Υπολειπόμενη ενδομήτρια ανάπτυξη (IUGR) - Είμαι έγκυος & το μωρό φαίνεται μικρό! Τι σημαίνει αυτό;

Τι σημαίνει «μικρό» μωρό; Είμαστε σε θέση να υπολογίσουμε το βάρος του εμβρύου κατά προσέγγισιν με βάση τις μετρήσεις, που πραγματοποιούνται κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο.

Μικρό ορίζεται το μωρό, του οποίου το βάρος είναι μικρότερο της 10ης εκατοστιαίας θέσης, για τη συγκεκριμένη ηλικία κύησης.

Όταν λέμε, ότι το εκτιμώμενο βάρος ενός εμβρύου βρίσκεται στην 10η εκατοστιαία θέση σημαίνει, ότι αν πάρουμε 100 έμβρυα στην ίδια ηλικία με το δικό σας, τα 10 θα έχουν βάρος μικρότερο από το βάρος του μωρού σας, ενώ τα άλλα 90 θα έχουν βάρος μεγαλύτερο.

Βέβαια, για να διαγνώσουμε, πως ένα έμβρυο είναι «μικρό» ή «μεγάλο», θα πρέπει πρώτα να έχει γίνει ακριβής υπολογισμός της ηλικίας κύησης είτε με βάση την Τελευταία Περίοδο, είτε με βάση τις μετρήσεις στο υπερηχογράφημα πρώτου τριμήνου. Ο υπολογισμός της ηλικίας κύησης με βάση τα συμπεράσματα του υπερηχογραφικού ελέγχου του πρώτου τριμήνου είναι και ο ακριβέστερος τρόπος υπολογισμού της ηλικίας της κύησης του εμβρύου.

Αν το μωρό μου είναι μικρό, αυτό σημαίνει πως έχει πρόβλημα;

Κάποια από τα έμβρυα αυτά, όχι όμως όλα, δεν αποκλείεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα, τόσο κατά την παραμονή τους μέσα στη μήτρα, όσο και μετά τον τοκετό. Τα ενδεχόμενα προβλήματα μετά τον τοκετό μάλιστα ενδέχεται να μην είναι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα.
Η πρόκληση για τον ιατρό έγκειται στον εντοπισμό των εμβρύων, αυτών, που είναι μικρά για την ηλικία κύησής τους και ενδέχεται να εμφανίσουν τέτοιου είδους προβλήματα, ώστε να ληφθούν τα ενδεδειγμένα μέτρα.

Σχηματικά θα μπορούσε να πει κανείς πώς:

• Το 40% των μικρών εμβρύων είναι υγιή και ανήκουν στην κατηγορία «Μικρά για την ηλικία κύησης» (Small for Gestational Age – SGA)
• Το 40% των μικρών εμβρύων εμφανίζουν υπολειπόμενη ενδομήτρια ανάπτυξη (Intrauterine Growth Restriction – IUGR)
• Το 20% των μικρών εμβρύων είναι «ιδιοσυγκρασιακώς» μικρά έμβρυα.

Τι σημαίνει, πως το έμβρυο ανήκει στην κατηγορία SGA;

Το πόσο μεγάλο θα γίνει ένα έμβρυο – όπως και ένα παιδί – εξαρτάται σε κάποιο βαθμό από γενετικούς παράγοντες, τους οποίους «κληρονομεί» από τους γονείς του. Επομένως, το ενδεχόμενο δύο γονείς, που είναι «μικρό το δέμας» (μικροκαμωμένοι), να αποκτήσουν μεγαλόσωμο παιδί, δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες πραγμάτωσης.

Θεωρείται, πως τρόπον τινά το κάθε έμβρυο έχει μία «γενετική προοπτική» (genetic potential) ανάπτυξης. Όπως θα λέγαμε πιο απλά: το κάθε έμβρυο θα φτάσει – υπό φυσιολογικές συνθήκες – μέχρι κάποιο «μέγιστο» μέγεθος. Το «μέγιστο» αυτό μέγεθος καθορίζεται εν πολλοίς από την κληρονομικότητα.

Κατά συνέπεια κάποια έμβρυα είναι μικρά, απλά γιατί τόσο τους επέτρεψε να μεγαλώσουν η «γενετική προοπτική» τους, χωρίς αυτό να σημαίνει, πως υποφώσκει κάποιο πρόβλημα υγείας. Τέτοια έμβρυα ανήκουν στην κατηγορία «μικρά για την ηλικία κύησης» - SGA και είναι έμβρυα, που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα υγείας.

Τι σημαίνει πως το έμβρυο ανήκει στην κατηγορία IUGR;

Είδαμε, πως κάθε έμβρυο έχει μια «γενετική προοπτική», όσον αφορά την ανάπτυξή του, η οποία καθορίζει το «μέγιστο» μέγεθος, που αυτό θα φθάσει, αν οι συνθήκες είναι φυσιολογικές. Στην πρόταση αυτή θα πρέπει να υπογραμμισθεί η φράση «αν οι συνθήκες είναι φυσιολογικές»…

Αν οι συνθήκες δεν είναι φυσιολογικές, τότε το έμβρυο δεν θα φθάσει στο «μέγιστο» μέγεθος, το οποίο καθορίζεται από την κληρονομικότητα και δεν θα εκπληρώσει πλήρως τη «γενετική προοπτική» του. Τότε λέμε, πως το έμβρυο εμπίπτει στην κατηγορία IUGR.

Σε ό,τι αφορά τα έμβρυα IUGR, οι ενδεχόμενες «μη φυσιολογικές» συνθήκες, μέσα στις οποίες αναπτύσσονται, αφενός δεν τους επιτρέπουν να φθάσουν το αναμενόμενο για αυτά μέγεθος, αφετέρου ενδέχεται να τους προκαλέσουν προβλήματα υγείας. Έτσι το μικρό μέγεθος τέτοιων εμβρύων είναι σημείο, που καταδεικνύει την ύπαρξη των «μη φυσιολογικών» αυτών συνθηκών, οι οποίες καθιστούν το περιβάλλον της μήτρας, μέσα στο οποίο μεγαλώνει μωρό «ανίκανο» να υποστηρίξει επαρκώς τις ανάγκες του.

Επιπροσθέτως, ας υποθέσουμε, πως ένα έμβρυο έχει λόγω κληρονομικότητας «γενετική προοπτική» να γίνει αρκετά μεγαλύτερο του μέσου όρου. Όμως το έμβρυο αυτό μεγαλώνει σε μη φυσιολογικές συνθήκες. Τότε το έμβρυο αυτό – όπως και κάθε άλλο έμβρυο σε ανάλογες συνθήκες – δεν θα φθάσει το μέγεθος, που ήταν «προγραμματισμένο» να φθάσει με βάση την κληρονομικότητά του. Εντούτοις, εξαιτίας της «προδιάθεσής» του να γίνει μεγάλο, ενδέχεται ακόμα και μη φθάνοντας στο «μέγιστο» μέγεθός του, να μην είναι μικρό σε σχέση με ένα μέσο έμβρυο. Επομένως, υπάρχουν έμβρυα, που εμπίπτουν στην κατηγορία IUGR, χωρίς όμως να είναι «μικρά».

Είναι σημαντικό να μπορέσουμε να ταυτοποιήσουμε τα έμβρυα, που είναι μικρά, λόγω των μη φυσιολογικών συνθηκών, μέσα στις οποίες αναπτύσσονται (IUGR) και να τα ξεχωρίσουμε από τα έμβρυα, που είναι μικρά, αλλά υγιή (SGA). Τα IUGR έμβρυα χρήζουν ιδιαίτερα στενής παρακολούθησης και ενδεχομένως να επωφεληθούν από την εφαρμογή «επιθετικών» ιατρικών παρεμβάσεων, από τις οποίες δεν θα ωφεληθούν τα SGA έμβρυα.

Ποια είναι τα «ιδιοσυγκρασιακώς» μικρά έμβρυα;

Πρόκειται για έμβρυα, που είναι μικρά λόγω ανωμαλιών στο γενετικό τους υλικό (π.χ. Τρισωμία 18), λόγω της παρουσίας σε αυτά συγγενών ανατομικών ανωμαλιών, ή λόγω της επαφής τους με εξωγενείς βλαπτικούς παράγοντες.

Οι εξωγενείς βλαπτικοί παράγοντες περιλαμβάνουν λοιμώξεις (π.χ. Κυτταρομεγαλοϊός), την κατάχρηση ουσιών από τη μεριά της εγκύου, ή την υπερβολική από μέρους της κατανάλωση οινοπνεύματος (αλκοολικό σύνδρομο του εμβρύου) καθώς και το κάπνισμα.

Οι ιατρικές παρεμβάσεις είναι πιθανό να μην ωφελήσουν τελικά τα μωρά αυτά. Το πώς θα εξελιχθεί η υγεία τους (η πρόγνωσή τους δηλαδή) εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποφώσκουσα αιτία, που παρεμποδίζει την ανάπτυξή τους.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr