Επηρεάζει το stress την περίοδό μου;

Η έμμηνος ρύση (η περίοδος δηλαδή…) ρυθμίζεται μέσω της έκκρισης ορμονών από εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου. Οι περιοχές αυτές είναι ο υποθάλαμος και η υπόφυση.

Συγκεκριμένα:

• Από τον υποθάλαμο παράγεται η ορμόνη, που ελέγχει την απελευθέρωση των γοναδοτροπινών (Gonadotropin Releasing Hormone – GnRH), η οποία δρα στην υπόφυση
• Η υπόφυση αντιδρά στην GnRH και εκκρίνει τις ορμόνες, που ονομάζονται γοναδοτροπίνες: (α) Η Θυλακιοτρόπος ορμόνη (Follicle Stimulating Hormone – FSH) και (β) η Ωχρινοτρόπος ορμόνη (Luteinizing Hormone – LH) (βλ. εικόνα)

Οι ορμόνες που εκκρίνονται από την υπόφυση επιδρούν στις ωοθήκες, οι οποίες με τη σειρά τους εκκρίνουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Τα επίπεδα των ορμονών αυτών στο αίμα της γυναίκας δεν είναι σταθερά αλλά μεταβάλλονται, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα.

Το πάχος του ιστού, που καλύπτει εσωτερικά την ενδομητρική κοιλότητα και ονομάζεται ενδομήτριο, σταδιακά αυξάνεται μέχρι τα μέσα του κύκλου, οπότε και έχουμε την ωοθυλακιορρηξία. Τότε απελευθερώνεται εντός της σάλπιγγας ένα ώριμο και έτοιμο προς γονιμοποίηση ωάριο. Αν το ωάριο εντός της σάλπιγγας συναντήσει ζωντανά σπερματοζωάρια, τότε γονιμοποιείται και έτσι αρχίζει η κύηση.

Αν όμως το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί εντός 24 ωρών από την ωοθυλακιορρηξία, τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης παρουσιάζουν κάμψη και μέρος του ενδομητρίου αποπίπτει, δηλαδή «ξεκολλάει» από το τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας και εξέρχεται δια του τραχήλου στον κόλπο υπό τη μορφή τεμαχίων αναμεμιγμένων με αίμα. Έτσι ξεκινάει η περίοδος.

Υπάρχουν μελέτες, που να καταδεικνύουν, ότι η περίοδος επηρεάζεται από το stress;

Μία έρευνα στη διεθνή επιστημονική αρθρογραφία αναδεικνύει την ύπαρξη αρκετών μελετών, που καταπιάνονται με τη σχέση του stress και ενδεχομένων διαταραχών στον κύκλο.

Καταρχήν, μελέτη του 1997 κατέδειξε, πως η ψυχολογική πίεση συνδέεται σε αρκετές περιπτώσεις με την εκδήλωση αμηνόρροιας (αναστολής της περιόδου).

Σε ανάλογα συμπεράσματα κατέληξαν και οι συντάκτες μελέτης του 2007, οι οποίοι παρατήρησαν ιδιαίτερα υψηλή συχνότητα αμηνόρροιας και γενικότερα διαταραχών στον κύκλο μεταξύ γυναικών, οι οποίες ήταν έγκλειστες στη φυλακή. Οι συγκεκριμένοι επιστήμονες συνέδεσαν το φαινόμενο αυτό με την ψυχολογική πίεση, στην οποία υπόκεινται οι γυναίκες σε αυτήν την κατάσταση.

Όμως και ερευνητές, που συνέταξαν μελέτη του 2015, διεπίστωσαν, ότι γυναίκες, οι οποίες βρίσκονταν υπό μεγάλη ψυχολογική πίεση, ήταν πιθανότερο να παρουσιάσουν διαταραχές στον κύκλο τους.

Γιατί το stress προκαλεί διαταραχές στον κύκλο;

Ο ακριβής μηχανισμός μας διαφεύγει, τουλάχιστον προς το παρόν. Εντούτοις, οι περισσότερες σχετικές θεωρίες κατατείνουν, προς την άποψη της εμπλοκής της ορμόνης κορτιζόλης, η οποία είναι γνωστή και ως η «ορμόνη του stress».

Η κορτιζόλη είναι η βασική ορμόνη, που εκκρίνεται από το σώμα, όταν βρισκόμαστε σε συνθήκες ψυχολογικής πίεσης. Συγκεκριμένα η ορμόνη αυτή παράγεται και απελευθερώνεται από δύο μικρά όργανα, τα οποία εντοπίζονται επί των νεφρών και ονομάζονται επινεφρίδια (βλ. εικόνα).

Η έκκριση της κορτιζόλης προάγεται μέσω της δράσης της Αδρενοκορτικοτρόπου ορμόνης (Adrenocorticotropic Hormone /ACTH), η οποία εκκρίνεται από την υπόφυση. Η έκκριση της ACTH με τη σειρά της προάγεται μέσω της δράσης της Κορτικοεκλυτίνης (Corticotropin-releasing hormone /CRH) από τον υποθάλαμο (βλ. εικόνα).

Είναι προφανής η γειτνίαση των μηχανισμών έκκρισης της κορτιζόλης, όταν βρισκόμαστε υπό ψυχολογική πίεση και των ορμονών, που ρυθμίζουν τον κύκλο. Έχει υποτεθεί, πως οι δύο αυτή μηχανισμοί δεν είναι τελείως ανεξάρτητοι και όταν «ενεργοποιείται» ο «μηχανισμός του stress», τότε τρόπον τινά «αδρανοποιείται» σε κάποιο βαθμό ο μηχανισμός, που ελέγχει την περίοδο. Εξού και οι διαταραχές στον κύκλο.

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν και οι επιστήμονες, που συνέταξαν μελέτη το 1997, αλλά και επιστήμονες, που συνέταξαν άλλη μελέτη το 2011.

Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε για τις φίλες του Mothersblog.gr!

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Xiao E, Ferin M. Stress-related disturbances of the menstrual cycle. Ann Med. 1997 Jun;29(3):215-9. doi: 10.3109/07853899708999339. PMID: 9240627.

Allsworth JE, Clarke J, Peipert JF, Hebert MR, Cooper A, Boardman LA. The influence of stress on the menstrual cycle among newly incarcerated women. Womens Health Issues. 2007 Jul-Aug;17(4):202-9. doi: 10.1016/j.whi.2007.02.002. Epub 2007 Jun 7. PMID: 17560123; PMCID: PMC2170522.

Nagma S, Kapoor G, Bharti R, Batra A, Batra A, Aggarwal A, Sablok A. To evaluate the effect of perceived stress on menstrual function. J Clin Diagn Res. 2015 Mar;9(3):QC01-3. doi: 10.7860/JCDR/2015/6906.5611. Epub 2015 Mar 1. PMID: 25954667; PMCID: PMC4413117.

Berga SL, Daniels TL, Giles DE. Women with functional hypothalamic amenorrhea but not other forms of anovulation display amplified cortisol concentrations. Fertil Steril. 1997 Jun;67(6):1024-30. doi: 10.1016/s0015-0282(97)81434-3. PMID: 9176439.

Ranabir S, Reetu K. Stress and hormones. Indian J Endocrinol Metab. 2011 Jan;15(1):18-22. doi: 10.4103/2230-8210.77573. PMID: 21584161; PMCID: PMC3079864.