Ανεπιθύμητα αγγίγματα - Τι να γνωρίζετε, τι να συμβουλέψετε τα παιδιά

Η επαφή, το άγγιγμα, είναι κυρίαρχα στη μάθηση του παιδιού στην μικρή του ηλικία. Μέσα από την αφή μαθαίνει τον κόσμο αλλά και το δικό του σώμα. Ας δούμε όμως ποια είναι το «καλό» και το «κακό» άγγιγμα και πώς μπορούμε να προστατέψουμε τα μικρά μας από ανεπιθύμητα αγγίγματα τρίτων…

Το "καλό" άγγιγμα και το "κακό" άγγιγμα

Όπως προανέφερα, τα παιδιά από πολύ μικρά, ανακαλύπτουν το περιβάλλον μέσα από τις αισθήσεις τους, όπου μία είναι και η αφή. Αγγίζουν ότι βρίσκουν, το γεύονται βάζοντάς το στο στόμα. Έτσι ακριβώς, μαθαίνουν και το σώμα τους μέσα από την ίδια αίσθηση, όπου αγγίζονται, χαϊδεύονται και μέσα από αυτή την εξερεύνηση και την ανακάλυψη του εαυτού τους, κάπου έρχεται και ο παιδικός αυνανισμός που οι γονείς «ταράζονται» όταν το αντιλαμβάνονται. Ας έχουμε στο μυαλό μας πως το παιδί δεν κάνει κάτι κακό εκείνη τη στιγμή, εφόσον μέσα από την παιδική του αθωότητα δεν έχει ακόμα …πονηρευτεί. Πρόκειται για μία απόλυτα φυσιολογική συμπεριφορά που ασφαλώς δεν χρειάζεται να ενοχοποιήσετε αλλά ούτε και να ανησυχήσετε, εφόσον είναι στα πλαίσια της ψυχοσεξουαλικής εξέλιξης του παιδιού.

Θα ανησυχήσετε όμως όταν δείτε το παιδί να επιδεικνύει μία ακατάλληλη σεξουαλική συμπεριφορά, αν δηλαδή δείτε να ασχολείται εμμονικά με το σεξ και τα γεννητικά όργανα ή όταν το παιδί αρχίσει να σας λέει λεξούλες ή κάνει χειρονομίες που σας πονηρεύουν και που δεν είχε πριν στο λεξιλόγιό του, κάνει κινήσεις σεξουαλικής συμπεριφοράς, παίζει «σεξουαλικά παιχνίδια» που επίσης δεν αρμόζουν στην ηλικία του και σε ότι μαθαίνει στο σπίτι σας, έχει πιο έντονη αυνανιστική συμπεριφορά σε σχέση με πριν, σας αναφέρει ότι κάποιος άλλος «το άγγιξε».

Μπορείτε μέσα από τη διαδικασία της σεξουαλικής αγωγής που ξεκινάει από τη νηπιακή ηλικία, μαθαίνοντας στο παιδί το σώμα του και τα ιδιωτικά μέρη του σώματος, να το μάθετε ποια είναι τα «καλά» και ποια τα «κακά» αγγίγματα.

«Καλό» άγγιγμα, είναι εκείνο που με κάνει και νιώθω όμορφα, άνετα, χαρούμενα. «Κακό» άγγιγμα είναι εκείνο που με κάνει και νιώθω άσχημα, άβολα, εκείνο που δεν το θέλω, εκείνο που με θυμώνει, με στενοχωρεί ή εκείνο που μπορεί να μου αρέσει αλλά νιώθω πως κάτι «δεν πάει καλά». Τα «καλά» αγγίγματα τα μοιράζομαι με τα άτομα που με αγαπούν, ενώ στα «κακά» αγγίγματα, ένας μεγάλος άνθρωπος με αγγίζει στα μέρη του σώματός μου που είναι ιδιωτικά και μου λέει ότι δεν πρέπει να το πω πουθενά, μου λέει πως είναι «το μυστικό μας»…

Απλές οδηγίες που μπορείτε να δώσετε στο παιδί για να το προφυλάξετε χωρίς να το αναστατώσετε

Η σεξουαλική αγωγή είναι η απάντηση, η οποία αρχίζει από το 3 περίπου χρόνια του παιδιού. Μπορείτε να προμηθευτείτε ειδικά παραμυθο-βιβλία που υπάρχουν στο εμπόριο, να τα διαβάσετε πρώτα μόνη/ος σας και στη συνέχεια μαζί σαν παραμυθάκι. Έτσι θα του μιλήσετε για τον κανόνα του εσώρουχου και για την προφύλαξη από την σεξουαλική παρενόχληση, καθώς θα μάθει να την αναγνωρίζει. Προσοχή, μην το φοβίσετε στην προσπάθειά σας να το προστατέψετε και βλέπει πιθανούς κινδύνους παντού. Αν το παιδί σας είναι μεγαλύτερο και πηγαίνει σχολείο, μπορείτε να του πείτε να είναι μαζί με άλλα παιδιά όταν επιστρέφει, να μην περνάει μόνο του σκοτεινά μέρη, στην τουαλέτα να πηγαίνει μαζί με φίλο/η του, να εμπιστεύεται το ένστικτό του όταν κάποιος δεν του αρέσει, κλπ. Επίσης, δεν πλησιάζει αγνώστους, δεν παίρνει γλυκά, καραμέλες, παιχνίδια, κλπ. από άγνωστα άτομα, ούτε τα ακολουθεί στο αυτοκίνητό τους για παράδειγμα για να του τα δώσουν. Αν κάποιος προσπαθήσει να το αγγίξει παρά την θέλησή του να φωνάξει «όχι» και να τρέξει μακριά, να τρέξει να το πει στη δασκάλα ή στον δάσκαλο αν είναι στο σχολείο, να μπει σε ένα μαγαζί και να τους πει τι συμβαίνει αν είναι στο δρόμο…

Πώς θα νιώθετε σιγουριά ότι το παιδί σας είναι ασφαλές

Με όλα όσα ακούμε γύρω μας για σχετικά θέματα, είναι αλήθεια πως κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Από την άλλη, δεν σημαίνει πως πρέπει να υποψιαζόμαστε και τους πάντες και να γίνουμε καχύποπτοι. Αν έχετε προετοιμάσει σωστά το παιδί σας, εκείνο θα ξέρει πώς να φερθεί σε μία πιθανή σεξουαλική παρενόχληση. Να προσπαθήσει να επικοινωνήσει μαζί σας ή με άτομα που θα έχετε κανονίσει για ώρα ανάγκης…

Τι να κάνετε αν το παιδί σας πει ότι κακοποιήθηκε

Προσπαθήστε να το ακούσετε και να μην αντιδράσετε με φωνές, κλάματα ή συμπεριφορές που κάθε άλλο βοηθητικές είναι για εκείνο. Επίσης, μην αρχίσετε να λέτε «γι αυτό σου έλεγα να μην …» ή το γνωστό «τα έλεγα εγώ…», ούτε με φοβέρες και …κατάρες. Αντίθετα μείνετε δίπλα του με ενδιαφέρον, χωρίς κριτική και χωρίς πολλές ερωτήσεις μέχρι που εκείνο θα νιώσει την απαραίτητη ασφάλεια και σιγουριά να εκμυστηρευτεί τις τόσο δύσκολες στιγμές του. Φυσικά, δεν θα φωνάξετε κάποιον άλλον να το ακούσει επειδή εσείς δεν μπορείτε, ούτε τον άλλον γονιό, αν εκείνο έχει επιλέξει εσάς για να μιλήσει, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί ο δράστης να είναι ο άλλος γονιός. Αφήστε το να σας πει όσα εκείνο θέλει, χωρίς να ρωτάτε για λεπτομέρειες, τουλάχιστον όχι την πρώτη φορά. Τέλος, τονίστε του ότι καλά έκανε και σας μίλησε, πως δεν φταίει εκείνο για ότι του συνέβη και πως θα το προφυλάξετε από τέτοιου είδους συμπεριφορές. Η βοήθεια ειδικού επίσης είναι αναγκαία και για εσάς αλλά και για εκείνο.

Πώς θα καταλάβετε αν το παιδί κακοποιήθηκε σεξουαλικά

Όπως προανέφερα, αν το παιδί σας αρχίσει και εμφανίζει σεξουαλικές συμπεριφορές, κάνει κινήσεις, χειρονομίες, χρησιμοποιεί λέξεις που δεν αρμόζουν – και που φυσικά δεν χρησιμοποιείτε και εσείς, καλό είναι να υποψιαστείτε πως ίσως κάτι συμβαίνει, καθώς τα παιδιά έχουν την τάση από τη μία να ζητούν βοήθεια χωρίς να το αντιλαμβάνονται μέσω αυτού του τρόπου και από την άλλη να «μιλούν» με τον τρόπο τους γι αυτό που τους συμβαίνει.

Επίσης, μπορεί να εκδηλώσει συμπεριφορές όπως οι παρακάτω, αν και οποιοδήποτε παιδί μπορεί για μικρό χρονικό διάστημα να νιώσει ανάλογα χωρίς την ύπαρξη παρενόχλησης ή κακοποίησης:

• Ντρέπεται να αλλάξει ρούχα μπροστά σε άλλους ενώ το έκανε μέχρι πριν λίγο – βέβαια μην ξεχνάτε πως όσο μεγαλώνει είναι φυσιολογική αυτή η συμπεριφορά.
• Αποφεύγει συγκεκριμένο άτομο με μεγάλη διαφορά ηλικίας, πχ έναν ενήλικα, έναν έφηβο…
• Φαίνεται προβληματισμένο και στενοχωρημένο, κλείνεται στον εαυτό του
• Παρουσιάζει ευερεθιστότητα, ένταση, έχει νεύρα χωρίς λόγο ή μία πιο καταθλιπτικόμορφη διάθεση
• Πέφτει η απόδοση στις επιδόσεις του, σχολικές ή και αθλητικές
• Δεν θέλει να πάει σχολείο ή κάνει κοπάνες (πιο μεγάλη ηλικία) ή ακόμα και να κάνει κακό στον εαυτό του – αυτοκαταστροφική συμπεριφορά
• Παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο, στη διατροφή, εμφανίζει συμπεριφορές προηγούμενης ηλικίας, πχ πιπίλισμα δακτύλου, νυχτερινή ενούρηση
• Παρουσιάζει δυσκολία στο περπάτημα, στο να καθίσει ή και ερεθισμό στα γεννητικά του όργανα

Να θυμάστε: Μιλήστε στο παιδί σας

Μάθετε να μιλάτε με το παιδί σας, δώστε του την απαραίτητη σημασία και προσοχή που χρειάζεται μέσα από ποιοτικό χρόνο. Όταν του μιλάτε μην κοιτάτε ή παίζετε με το κινητό σας. Για άλλη μία φορά θα τονίσω την σπουδαιότητα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης για την προφύλαξη του παιδιού σας από τη μία αλλά και την μεταξύ σας επικοινωνία.

Μαρίνα Μόσχα
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια