Όλα όσα πρέπει να γνωρίζει ο αναισθησιολόγος πριν την επισκληρίδιο

Η επισκληρίδιος αναισθησία είναι ένα είδος αναισθησίας, η οποία συγκαταλέγεται στις λεγόμενες περιοχικές αναισθησίες. Με την τεχνική αυτή επιτυγχάνεται η αναισθησία σε συγκεκριμένες μόνο περιοχές του σώματος.

Με την επισκληρίδιο επιτυγχάνεται αναστολή της αίσθησης του πόνου – αυτό που με ιατρικούς όρους ονομάζουμε αναλγησία – χωρίς όμως να χάνεται τελείως η αίσθηση στη περιοχή του σώματος, που μας ενδιαφέρει. Επομένως, η χορήγηση αυτού του είδους της αναισθησίας προκαλεί αιμωδία (μούδιασμα) της περιοχής του σώματος, την οποία στοχεύουμε. Στην περίπτωση του τοκετού η περιοχή αυτή περιλαμβάνει το κατώτερο μισό του σώματος.

Χάρη στην επισκληρίδιο αναισθησία τα τελευταία χρόνια έχει βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό η άνεση, που μια γυναίκα αισθάνεται κατά τον τοκετό. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις, χάρη σε αυτή η όλη διαδικασία του τοκετού είναι δυνατόν – έως ένα βαθμό – να επιταχυνθεί.
Η επισκληρίδιος αναισθησία εκτελείται από εξειδικευμένους αναισθησιολόγους.

Πριν υποβληθείτε στη διαδικασία αυτή ο υπεύθυνος αναισθησιολόγος θα σας θέσει κάποιες ερωτήσεις:

Θέλετε να γίνει επισκληρίδιος αναισθησία στον τοκετό ή στην καισαρική τομή;

Η επισκληρίδιος αναισθησία τόσο κατά το φυσιολογικό τοκετό, όσο και κατά την καισαρική τομή θεωρείται μια ασφαλής διαδικασία. Εντούτοις, όπως άλλωστε συμβαίνει και με κάθε ιατρική πράξη, όσο ασφαλής και αν αυτή θεωρείται, υφίστανται κάποιοι – μικροί έστω – κίνδυνοι.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει μία εκτενής Σουηδική μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2004, και περιλάμβανε μεταξύ άλλων 200.000 περιστατικά χορήγησης επισκληρίδιου αναισθησίας κατά τον τοκετό. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως οι πιθανότητες να εμφανιστεί κάποια σοβαρή νευρολογική επιπλοκή (αιμάτωμα, φλεγμονή κ.α.) κατά τη χορήγηση επισκληρίδιου αναισθησίας για μαιευτικούς λόγους ανέρχεται περίπου στο 1/25.000.

Αυτή η πιθανότητα φαντάζει εξαιρετικά χαμηλή. Σε κάθε περίπτωση πάντως η πιθανότητα αυτή στατιστικά δεν είναι αρκετά σημαντική, ώστε κάποια γυναίκα να αποτραπεί από το να επωφεληθεί των πλεονεκτημάτων της επισκληριδίου. Όμως υπάρχουν και γυναίκες, οι οποίες ακόμα και αυτήν την πιθανότητα τη θεωρούν σημαντική και απλά δεν θέλουν να τους γίνει επισκληρίδιος αναισθησία.

Υπάρχουν και άλλοι λόγοι, για τους οποίους μια γυναίκα ενδέχεται να αρνηθεί την επισκληρίδιο στον τοκετό. Για παράδειγμα κάποιες διατείνονται, πως με την επισκληρίδιο χάνουν μέρος της εμπειρίας του τοκετού.

Κάποιες γυναίκες δεν θέλουν την επισκληρίδιο στην καισαρική τομή, διότι η ιδέα του να είναι ξύπνιες και να αντιλαμβάνονται τι γίνεται στο χειρουργείο, ακόμα και αν δεν αισθάνονται πόνο, τους είναι απεχθής.

Ανεξάρτητα από τους λόγους, που θα οδηγήσουν μια γυναίκα, να αρνηθεί την επισκληρίδιο αναισθησία, η επιθυμία της πρέπει να γίνει σε κάθε περίπτωση σεβαστή.

Έχετε κάποια γνωστή διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος;

Με τον όρο πηκτικότητα αναφερόμαστε την ικανότητα του αίματος να δημιουργεί θρόμβους. Σε περίπτωση τραυματισμού κάποιου ιστού του σώματός μας τίθεται σε λειτουργία ο μηχανισμός της πήξης του αίματος. Στο μηχανισμό αυτό συμμετέχουν τόσο χημικοί παράγοντες, που βρίσκονται διαλυμένοι στο αίμα, όσο και τα κύτταρα του αίματος, που ονομάζονται αιμοπετάλια. Δια του μηχανισμού της πήξης δημιουργείται ο θρόμβος, ο οποίος καλύπτει το τραύμα του ιστού. Κατά τον τρόπον αυτό σταματά η αιμορραγία.

Υπάρχουν όμως συγγενείς (δηλαδή υπάρχουν ήδη από τη γέννηση) ασθένειες – με πιο γνωστές την Αιμοφιλία και τη νόσο του Von Willebrand – οι οποίες χαρακτηρίζονται από την αδυναμία του αίματος να δημιουργήσει θρόμβους. Η αδυναμία αυτή ως αποτέλεσμα έχει την πρόκληση αιμορραγίας ακόμα και από ένα μικρό τραύμα.

Στον επισκληρίδιο χώρο εντοπίζεται πλήθος αγγείων – είναι όπως λέμε μια αγγειοβριθής περιοχή. Η εισαγωγή της λεπτής βελόνης της επισκληριδίου ενδέχεται να προκαλέσει τρώση (τραυματισμό) των αγγείων αυτών. Αν ο μηχανισμός πηκτικότητας του αίματος είναι άρτιος, τότε οι μικροτραυματισμοί αυτοί κατά κανόνα δεν προκαλούν κάποιου είδους πρόβλημα, αφού δημιουργείται θρόμβος και παρεμποδίζεται η όποια αιμορραγία εγκαίρως.
Στην περίπτωση όμως, που υφίσταται διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος, η απουσία θρόμβου έχει ως αποτέλεσμα τη συνέχιση της αιμορραγίας. Για το λόγο αυτό οι πιθανότητες δημιουργίας αιματώματος στην περιοχή του νωτιαίου μυελού είναι αυξημένες.

Το δημιουργηθέν αιμάτωμα παρεμποδίζει τη ροή του αίματος προς και από το νωτιαίο μυελό, αφού με τον όγκο του ασκεί πίεση στα αγγεία. Ο νωτιαίος μυελός είναι εξαιρετικά ευαίσθητο όργανο και η όποια παρεμπόδιση της ροής του αίματος, ακόμα και αν αυτή έχει βραχεία διάρκεια, ενδέχεται να οδηγήσει σε σοβαρή βλάβη, ακόμα και σε παράλυση. Επομένως, αν εκ του ιστορικού σας προκύπτει κάποια συγγενής διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος, η επισκληρίδιος αναισθησία αντενδείκνυται.

Ευτυχώς, το σύνολο σχεδόν των γυναικών, που φτάνουν στην αναπαραγωγική ηλικία, γνωρίζουν, αν πάσχουν από κάποια συγγενή διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος, αφού η σχετική διάγνωση γίνεται ήδη από τη γέννηση. Υπάρχουν και κάποιες πιο σπάνιες μορφές διαταραχών πηκτικότητας, οι οποίες διαγιγνώσκονται από τις τυπικές εξετάσεις, στις οποίες θα υποβληθείτε κατά τη διάρκεια της κύησης. Συνεπώς, είναι εξαιρετικά απίθανο να φτάσετε στον τοκετό και να μην γνωρίζετε, αν έχετε κάποια διαταραχή πηκτικότητας.

Παίρνετε κάποια φάρμακα;

Υπάρχουν φάρμακα, τα οποία παρεμποδίζουν την πήξη του αίματος. Η χορήγηση πολλών εκ των φαρμάκων αυτών αντενδείκνυται στην κύηση. Εντούτοις, υπάρχει η περίπτωση και κατά τη διάρκεια της κύησης να χορηγηθεί τέτοιου είδους φαρμακευτική αγωγή.

Συγκεκριμένα, υπό συγκεκριμένες συνθήκες ενδέχεται να σας χορηγηθεί:

• Ενέσιμη αντιπηκτική αγωγή: Η ουσία, που περιέχουν οι ενέσεις αυτές είναι η ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους. Προκειμένου να γίνει η επισκληρίδιος αναισθησία, πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 12 έως και 24 ώρες από τη χορήγηση της τελευταίας δόσης ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους. Για επιπλέον εξασφάλιση της επιτόκου, που λαμβάνει ηπαρίνη, γίνονται κατά περίπτωση και σχετικές στοχευμένες αιματολογικές εξετάσεις, οι οποίες καταδεικνύουν την ικανότητα πήξης του αίματός σας.
• Ασπιρίνη: Το φάρμακο αυτό συχνά χορηγείται κατά την κύηση σε χαμηλές δόσεις. Η ασπιρίνη επηρεάζει την πηκτικότητα του αίματος. Εντούτοις, οι περισσότεροι διεθνείς, αλλά και διάφοροι εθνικοί οργανισμοί, οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με τη διατύπωση οδηγιών επί της κλινικής πρακτικής στην αναισθησιολογία, συμφωνούν, πως η χορήγηση ασπιρίνης δεν είναι αντένδειξη σε ό,τι αφορά την επισκληρίδιο αναισθησία.

Έχετε υποβληθεί σε κάποιο χειρουργείο στη σπονδυλική στήλη ή υπάρχει γνωστή ανατομική ανωμαλία στη σπονδυλική στήλη;

Στη διεθνή βιβλιογραφία μπορεί κανείς να βρει αρκετές μελέτες, οι οποίες καταδεικνύουν, πως οι όποιες επιπλοκές της επισκληριδίου αναισθησίας είναι συχνότερες, αν η όλη διαδικασία είναι εργώδης (δύσκολη) και αν απαιτηθούν περισσότερες προσπάθειες εκ μέρους του αναισθησιολόγου, προκειμένου να τοποθετηθεί επιτυχώς ο καθετήρας της επισκληριδίου.

Ένας σημαντικός παράγων, που θα μπορούσε δυσκολέψει την τοποθέτηση του καθετήρα αυτού είναι κάποια ανωμαλία της ανατομίας της σπονδυλικής στήλης ή ένας προγενέστερος τραυματισμός της.

Υπάρχουν διάφορες «βαθμίδες σοβαρότητας» των ανατομικών αυτών ανωμαλιών. Για παράδειγμα η σκολίωση, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην καθιστική ζωή, είναι εξαιρετικά συνηθισμένη. Όμως δεν παρουσιάζουν όλες οι περιπτώσεις σκολίωσης τον ίδιο βαθμό δυσκολίας σε ό,τι αφορά την τοποθέτηση του καθετήρα.

Επομένως, η κάθε περίπτωση τραυματισμού ή ανατομικής ανωμαλίας της σπονδυλικής στήλης αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα.

Έχετε αλλεργία σε κάποια φαρμακευτική ουσία;

Εξυπακούεται, πως δεν συνιστάται η χορήγηση επισκληρίδιου αναισθησίας, αν έχετε γνωστή αλλεργία σε κάποια από τις ουσίες, που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία αυτή.

Εκτός από τις ερωτήσεις αυτές, ο αναισθησιολόγος θα λάβει υπόψιν του και την κλινική σας εικόνα και εργαστηριακές εξετάσεις, πριν σας χορηγήσει επισκληρίδιο αναισθησία.

Αντενδείξεις στην επισκληρίδιο αναισθησία είναι και:

• Η σημαντική απώλεια αίματος, πριν τη χορήγηση της αναισθησίας
• Η αυξημένη πίεση του υγρού, που κυκλοφορεί μεταξύ εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού (τέτοια περίπτωση είναι η υδροκεφαλία)
• Εμφανή σημάδια μόλυνσης στο σημείο τοποθέτησης του καθετήρα (εδώ συμπεριλαμβάνεται και η δημιουργία τατουάζ στην περιοχή)
• Σημάδια σημαντικής μικροβιακής μόλυνσης του οργανισμού, η οποία δεν έχει ακόμα ελεγχθεί με τη χορήγηση αντιβίωσης (σήψη)

Τέλος επισκληρίδιος αναισθησία δεν είναι δυνατόν να χορηγηθεί κατά τον τοκετό, αν η γυναίκα δεν συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις του αναισθησιολόγου.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr