Επιλόχειος κατάθλιψη και άρνηση θηλασμού

Έχουμε αναφερθεί ξανά και ξανά στην επιλόχεια κατάθλιψη και πως επηρεάζεται όχι μόνο η μητέρα αλλά και όλο το περιβάλλον γύρω της: το μωρό της, άλλα παιδιά αν υπάρχουν, ο σύντροφος, η ευρύτερη οικογένεια που ανησυχεί και δεν ξέρει πως να την βοηθήσει. Και για να την βοηθήσουν όσοι είναι τριγύρω θα πρέπει πρώτα από όλα να αναγνωρίσουν τη ψυχική αυτή διαταραχή που προκαλείται από ορμονικές μεταβολές, εκφράζεται όμως με ψυχική συμπτωματολογία, κυρίως όταν προϋπάρχει ιστορικό κατάθλιψης ή άλλης ψυχικής νόσου.

Ο θηλασμός

Έχει φανεί μέσα από έρευνες ότι ο θηλασμός μπορεί να επηρεάσει στην εμφάνιση της επιλόχειας κατάθλιψης, ασχέτως με το αν η μητέρα θηλάζει το μικρό της ή όχι. Έχει παρατηρηθεί στις γυναίκες που σκόπευαν να θηλάσουν το μωρό τους, πως η πρόθεση αυτή μπορεί να απομακρύνει κατά κάποιο τρόπο την επιλόχεια κατάθλιψη. Αντίθετα, αν η γυναίκα δεν θηλάσει τελικά το μικρό της, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Ερευνητικά δικαιολογείται καθώς η γυναίκα τελικά επιτυγχάνει το στόχο του θηλασμού. Με το να είναι η κύρια τροφός του βρέφους, από τη μία επιτυγχάνεται ο συναισθηματικός δεσμός μαζί του, εκκρίνονται ορμόνες, πχ. ωκυτοκίνη ή η ορμόνη της αγκαλιάς, οι οποίες την καθησυχάζουν και την ηρεμούν ως προς το ρόλο της και συναισθηματικά. Αντίθετα, με το να μην καταφέρει να επιτύχει το στόχο της, φυσικά δεν υπάρχει έκκριση των συγκεκριμένων ορμονών αλλά και η ίδια έχει κενά ως προς το ρόλο της, αυτοαμφιβολίες.

Και αν η μητέρα αρνείται να θηλάσει;

Στην εγκυμοσύνη η γυναίκα προετοιμάζεται ψυχικά και σωματικά για να αγαπήσει και να φροντίσει το μωρό της. Μία φροντίδα που ξεκινάει με την προσφορά τροφής από το ίδιος της το σώμα. Κάποιες φορές όμως, είτε λόγω εσπευσμένης γέννας, είτε λόγω ορμονών, είτε λόγω ύπαρξης ιστορικού ψυχικής νόσου, η γυναίκα δεν βιώνει τα συναισθήματα εκείνα που περίμενε να νιώσει. Αρκετά συχνά, ακούω από μητέρες που δεν ένιωσαν όπως το περιβάλλον περίμενε, τις αμφιβολίες να τις καταλαμβάνουν γύρω από το αν θα είναι καλές μητέρες ή αν κάνουν κάτι λάθος. Αν προσθέσουμε και την επιλόχεια κατάθλιψη, μπορεί το μωρό να είναι κάτι που δημιουργεί επιπλέον πρόβλημα ή να το αντιμετωπίζουν ως κάτι ξένο. Φοβούνται, ανησυχούν, κλαίνε για το ότι δεν θα το αγαπήσουν, ότι δεν είναι άξιες για το μωρό αυτό, ντρέπονται για τα συναισθήματά τους ενώ οι δυσκολία ανάπτυξης του δεσμού μητέρας-βρέφους συχνά οδηγούν στην αποφυγή γύρω από ότι σχετίζεται με αυτό, άρα και τον θηλασμό.

Δεν είναι λίγες οι φορές όπου η μητέρα αρνείται να θηλάσει το μικρό της, όταν πάσχει από επιλόχεια κατάθλιψη. Και πως άλλωστε να θέλει να το κάνει, όταν η ίδια αισθάνεται τόσο αδύναμη, όταν είναι συναισθηματικά απρόσφορη, όταν φοβάται μην του κάνει κακό-σε περίπτωση που έχει εμμονές πρόκλησης κακού στο βρέφος, κλπ. Αρνητική ως προς τον θηλασμό μπορεί να είναι επίσης, αν βίωσε έναν τραυματικό τοκετό, αν προσπαθεί να θηλάσει αλλά δεν τα καταφέρνει, αν πονάει, κλπ. Στις γκρίζες αποχρώσεις της κατάθλιψης, προστίθενται και άλλες αρνητικές σκέψεις καθώς δεν είναι πάντα τόσο εύκολος ο θηλασμός, ενώ η ίδια η κατάθλιψη δυσκολεύει την κατάσταση. Αν προσθέσουμε και τους ορμονικούς παράγοντες αντιλαμβανόμαστε πόσο μπορεί να ενταθούν τα προβλήματα…

Δεν πρέπει να συγχέουμε τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό, κυρίως όταν πρόκειται για νέες μανούλες, την μελαγχολία που αισθάνονται κάποιες μητέρες, η οποία όμως δεν σχετίζεται με την επιλόχεια κατάθλιψη.

Πώς μπορεί να βοηθηθεί;

• Πρώτα από όλα, χρειάζεται να πάρει βοήθεια για την ίδια την διαταραχή της επιλόχειας κατάθλιψης. Γι αυτό είναι πολύ σημαντικό να έχει υπάρξει ενημέρωση στην ίδια αλλά και στα πρόσωπα που έρχονται σε άμεση επαφή μαζί της, ώστε αν εκείνη δεν το αντιλαμβάνεται, να αναγνωρίσουν οι γύρω της τι συμβαίνει και να αναζητήσουν βοήθεια.
• Αν χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να συζητηθεί με τον γιατρό το αν θέλει να θηλάσει για να τροποποιηθεί ανάλογα και η θεραπεία.
• Η ψυχοθεραπεία επίσης είναι βοηθητική στο να καταλάβει η μητέρα τι ακριβώς συμβαίνει, να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις της και να αντιμετωπίσει την διαταραχή.
• Ενίσχυση επίσης ως προς τον θηλασμό, όπου όπως έχει αποδειχτεί μπορεί να την βοηθήσει και στην καταπολέμηση της κατάθλιψης αλλά και να την κάνει να αισθανθεί πιο «χρήσιμη» στο μωρό της και να την βοηθήσει να δεθεί πιο εύκολα συναισθηματικά μαζί του. Δεν σημαίνει βέβαια – για να μην παρερμηνευτώ – ότι αν δεν θέλει να θηλάσει πως δεν είναι χρήσιμη στο μωρό. Απλά, ο θηλασμός μπορεί να βοηθήσει στην έκκριση ορμονών αλλά και σε έναν πιο γερό συναισθηματικό δεσμό που αναπτύσσεται ανάμεσα στην μητέρα και το βρέφος.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

Δείτε όλο το αφιέρωμα για την Εβδομάδα Θηλασμού 2022 εδώ