Τι είναι ο διαβήτης και πώς επηρεάζει την εγκυμοσύνη;

Πόσο συχνός είναι ο Διαβήτης;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το ποσοστό των ανθρώπων με ηλικία μεγαλύτερη των 18 ετών, που πάσχουν από Διαβήτη, έχει ανέλθει από το 4,7% το 1980 στο 8,3% το 2014.

Γιατί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του διαβητικού ανεβαίνουν;

Το πάγκρεας είναι ένα όργανο, το οποίο εντοπίζεται πίσω από το στομάχι. Το όργανο αυτό παράγει την ορμόνη ινσουλίνη, που είναι και «υπεύθυνη» για τον τρόπο, που το σώμα μας χρησιμοποιεί τα σάκχαρα (αυτό ονομάζεται «μεταβολισμός των σακχάρων), προκειμένου να εξασφαλίσει την απαραίτητη για τις λειτουργίες του ενέργεια.

Αν η παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας μειωθεί ή αν το σώμα μας – για κάποιο λόγο – πάψει να «αντιδρά» στην ινσουλίνη (οπότε και αυτή τρόπον τινά καθίσταται «ανενεργή»), τότε διαταράσσεται ο μεταβολισμός των σακχάρων και τα επίπεδά τους στο αίμα καταγράφονται υψηλά.

Διακρίνουμε 3 είδη Διαβήτη:

Διαβήτης τύπου Ι: το πάγκρεας δεν παράγει επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης. Παλαιότερα ο τύπος αυτός του Διαβήτη ονομαζόταν και «ινσουλινο – εξαρτώμενος» ή «νεανικός Διαβήτης». Οι λόγοι της μειωμένης παραγωγής είναι κατά βάσιν άγνωστοι, αλλά έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως το ανοσοποιητικό σύστημα (το σύστημα «άμυνας» του οργανισμού), έχει «στραφεί εναντίων» των κυττάρων του παγκρέατος, που παράγουν ινσουλίνη, τα οποία και καταστρέφει.
Διαβήτης τύπου ΙΙ: το σώμα μας δεν αντιδρά με φυσιολογικό τρόπο στην ινσουλίνη. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται και ως «αντίσταση στην ινσουλίνη». Παλαιότερα ο τύπος αυτός του Διαβήτη ονομαζόταν και «μη – ινσουλινο – εξαρτώμενος». Η παθολογία εμφανίζεται αργότερα στη ζωή του ατόμου και συνδέεται με την παχυσαρκία, την κακή διατροφή και την καθιστική ζωή.
Διαβήτης κύησης: αφορά γυναίκες, οι οποίες χωρίς να έχουν ιστορικό διαβήτη, εμφανίζουν για πρώτη φορά διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Ποιες είναι οι συνέπειες του Διαβήτη;

Ο Διαβήτης, αν οι τιμές του σακχάρου δεν ελεγχθούν επαρκώς, προκαλεί σοβαρές αλλοιώσεις σε διάφορα συστήματα:

• Στα αγγεία
• Στην καρδιά
• Στα νεφρά
• Στα νεύρα
• Στους οφθαλμούς

Οι επιπλοκές από της νόσου αυτής μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρο θάνατο. Το 2012 υπολογίστηκε, πως 1,5 εκατομμύρια άτομα πέθαναν εξαιτίας των επιπλοκών αυτών.

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη;

Η συμπτωματολογία εξαρτάται από το ποια όργανα έχουν επηρεαστεί και από την έκταση των σχετικών αλλοιώσεων. Όμως συνήθως τα πρώτα συμπτώματα, τα οποία θέτουν την υποψία διαβήτη, είναι η πολυδιψία (το άτομο διψάει πολύ), η πολυφαγία (τρώει πολύ), η πολυουρία (ουρεί συνεχώς και τα ούρα του είναι «αραιά»).

Πώς ρυθμίζονται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα της εγκύου;

Κάθε φορά, που η έγκυος καταναλώνει ένα γεύμα, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα της ανεβαίνουν, ενώ παράλληλα το πάγκρεας εκκρίνει μία σειρά από ορμόνες, προεξάρχουσα θέση μεταξύ των οποίων έχει η ινσουλίνη. Η έκκριση των ορμονών αυτών αποσκοπεί στη ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα της, προκειμένου αυτά να μην είναι μεν υπερβολικά υψηλά, αλλά να καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες τόσο της γυναίκας, όσο και του μωρού.

Η έγκυος τείνει μεταξύ των γευμάτων να παρουσιάζει υπογλυκαιμία (τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα της κατέρχονται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα). Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει, διότι το έμβρυο συνεχίζει να χρησιμοποιεί τα σάκχαρα, που εντοπίζονται στο αίμα της μαμά, προκειμένου να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες. Μάλιστα αυτό είναι πιο έντονο στον ύπνο.

Παράλληλα, ο πλακούντας εκκρίνει διάφορες ορμόνες, οι οποίες τρόπον τινά «παρεμποδίζουν» τη δράση της ινσουλίνης. Έτσι αναπτύσσεται μία κατάσταση, που ονομάζεται «αντίσταση στην ινσουλίνη». Τα επίπεδα των ορμονών της εγκυμοσύνης ανεβαίνουν με την πρόοδό της. Κατά συνέπεια το πάγκρεας της εγκύου «υποχρεώνεται» να παράγει περισσότερη ινσουλίνη μετά από κάθε γεύμα, προκειμένου η ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα να παραμείνει ικανοποιητική.

Η αύξηση της παραγωγής ινσουλίνης καταγράφεται πιο έντονη μετά τα μέσα του δευτέρου τριμήνου. Χαρακτηριστικό είναι, πως το μέσο επίπεδο ινσουλίνης στο αίμα της εγκύου μέσα στο 24ωρο κατά το τρίτο τρίμηνο είναι κατά 50% υψηλότερο σε σχέση με το αντίστοιχο στη μη έγκυο.

Σε μία φυσιολογική κύηση τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα της μαμάς, όταν αυτή είναι νηστική κάμπτονται προοδευτικά, όσο η κύηση προχωρά, σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές (περίπου 74mg/dl). Σε κάθε περίπτωση όμως, τα επίπεδα σακχάρου μετά το γεύμα σπάνια ξεπερνούν την τιμή των 120mg/dl.

Τι συμβαίνει με τη ρύθμιση του σακχάρου, όταν η μητέρα πάσχει από διαβήτη;

Όταν η μητέρα πάσχει από διαβήτη, το πάγκρεάς της δεν δύναται να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις παραγωγής ινσουλίνης. Κατά συνέπεια, το μέσο επίπεδο σακχάρου στο αίμα της παραμένει υψηλό στο 24ωρο. Ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα σακχάρου καταγράφονται στο αίμα της μαμάς αμέσως μετά από κάθε γεύμα, οπότε και παρουσιάζουν αιχμή (κορυφώνονται δηλαδή) σε επίπεδα υψηλότερα των 120mg/dl.

Πώς τα υψηλά επίπεδα σακχάρου μετά κάθε γεύμα επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου;

Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα της εγκύου, ως αποτέλεσμα έχουν το μωρό να λαμβάνει μέσω του πλακούντα μεγαλύτερη ποσότητα σακχάρων από αυτήν, που χρειάζεται προκειμένου να καλυφθούν οι ενεργειακές του ανάγκες. Το επιπλέον σάκχαρο μετατρέπεται από τον οργανισμό του μωρού σε λίπος. Η διαδικασία μετατροπής του σακχάρου σε λίπος απαιτεί την κατανάλωση ενέργειας, αλλά και οξυγόνου από το μωρό. Έτσι, οι υπερβολικά υψηλές αιχμές των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα της εγκύου, συνδέονται με μείωση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα του μωρού, δηλαδή το μωρό αντιμετωπίζει μια κατάσταση, που ονομάζεται υποξία.

Η συσσώρευση λίπους εξάλλου συνδέεται και με την πρόκληση μακροσωμίας (δηλαδή το μωρό είναι πολύ μεγάλο).
Συγκεκριμένα, αν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα της μητέρας δύο ώρες μετά το γεύμα είναι χαμηλότερα των 120mg/dl, τότε το 20% των μωρών παρουσιάζουν μακροσωμία. Αντίθετα, αν τα επίπεδα αυτά ανέρχονται στα 160mg/dl, τότε το ποσοστό της μακροσωμίας ανέρχεται στο 35%.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr