Εγκυμοσύνη και κατακράτηση υγρών στα πόδια: Πώς αντιμετωπίζεται, πότε να ανησυχήσω;

Κάποια απλά μέτρα, που μπορούν να ληφθούν για την αντιμετώπιση της κατακράτησης υγρών στα πόδια είναι:

• Αποφεύγετε την παρατεταμένη ορθοστασία.
• Αν είστε υποχρεωμένη να κάθεστε για πολλή ώρα, προσπαθήστε ανά τακτά χρονικά διαστήματα να τεντώνετε τα πόδια σας και να περιστρέφετε τους αστραγάλους σας. Βοηθητικό μπορεί να είναι και ένα υποπόδιο, ενώ – αν οι συνθήκες το επιτρέπουν – δοκιμάστε να ακουμπήσετε τα πόδια σας σε ένα χαμηλό κάθισμα (ένα σκαμπώ, για παράδειγμα), όσο είστε καθιστή.
• Προτιμάτε να ξαπλώνετε στο αριστερό πλευρό (εδώ κολλάει η έκφραση «με αυτό το πλευρό να κοιμάσαι…»), αφού έτσι μειώνεται η πίεση, που η μήτρα με το βάρος της ασκεί στην κάτω κοίλη φλέβα και διευκολύνεται η ροή του αίματος από τα κάτω άκρα στην καρδιά.
• Όταν ξαπλώνετε ανάσκελα, βάζετε κάτω από τα πόδια σας ένα ή δύο μαξιλάρια, ώστε αυτά να είναι ελαφρώς υπερυψωμένα. Αυτό βοηθά την επιστροφή του αίματος από τα κάτω άκρα προς την καρδιά.
• Συζητήστε με το θεράποντα ιατρό το ενδεχόμενο να φορέσετε κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης (μερικές φορές ακόμα πιο αποτελεσματικό είναι το καλσόν διαβαθμισμένης συμπίεσης, που φθάνει μέχρι τη λεκάνη)
• Αν δεν υπάρχουν αντενδείξεις, ωφέλιμη μπορεί να αποβεί και η γυμναστική, ειδικά το περπάτημα. Έχει διατυπωθεί μάλιστα η άποψη, πως το περπάτημα μέσα στην πισίνα και το κολύμπι γενικότερα συμβάλλουν στη μείωση του οιδήματος στα κάτω άκρα.
• Αποφεύγετε τα ρούχα και τις κάλτσες με ελαστικά άκρα, που ασκούν πίεση στην περιοχή του αστραγάλου και παρεμποδίζουν έτι περαιτέρω τη ροή του αίματος από τα πόδια προς την καρδιά.
• Αποφεύγετε τα υπερβολικά ζεστά μπάνια, αφού η ζέστη στα κάτω άκρα, προκαλεί διαστολή των αγγείων (δηλαδή αυξάνεται η διάμετρός τους), που βρίσκονται εκεί και τοιουτοτρόπως επιτείνεται το τοπικό οίδημα.
• Ειδικά το καλοκαίρι, οπότε και η υψηλή θερμοκρασία προκαλεί διαστολή των αγγείων των κάτω άκρων, προτιμάτε άνετα υποδήματα.
• Κάποιες γυναίκες ανακουφίζονται και από τις μαλάξεις (μασάζ) στα πόδια.
• Φροντίστε να ενυδατώνεστε επαρκώς! Όσο και αν αυτό φαίνεται παράδοξο, η επαρκής ενυδάτωση μειώνει την κατακράτηση υγρών από το σώμα.
• Μετριάστε – χωρίς να κόψετε τελείως, εκτός αν υφίστανται ιατρικοί λόγοι – την πρόσληψη αλατιού. Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού επιτείνει την κατακράτηση υγρών.

Πότε το οίδημα είναι λόγος ανησυχίας;

Αν και το οίδημα στα πόδια είναι ένα συνηθισμένο «επακόλουθο» της εγκυμοσύνης και συνήθως δεν προκαλεί ανησυχία, ενδέχεται σε κάποιες φόρες να συνδέεται με παθολογίας, οι οποίες σε μερικές περιπτώσεις είναι σοβαρές.

Οι παθολογίες αυτές είναι:

Η προεκλαμψία

Πρόκειται για μία από τις πιο «επίφοβες» επιπλοκές της κύησης και δια αυτής τίθεται σε κίνδυνο τόσο η υγεία της εγκύου, όσο και του μωρού.

Η προεκλαμψία χαρακτηρίζεται από οίδημα, εμφάνιση λευκώματος στα ούρα (πρωτεϊνουρία) και υπέρταση. Οι σοβαρότερες δε περιπτώσεις προεκλαμψίας συνοδεύονται και από συμπτώματα νεφρικής και ηπατικής ανεπάρκειας, καθώς και από γενικευμένους σπασμούς, όμοιους με επιληπτικές κρίσεις.

Οι πιθανότητες, το οίδημα στα πόδια να συνδέεται με προεκλαμψία, είναι αυξημένες, αν:

• εμφανιστεί απότομα
• προϋπάρχον οίδημα στα πόδια αυξηθεί απότομα
• μαζί με το οίδημα στα πόδια εμφανιστεί οίδημα και στα άνω άκρα και ειδικά στο πρόσωπο (χαρακτηριστικά έχουμε εξαφάνιση της ρινοπαρειακής και της ρινοχειλικής αύλακας (βλ. εικόνα))

• συνοδεύεται από έντονη κεφαλαλγία
• συνοδεύεται από εμφάνιση προβλημάτων στην όραση όπως: θολή όραση, εμφάνιση «λάμψεων» («βλέπω φωτάκια») και διπλωπία («τα βλέπω διπλά»)
• άλγος κάτω από τις πλευρές (ειδικά δεξιά)
• έμετος

Θρόμβωση του κάτω άκρου

Το αίμα υπό κανονικές συνθήκες πήζει εκτός των τραυματισμένων αγγείων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πήγμα, δια του οποίου η αιμορραγία θα σταματήσει. Αν για κάποιους λόγους η δημιουργία του πήγματος αυτού λάβει χώρα εντός κάποιου αγγείου, τότε το πήγμα ονομάζεται θρόμβος και ενδέχεται να προκαλέσει απόφραξη του αγγείου. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται θρόμβωση (ή πιο «σωστά», θρομβοεμβολή).
Αυτή καθαυτή η κύηση αυξάνει τις πιθανότητες θρόμβωσης στις φλέβες, που διατρέχουν τα κάτω άκρα και εντοπίζονται βαθιά μέσα στους ιστούς (ονομάζονται «εν τω βάθει» φλέβες). Έτσι λέμε, πως η έγκυος διατρέχει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης.

Οι πιθανότητες το οίδημα να συνδέεται με εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση είναι αυξημένες αν:

• αυτό εμφανιστεί απότομα στο ένα από τα δύο πόδια
• προϋπάρχον οίδημα αυξηθεί απότομα στο ένα από τα δύο πόδια
• συνοδεύεται από έντονο πόνο ειδικά στην περιοχή της γαστροκνημίας (γάμπας)
• η ψηλάφηση της γαστροκνημίας είναι ιδιαίτερα επώδυνη, ενώ η περιοχή εμφανίζεται ζεστή

Αν τεθεί υποψία εμφάνισης μίας εκ των δύο αυτών παθολογιών, είναι απαραίτητο να ενημερωθεί άμεσα ο θεράπων ιατρός, ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα θεραπευτικά μέτρα.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr