Άγχος αποχωρισμού και παιδί: Πώς μπορούμε να το μειώσουμε

Πολλά βρέφη μπορούν να γίνουν «υστερικά» μόνο και μόνο επειδή δεν εντοπίζουν τη μαμά γύρω τους στο χώρο, ενώ άλλα παιδιά φαίνεται να εμφανίζουν μια συνεχόμενη ανησυχία σε κρίσιμες περιόδους αποχωρισμού, κατά την παιδική, νηπιακή και προσχολική ηλικία.

Συμβουλές προς όλους τους εργαζόμενους γονείς

Συχνά, οι γονείς «υποφέρουμε» εξίσου με τα παιδιά μας σε μια στιγμή αποχωρισμού, παρά το γεγονός πως όλοι μας ξέρουμε ότι ελάχιστα λεπτά μετά, τα παιδιά θα σταματήσουν το κλάμα. Αλήθεια, πόσοι από εμάς δεν έχουμε αναρωτηθεί αν «κάνω κάτι λάθος» όταν το μικρό μας κολλάει γύρω μας, πέφτει στα πόδια μας και κλαίει που μας αποχωρίζεται; Η λύση ωστόσο, για να καταφέρουμε να επιβιώσουμε και να ξεπεράσουμε το άγχος και την αγωνία του αποχωρισμού, απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία, γρήγορες μεταβάσεις και φυσικά χρόνο. Ως εργαζόμενη μητέρα, βιώνω και προσωπικά αυτή την αγωνία, παρόλο που γνωρίζω πως είναι μία απόλυτα φυσιολογική συμπεριφορά και ένα όμορφο σημάδι ουσιαστικής προσκόλλησης και δεσίματος μεταξύ μας.

Στοιχεία και συμβουλές για το άγχος του αποχωρισμού και τη βελτίωση της μεταβατικής κατάστασης (που ως μαμά έμαθα με τον πιο σκληρό τρόπο, κάνοντας όλα αυτά τα λάθη!!)

Στοιχεία για το άγχος του αποχωρισμού:

Στα βρέφη: η αγωνία για τον αποχωρισμό εμφανίζεται όταν το μωρό αρχίζει και αντιλαμβάνεται ότι τα πράγματα γύρω του είναι σταθερά και μόνιμα. Όταν η μαμά απομακρύνεται μένει αναστατωμένο. Παρόλο που κάποια μωράκια εμφανίζουν το άγχος αυτό σε ηλικία 4-5 μηνών, στα περισσότερα εμφανίζεται στους 9 μήνες, με την αγωνία τους να αυξάνεται όταν είναι πεινασμένα, κακοδιάθετα ή κουρασμένα. Η συμβουλή: σύντομες μεταβάσεις κάθε μέρα, παρά τις δυσκολίες, ώστε να γίνει ο αποχωρισμός να γίνει ρουτίνα.

Στα νήπια: τα περισσότερα παιδάκια σε ηλικία 15-18 μηνών αρχίζουν να ξεπερνούν το άγχος του αποχωρισμού. Ωστόσο πάντα είναι πιο δύσκολος εάν πεινούν, νυστάζουν ή είναι αδιάθετα (σχεδόν έτσι είναι κάθε μέρα!). Ωστόσο όσο αρχίζουν και αναπτύσσουν ανεξαρτησία τόσο περισσότερο κατανοούν την έννοια του αποχωρισμού. Παρόλο αυτά, συχνά συνοδεύεται από φωνές, κλάματα και δυσκολία να σταματήσουν.

Στην προσχολική ηλικία: Κοντά στην ηλικία των 3 ετών τα παιδιά κατανοούν την επίδραση που έχουν οι φόβοι και οι παρακλήσεις τους να μην τα αποχωριστούμε, επάνω μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αγχώνονται, αλλά ταυτόχρονα παλεύουν να μας αλλάξουν γνώμη. Χρειάζεται επιμονή, για παράδειγμα η μαμά δεν πρέπει να επιστρέψει στο δωμάτιο, στο άκουσμα των παρακλήσεων του παιδιού και φυσικά να μην ακυρώσει κανένα πλάνο της, στηριζόμενη στην αγωνία να μην αποχωριστεί το παιδί. Επιπλέον θα πρέπει να έχουν την ίδια βαρύτητα η συνέπεια, οι εξηγήσεις που δίνουμε στο παιδί και η φροντίδα μας να γυρίσουμε πίσω ακριβώς όταν του έχουμε πει.

Πώς επιβιώνουμε από το άγχος του αποχωρισμού

• Δημιουργήστε μικρές συνήθεις αποχαιρετισμού, ένα δικό σας τελετουργικό: ακόμη και αν κάνετε μεγάλες κινήσεις με τα χέρια σας για να το αποχαιρετήσετε, δώστε του πολλά φιλάκια ή μια αγαπημένη του κουβερτούλα ή κάποιο παιχνίδι, καθώς φεύγετε. Χρειάζεται ωστόσο προσοχή, να είναι σύντομη η στιγμή που λέτε αντίο γιατί όσο παραμένετε στο χώρο, αυξάνεται η μεταβατική κατάσταση και φυσικά το άγχος.
• Να είστε συνεπής: προσπαθήστε να επαναλαμβάνετε το σκηνικό του αποχαιρετισμού την ίδια ώρα κάθε μέρα, ώστε να προετοιμασμένοι εάν βρεθείτε σε καταστάσεις που δεν περιμένετε. Η ρουτίνα μπορεί να μειώσει την στεναχώρια του μικρού σας και να το βοηθήσει να οικοδομήσει τόσο την ανεξαρτησία του, όσο και την εμπιστοσύνη σε εσάς.
• Δώστε προσοχή: όταν το αποχωρίζεστε να έχετε την προσοχή σας μόνο σε αυτό, δίνοντας του όλη σας την αγάπη και τη φροντίδα .Πείτε του αντίο γρήγορα, παρά τις αγωνίες ή τις φωνές του για να μείνετε.
• Κρατήστε την υπόσχεσή σας: με αυτό τον τρόπο θα χτίσετε δεσμούς εμπιστοσύνης μεταξύ σας και ταυτόχρονα θα το βοηθήσετε να γίνει περισσότερο ανεξάρτητο, πιστεύοντας στην ικανότητά του ότι μπορεί να παραμείνει μακριά σας, αρκεί να τηρήσετε την υπόσχεσή σας ότι θα επιστρέψετε. Το μεγαλύτερο λάθος που έκανα ήταν να επιστρέφω πίσω για να δω το γιο μου, μόλις μία ώρα μετά τον δύσκολο αποχωρισμό. Μου έλειπε και παρόλο που επέστρεφα με καλές προθέσεις το μόνο που κατάφερνα ήταν να εντείνω την αγωνία του και να ξαναρχίζουμε όλη τη διαδικασία από την αρχή. Κάθε φορά που αποχωριζόμασταν ήταν μία έκρηξη...
• Να είστε συγκεκριμένη και να του μιλάτε με τους δικούς του όρους: όταν του λέτε πότε θα επιστρέψετε δώστε του να καταλάβει στοιχεία που γνωρίζει και αντιλαμβάνεται. Εάν για παράδειγμα γνωρίζετε πως θα επιστρέψετε στις 3 το μεσημέρι, εξηγήστε του πως θα είστε πίσω μόλις ξυπνήσει και πριν φάει το απογευματινό του σνακ. Ο χρόνος πρέπει να προσδιορίζεται με δεδομένα που μπορεί να αντιληφθεί. Αντί να πείτε «θα επιστρέψω σε 3 μέρες» πείτε του «θα είμαι σπίτι μετά από 3 φορές ύπνου».
• Εκπαιδεύστε το να είναι μακριά σας: αφήστε για κάποιες ώρες τα παιδιά στο σπίτι της γιαγιάς, κανονίστε ένα πρόγραμμα με μέρες αφιερωμένες στο παιχνίδι, καλέστε φίλους ή την οικογένεια σας να το φροντίζουν έστω και για μια ώρα τα σαββατοκύριακα, ώστε να λείψετε εσείς. Πριν ξεκινήσει το σχολείο, προετοιμάστε το, πηγαίνετε βόλτα μέχρι την πόρτα και θυμίστε του τον τρόπο που του λέγατε «αντίο» όταν ήταν μικρότερο, πριν χρειαστεί να χωρίσουν οι δρόμοι σας. Δώστε του μία ευκαιρία να προετοιμαστεί, να ζήσει εμπειρίες και να ανταπεξέλθει μακριά σας!

Παρόλο που σπάνια τα παιδιά εμφανίζουν σημάδια αγωνίας για τον αποχωρισμό μετά το πέρασμα από την προσχολική ηλικία, εάν εντοπίζετε κάτι τέτοιο συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας! Εκείνος μπορεί να σας υποστηρίξει, πιθανότατα γιατί έχει αντιμετωπίσει αρκετές φορές τέτοιες καταστάσεις, να σας βοηθήσει να παραμείνετε ψύχραιμοι σχεδιάζοντας μαζί σας ένα πλάνο αποχωρισμού των δυο σας!

Δρ.Μαριαλένα Κυριακάκου
www.kyriakakou.gr
inkedin.com/in/kyriakakou
marialenakyriakakou@gmail.com