η λήψη μάλιστα αυτών των μη φαρμακευτικών μέτρων πριν ακόμα η γυναίκα μείνει έγκυος ως αποτέλεσμα έχει την μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης ημικρανιών κατά την κύηση.

Πέραν τούτου πριν η γυναίκα αποφασίσει κατά την εγκυμοσύνη να επιδοθεί σε οποιουδήποτε τύπου άσκηση, είναι απαραίτητο να συμβουλευθεί σχετικά το θεράποντα ιατρό, προκειμένου να αξιολογηθεί το ενδεχόμενο ύπαρξης σχετικών αντενδείξεων.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Goadsby PJ, Goldberg J, Silberstein SD. Migraine in pregnancy. BMJ. 2008 Jun 28;336(7659):1502-4. doi: 10.1136/bmj.39559.675891.AD. PMID: 18583683; PMCID: PMC2440903.}

^{Granella F, Sances G, Zanferrari C, Costa A, Martignoni E, Manzoni GC. Migraine without aura and reproductive life events: a clinical epidemiological study in 1300 women. Headache. 1993 Jul-Aug;33(7):385-9. doi: 10.1111/j.1526-4610.1993.hed3307385.x. PMID: 8376100.}

^{Kardes G, Hadimli A, Ergenoglu AM. Determination of the Frequency of Migraine Attacks in Pregnant Women and the Ways They Cope with Headaches: A Cross-Sectional Study. Healthcare (Basel). 2023 Jul 20;11(14):2070. doi: 10.3390/healthcare11142070. PMID: 37510512; PMCID: PMC10379615.}

^{Lackovic M, Jankovic M, Mihajlovic S, Milovanovic Z, Nikolic D. Exploring the Connection between Migraines and Pregnancy: The Impact of Physical Activity on Symptom Management. Medicina (Kaunas). 2023 Dec 27;60(1):49. doi: 10.3390/medicina60010049. PMID: 38256310; PMCID: PMC10820455.}

^{Turankar T, Sorte A, Wanjari MB, Chakole S, Sawale S. Relation and Treatment Approach of Migraine in Pregnancy and Breastfeeding. Cureus. 2023 Mar 28;15(3):e36828. doi: 10.7759/cureus.36828. PMID: 37123778; PMCID: PMC10147488.}