Αυξημένο oυρικό oξύ και υπερτασικές διαταραχές στην εγκυμοσύνη

Το ουρικό οξύ είναι προϊόν του μεταβολισμού των πουρινών. Οι πουρίνες είναι μόρια, που περιέχουν άνθρακα και αποτελούν δομικό στοιχείο τόσο του DNA, όσο και του RNA, αλλά και άλλων μορίων, που συμμετέχουν στη διεκπεραίωση σημαντικών βιοχημικών διαδικασιών, όπως είναι η παραγωγή ενέργειας από τον οργανισμό μας (Asha, 2018)

Το ένα τρίτο του ουρικού οξέος, που ανευρίσκεται στο σώμα μας προέρχεται από τη διατροφή μας, ενώ το υπόλοιπο συντίθεται ενδογενώς. Υψηλές συγκεντρώσεις ουρικού οξέος στο αίμα απαντώνται σε καταστάσεις χαρακτηριζόμενες από αυξημένο καταβολισμό («καταστροφή») των πουρινών (π.χ. καταστροφή κυττάρων του αίματος, μυϊκών κυττάρων ή όγκων) ή από μειωμένη αποβολή του από τον οργανισμό. Περίπου τα δύο τρίτα του ουρικού οξέος απεκκρίνονται («απομακρύνονται από τον οργανισμό») μέσω των νεφρών και το υπόλοιπο ένα τρίτο από το πεπτικό σύστημα (George και συνεργάτες, 2023).

Η πλειονότητα των ατόμων, στο αίμα των οποίων απαντώνται υψηλές ποσότητες ουρικού οξέος δεν αναφέρουν κάποιο σύμπτωμα (85% με 90%), αλλά, αν η κατάσταση αυτή χρονίσει, αυξάνονται οι πιθανότητες εκδήλωσης νεφρολιθίασης (παρουσίας πέτρας στα νεφρά) ή ουρικής αρθρίτιδας. Η αυξημένη παρουσία ουρικού οξέος στο αίμα (υπερουριχαιμία) ή στα ούρα έχει εξάλλου συσχετισθεί με την εκδήλωση παθολογιών, όπως: διαταραχές του μεταβολισμού, διαβήτης, καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση, αθηροσκλήρωση, παχυσαρκία, νεφροπάθειες(George και συνεργάτες, 2023).

Τι εννοούμε όταν μιλάμε για υπέρταση;

Λέμε, πως κάποιος παρουσιάζει υπέρταση, όταν η αρτηριακή του πίεση έχει τις ακόλουθες τιμές:

• Συστολική Αρτηριακή (ή «Μεγάλη») Πίεση μεγαλύτερη ή ίση των 140 mmHg (αυτό που συχνά αποκαλούμε «πίεση 14») ή Διαστολική Αρτηριακή (ή «Μικρή») Πίεση μεγαλύτερη ή ίση των 90 mmHg (αυτό, που συχνά αποκαλούμε «πίεση 9») σε δύο μετρήσεις, η οποίες να απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από 4 ώρες.
• Συστολική Αρτηριακή Πίεση μεγαλύτερη ή ίση των 160 mmHg (αυτό, που συχνά αποκαλούμε «πίεση 16») ή Διαστολική Αρτηριακή Πίεση μεγαλύτερη ή ίση του 110 mmHg (αυτό, που συχνά αποκαλούμε «πίεση 11») σε μία και μόνη μέτρηση.

Πόσα είδη υπέρτασης σχετιζόμενης με την κύηση υπάρχουν;

Σχηματικά διακρίνουμε 3 κατηγορίες υπέρτασης σχετιζόμενης με την κύηση:

• Χρόνια υπέρταση: υπέρταση, που προϋπήρχε της κύησης, ή σε κάθε περίπτωση εμφανίστηκε στα πρώτα στάδια της κύησης – πριν τη συμπλήρωση των 20 εβδομάδων κύησης – ή παραμένει ακόμα και μετά τον τοκετό)
• Υπέρταση κύησης: υπέρταση, η οποία καταγράφηκε κατά τα ύστερα στάδια της κύησης και συγκεκριμένα μετά τη συμπλήρωση των 20 εβδομάδων, δεν συνοδεύεται από πρωτεϊνουρία (παρουσία λευκώματος – πρωτεΐνης δηλαδή – στα ούρα), ενώ υποχωρεί αυτόματα μετά τον τοκετό
• Προεκλαμψία: χαρακτηρίζεται από το «τρίπτυχο»: υπέρταση, πρωτεϊνουρία, οιδήματα. Σε πιο σοβαρές δε περιπτώσεις ενδέχεται να παρουσιαστεί και σοβαρή διαταραχή της λειτουργίας τόσο των νεφρών, όσο και του ήπατος, αλλά και του εγκεφάλου. Υφίσταται επιπροσθέτως και το ενδεχόμενο εμφάνισης διαταραχών της πήξης του αίματος. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η προεκλαμψία εμφανίζεται μετά από τη συμπλήρωση των 20 εβδομάδων κύησης ακόμα και σε γυναίκες, οι οποίες μέχρι το στάδιο αυτό της κύησης είχαν φυσιολογική αρτηριακή πίεση. Έχουν τέλος καταγραφεί και περιπτώσεις εμφάνισης προεκλαμψίας ακόμα και 3 έως 6 εβδομάδες μετά τον τοκετό, δηλαδή κατά την περίοδο της λοχείας.

Ποια η σχέση του ουρικού οξέος με τις υπερτασικές διαταραχές της κύησης;

Όπως καταδεικνύουν στοιχεία μελέτης του 2023 (Colmenares-Mejia και συνεργάτες, 2023) στην οποία συμμετείχαν 1365 κυοφορούσες, που παρουσίασαν προεκλαμψία και 1886, κατά την κύηση των οποίων δεν εκδηλώθηκε η εν λόγω επιπλοκή, αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα της γυναίκας συσχετίζονται με άνοδο των πιθανοτήτων εκδήλωσης προεκλαμψίας.

Επιπροσθέτως, φαίνεται, πως τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα της εγκύου συνδέονται και με βαρύτερη συμπτωματολογία, που σχετίζεται με την προεκλαμψία (Kumar & Singh, 2019).

Γιατί τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος συσχετίζονται με την εκδήλωση προεκλαμψίας;

Αρχικά η άνοδος των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα της εγκύου εθεωρείτο συνέπεια της εκδήλωσης προεκλαμψίας. Υπό μίαν έννοια το ουρικό οξύ αντιμετωπιζόταν ως ένας «αδρανής παρευρισκόμενος» της όλης διαδικασίας. Έτσι διατυπωνόταν η άποψη, πως αυτό καθαυτό το ουρικό οξύ δεν έχει καμία συμμετοχή στο μηχανισμό, μέσω του οποίου εκδηλώνεται η προεκλαμψία. Εντούτοις, όλο και περισσότερα στοιχεία καταδεικνύουν, πως η παρουσία αυξημένων ποσοτήτων ουρικού οξέος δεν είναι επακόλουθο της προεκλαμψίας, αλλά αυτή συγκαταλέγεται μεταξύ των αιτίων της εκδήλωσης της συγκεκριμένης παθολογίας. Ενδέχεται το ουρικό οξύ να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα της ομαλής δημιουργίας του πλακούντα. Έτσι εξαιτίας του ουρικού οξέος έχουμε διαταραχή της πλακουντοποίησης, η οποία συγκαταλέγεται μεταξύ των αιτίων εκδήλωσης προεκλαμψίας (Nakagawa και συνεργάτες, 2023).

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Asha Kumari, Chapter 17 - Purine Structures, Editor(s): Asha Kumari, Sweet Biochemistry, Academic Press, 2018, Pages 89-91, ISBN 9780128144534, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-814453-4.00017-0. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128144534000170)}

^{Colmenares-Mejia CC, Quintero-Lesmes DC, Bautista-Niño PK, Guío E, Paez MC, Beltrán M, Williams D, Gray KJ, Casas JP, Serrano NC. Uric acid and risk of pre-eclampsia: results from a large case-control study and meta-analysis of prospective studies. Sci Rep. 2023 Feb 21;13(1):3018. doi: 10.1038/s41598-023-29651-4. PMID: 36810371; PMCID: PMC9944921.}

^{Kumar N, Singh AK. Maternal Serum Uric Acid as a Predictor of Severity of Hypertensive Disorders of Pregnancy: A Prospective Cohort Study. Curr Hypertens Rev. 2019;15(2):154-160. doi: 10.2174/1573402114666181112141953. PMID: 30417791; PMCID: PMC6635652.}

^{Nakagawa T, Kang DH, Johnson RJ. An elevation in serum uric acid precedes the development of preeclampsia. Hypertens Res. 2023 Mar;46(3):809-811. doi: 10.1038/s41440-023-01181-6. Epub 2023 Jan 16. PMID: 36646882.}

^{George C, Leslie SW, Minter DA. Hyperuricemia. [Updated 2023 Oct 14]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459218/}