Τοκετός: Όσα πρέπει να γνωρίζετε

Ο τοκετός είναι κυρίως εγκεφαλική λειτουργία και χρειάζεται απαραίτητα η απρόσκοπτη ψυχική συμμετοχή της γυναίκας. Φυσικά, δεν μπορεί κανείς να παραβλέπει τη συμβολή της σύγχρονης τεχνολογίας στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που ενδέχεται να εμφανιστούν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού. Όταν όμως όλα κυλούν όπως τα προγραμμάτισε η φύση, δεν χρειάζεται η εξωτερική παρέμβαση.

Ο τοκετός, σύμφωνα με την Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου, ολοκληρώνεται σε τρία στάδια.

Πρώτο στάδιο τοκετού

Στο πρώτο ο τράχηλος διαστέλλεται προοδευτικά, στο δεύτερο γεννιέται το παιδί και στο τρίτο αποκολλάται ο πλακούντας από τη μήτρα και αποβάλλεται. Στα πρώτα στάδια του τοκετού ο τράχηλος της μήτρας είναι κλειστός. Με τις συσπάσεις της μήτρας ο τράχηλος διαστέλλεται ώσπου η διάμετρός του φτάνει τα δέκα εκατοστά. Αυτό το στάδιο ονομάζεται "πλήρης διαστολή".

Η φάση της διαστολής σε γυναίκα που γίνεται πρώτη φορά μητέρα διαρκεί γύρω στις έξι με δώδεκα ώρες συνήθως. Αν δεν είναι η πρώτη εγκυμοσύνη θα κρατήσει δύο με οκτώ ώρες. Η διαστολή του τραχήλου γίνεται προοδευτικά. Η ένταση του πόνου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο ήρεμη, πόσο απαλλαγμένη από προκαταλήψεις και φοβίες και πόσο προετοιμασμένη γι' αυτή την εμπειρία είναι η εγκυμονούσα. Οι συσπάσεις της μήτρας θα αρχίσουν να γίνονται πυκνότερες και ο πόνος που τις συνοδεύει πιο έντονος. Έχει μεγάλη σημασία να μπορεί η έγκυος να χαλαρώσει, να ξεκουραστεί και να μαζέψει τις δυνάμεις της μετά την κάθε σύσπαση, για να προετοιμαστεί για την επόμενη. Οι ισχυρότερες συστολές έρχονται όταν η διάμετρος του τραχήλου φτάσει τα οκτώ εκατοστά. Ευτυχώς, το διάστημα αυτό είναι σχετικά σύντομο. Η διάρκειά του είναι κατά μέσο όρο μία ώρα, αλλά πολλές φορές κρατά πολύ λιγότερο και είναι ο πρόδρομος του επόμενου σταδίου. Στο διάστημα αυτό η έγκυος μπορεί να έχει ναυτία, τρεμούλιασμα, κράμπες, αίσθηση κρύου στα πόδια, πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης και δυνατή πίεση στη λεκάνη. Κάποια στιγμή, θα αισθανθεί έντονη πίεση, και την ανάγκη να σπρώξει έξω το παιδί. Εντούτοις όμως πρέπει απαραίτητα να συγκρατηθεί μέχρι που ο γιατρός να δώσει την εντολή για να αρχίσει τις εξωθήσεις. Αυτό σηματοδοτεί την έναρξη του δεύτερου σταδίου.

Δεύτερο στάδιο τοκετού

Το δεύτερο στάδιο αυτό ολοκληρώνεται με τη γέννηση του παιδιού. Είναι η πλέον συγκλονιστική φάση της όλης διαδικασίας του τοκετού. Οι συσπάσεις της μήτρας γίνονται τώρα πιο ισχυρές και ακολουθούν η μια την άλλη κάθε τρία λεπτά περίπου. Μόλις η έγκυος αισθανθεί ότι αρχίζει η συστολή, θα παίρνει δύο, τρεις βαθιές ανάσες και κρατώντας την αναπνοή της θα πρέπει να σπρώχνει με δύναμη προς τα κάτω, προσπαθώντας ταυτόχρονα να χαλαρώσει τους μυς της πυέλου και πέριξ του πρωκτού. Ύστερα από κάθε συστολή θα πρέπει να βγάζει τον αέρα και να προσπαθεί να ξεκουράζεται παραμένοντας εντελώς χαλαρή. Στο μεταξύ το μωράκι, με κάθε εξώθηση κινείται προς τον κόλπο και κάποια στιγμή η μητέρα θα αισθανθεί την περιοχή του πρωκτού και του περινέου να τεντώνεται. Το κεφαλάκι του νεογνού αρχίζει τώρα να προβάλλει και τότε πρέπει να σταματήσει η μητέρα να πιέζει δυνατά. Μόλις βγει το κεφαλάκι του μωρού, η δύσκολη φάση έχει πια περάσει. Το πρόσωπό του θα κοιτάζει προς το πάτωμα και το υπόλοιπο σώμα θα γλιστρήσει έξω πολύ εύκολα.

Τις πρώτες στιγμές το χρώμα του μωρού μπορεί να είναι μελανό και το κεφαλάκι του ελαφρά παραμορφωμένο από την πίεση κατά τη διαδρομή του μέσα από το γεννητικό κανάλι. Αυτά είναι φυσιολογικά φαινόμενα και παρέρχονται χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε τίποτα.

Τρίτο στάδιο τοκετού

Το τρίτο στάδιο του τοκετού αρχίζει μερικά λεπτά μετά από τη γέννηση του παιδιού. Η μητέρα θα αισθανθεί μια ακόμα συστολή, που όμως δεν θα της προκαλέσει πόνο. Είναι η διαδικασία που απαιτείται για να αποκολληθεί ο πλακούντας από το τοίχωμα της μήτρας. Αυτό το όργανο που μοιάζει με συκώτι, είναι ένα πραγματικό βιολογικό εργαστήριο το οποίο τρέφει, τροφοδοτεί με οξυγόνο και διεκπεραιώνει όλο τον μεταβολισμό του εμβρύου. H τρίτη φάση του τοκετού διαρκεί από πέντε λεπτά έως μισή ώρα, και με αυτό, η διαδικασία του τοκετού έχει ολοκληρωθεί.

Ο τοκετός σαν φυσιολογική λειτουργία που είναι ξεκινά και τελειώνει τις περισσότερες φορές φυσιολογικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως η παρέμβαση του γιατρού είναι απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η υγεία τόσο του παιδιού όσο και της μητέρας δεν θα διατρέξουν κανένα κίνδυνο.

Δυστυχώς, ο τοκετός συνοδεύεται πάντοτε από πόνο. Εντούτοις, με τις αναπνοές και τις τεχνικές χαλάρωσης η έγκυος έχει τη δυνατότητα να ελέγχει μέχρις ενός βαθμού τις συσπάσεις της μήτρας και να απαλύνει τους πόνους. Όσο πιο «διαβασμένη» είναι, όσα περισσότερα έχει διδαχτεί για τον τοκετό τόσο περισσότερη αυτοπεποίθηση θα έχει, και τόσο μεγαλύτερη βοήθεια θα δώσει στον γιατρό, τη μαία και σε τελευταία ανάλυση στο παιδάκι της.