Δίαιτα μεταβολισμού στην εγκυμοσύνη: Επιτρέπεται ή όχι;

Με τον όρο «δίαιτα του μεταβολισμού» αναφερόμαστε σε ένα πλήθος προγραμμάτων διατροφής, η ακολούθηση των οποίων αποσκοπεί στην απώλεια βάρους δια της ενεργοποίησης του μεταβολισμού.

Τι είναι ο μεταβολισμός;

Ο όρος «μεταβολισμός» προέρχεται από τη λέξη «μεταβολή». Με τον όρο αυτόν περιγράφεται το σύνολο των χημικών διεργασιών, που λαμβάνουν χώρα στα κύτταρα του σώματός μας, προκειμένου διατηρηθούμε στη ζωή.

Έχει επικρατήσει η ταύτιση του όρου «μεταβολισμός» με την ταχύτητα, με την οποία το σώμα μας μετατρέπει την προσλαμβανόμενη τροφή σε ενέργεια. Με άλλα λόγια θα μπορούσε να πει κανείς, πως ο όρος μεταβολισμός έχει ταυτιστεί με το πόσο γρήγορα το σώμα μας «καίει» τις θερμίδες (μονάδα μέτρησης της ενέργειας των τροφών).

Η ερμηνεία αυτή του όρου μεταβολισμός είναι μάλλον «περιοριστική», καθότι οι χημικές διεργασίες, που ο «μεταβολισμός» περιλαμβάνει και μας κρατάνε στη ζωή δεν έχουν αποκλειστικό στόχο την καύση της ενέργειας των τροφών. Εντούτοις, για την οικονομία του χρόνου, στο παρόν πόνημα ο όρος «μεταβολισμός» θα χρησιμοποιείται με την «περιοριστική» αυτή ερμηνεία του…

Πώς το σώμα μας χρησιμοποιεί την ενέργεια;

Φυσικά, η διεργασία αυτή είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και εδώ μόνο σχηματικά, μπορεί να περιγραφεί:

• Το βασικό «καύσιμο» του οργανισμού είναι η γλυκόζη, η οποία βρίσκεται στα τρόφιμα με τη μορφή των υδατανθράκων.
• Αν η παρεχόμενη από τα τρόφιμα γλυκόζη δεν επαρκεί, για να καλύψει τις ανάγκες του σώματός μας, τότε αυτό στρέφεται στις «αποθήκες άμεσης παροχής», δηλαδή στο γλυκογόνο, το οποίο μετατρέπεται σε γλυκόζη και εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στα κύτταρα των μυών και του ήπατος.
• Αν και η παρεχόμενη από το γλυκογόνο ενέργεια δεν επαρκεί, τότε το σώμα μας καλύπτει τις ανάγκες του «καίγοντας» την ενέργεια, που βρίσκεται αποθηκευμένη στο λίπος.
• Η μετατροπή του λίπους σε ενέργεια είναι μια διαδικασία, που λαμβάνει χώρα κατά τη νηστεία, ή μετά από έντονη άσκηση ή όταν το άτομο ακολουθεί δίαιτα με χαμηλό ποσοστό υδατανθράκων.
• Κατά τη μετατροπή του λίπους σε ενέργεια παράγονται τα λεγόμενα «κετονικά σώματα» (κετόνες), τα οποία αποτελούν και πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο, αλλά και το σώμα.

Πώς λειτουργούν οι δίαιτες του μεταβολισμού;

Υπάρχουν διάφορα είδη δίαιτας μεταβολισμού. Η γενική αρχή είναι η επίτευξη «ιδανικού» συνδυασμού υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών, προκειμένου «ενεργοποιηθεί» ο μεταβολισμός και το σώμα να «αναγκαστεί» να μετατρέψει το λίπος σε ενέργεια και να χαθεί βάρος.

Πολλές από τις δίαιτες αυτές είναι κατά βάση ένα πρόγραμμα «υγιεινής διατροφής», το οποίο συχνά συνδυάζεται με σωματική άσκηση, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις συνιστάται και η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής.

Μα ενδείκνυται κατά την κύηση να προσπαθήσω να χάσω βάρος;

Η απάντηση είναι μονολεκτική και απόλυτη: ΟΧΙ!

Η πρόσληψη βάρους κατά την εγκυμοσύνη είναι μία από τις παραμέτρους, που ο θεράπων ιατρός ελέγχει σε τακτική βάση. Η υπερβολική πρόσληψη βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνδέεται με την αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης επιπλοκών.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να προσθέσω μια «προσωπική νότα» επί του θέματος. Ο πατέρας μου (μαιευτήρας και αυτός) έλεγε – και ορθά – πως «η υπερβολική πρόσληψη βάρους από την έγκυο μετατρέπει μια κατάσταση υγείας, όπως είναι η εγκυμοσύνη, σε μια κατάσταση παθολογίας».

Είναι σύνηθες, ειδικά κατά το πρώτο τρίμηνο μία έγκυος να χάσει λίγο βάρος, λόγο της ναυτίας. Όμως, ακόμα και σε ό,τι αφορά γυναίκες, οι οποίες στην αρχή της κύησης είναι ήδη υπέρβαρες ή ακόμα και παχύσαρκες, η πρόσληψη βάρος είναι αναμενόμενη και επιθυμητή, σύμφωνα και με τις οδηγίες του Αμερικανικού Κολλεγίου Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (American College of Obstetricians and Gynecologists).

Μάλιστα, έχει διατυπωθεί η άποψη, πως η εσκεμμένη και επίμονη προσπάθεια απώλειας βάρους κατά την κύηση από γυναίκα με φυσιολογικό βάρος ενδέχεται να εμπίπτει στο πλαίσιο των διαταραχών στην πρόσληψη τροφής (όπως είναι η ανορεξία και η βουλιμία)!

Γιατί κατά την εγκυμοσύνη δεν ενδείκνυται να προσπαθήσω να χάσω βάρος;

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν πρέπει να ξεχνάμε πως «τρώτε για δύο»! Βέβαια, η έκφραση αυτή δεν αναφέρεται στην ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής (με αυτήν την έννοια τη χρησιμοποιούσαν και οι «παλαιότερες»), αλλά στην ποιότητα της τροφής.

Οι δίαιτες, που αποσκοπούν στην απώλεια βάρους είναι από τη φύση τους «περιοριστικές», δηλαδή συχνά είναι πτωχές σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, η έλλειψη των οποίων ενδέχεται να αποβεί επικίνδυνη για το αναπτυσσόμενο έμβρυο.

Επίσης, η διάφορες δίαιτες κατά κανόνα περιορίζουν την πρόσληψη ενέργειας με τη μορφή υδατανθράκων «αναγκάζοντας» το σώμα να «στραφεί» για την ικανοποίηση των ενεργειακών του αναγκών στο λίπος. Η διαδικασία αυτή – όπως είδαμε – οδηγεί στην παραγωγή κετονικών σωμάτων.

Τα κετονικά σώματα διέρχονται τον πλακούντα και φθάνουν στο έμβρυο και ενδέχεται να προκαλέσουν βλάβη στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο, ενώ, όπως έδειξε και μία μελέτη του 2013, η αύξηση της συγκέντρωσης των κετονικών σωμάτων σε εγκύμονα ποντίκια έχει δυσμενείς συνέπειες στην ανάπτυξη των εμβρύων. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες παρατήρησαν αλλοιώσεις στην ανάπτυξη των οργάνων των εμβρύων, οι οποίες συνδέονταν με δυσλειτουργία των οργάνων αυτών, αλλά και – ενδεχομένως – με αλλαγές στη συμπεριφορά των νεογνών μετά τον τοκετό.

Αντί επιλόγου…

Η διατροφή στην εγκυμοσύνη είναι απαραίτητο να είναι ισορροπημένη και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πρώτου, του δευτέρου και του τρίτου τριμήνου, της εγκυμοσύνης.

Αν θέλετε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης να φαίνεστε, όπως φαίνονται κατά την κύηση οι διάφορες ηθοποιοί και τα μοντέλα, που βλέπετε στις διάφορες ιστοσελίδες και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα πρέπει να ακολουθήσετε την ανάλογη διατροφή και να εντάξετε την άσκηση στην καθημερινότητά σας πριν μείνετε έγκυος.

Εδώ βέβαια θα πρέπει να τονιστεί, αφενός πως οι διάφορες φωτογραφίες των γυναικών αυτών είναι εξαιρετικά πιθανό (μάλλον σίγουρο), να είναι επεξεργασμένες και να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αφετέρου το υπερβολικά χαμηλό σωματικό βάρος και το υπερβολικά γυμνασμένο σώμα δεν είναι συχνά («ποτέ» θα τολμούσα να πω) συμβατό με την καλή σωματική και ψυχική υγεία…

Τις προσπάθειες απώλειας βάρους και σύσφιξης της κοιλιάς σας μπορείτε να τις ξεκινήσετε μετά τον τοκετό.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr