Ο Άγιος Βασίλης στη ζωή των παιδιών

Η φιγούρα που μας έρχεται στο μυαλό όταν μιλάμε για τον Άγιο Βασίλη, είναι ένα στρουμπουλός γενειοφόρος με κόκκινα μάγουλα, λευκά γένια και μαλλιά, κόκκινη στολή, μαύρες μπότες και ζώνη, καλοσυνάτος, χαμογελαστός, με βαθιά φωνή: «Χο, Χο, Χο!» Η φιγούρα αυτή που συμβολίζει τα Χριστούγεννα, ξυπνά αναμνήσεις στους μεγάλους και δημιουργεί καινούργιες στους μικρούς που θα τους συντροφεύουν σε όλη τους τη ζωή.

Ποιος είναι όμως ο Αι-Βασίλης;

Οι περισσότεροι έχουμε στο μυαλό μας την παραπάνω εικόνα, με την κόκκινη στολή. Δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσο ξαφνιάστηκα πριν από χρόνια όταν έμαθα πως η κόκκινη στολή ήταν δημιούργημα γνωστής εταιρείας αναψυκτικού…

Ας δούμε την ιστορία του περιληπτικά.

Στην Ορθοδοξία ο Άγιος Βασίλης ταυτίζεται με το Μέγα Βασίλειο. Η καταγωγή του – όπως λένε και τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα – είναι από την Καισάρεια την πρωτεύουσα της Καππαδοκίας. Περιγράφεται ως ένας καλός άνθρωπος όπου στόχο είχε να βοηθήσει όσους είχαν ανάγκη, μοιράζοντας χρήματα αλλά και χτίζοντας ιδρύματα για τους άπορους. Θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε και ως φιλάνθρωπο με την σημερινή έννοια ή ακόμα και πατέρα της φιλανθρωπίας. Στις 31 Δεκεμβρίου του 378 άφησε την τελευταία του πνοή ενώ την άλλη μέρα έγινε η κηδεία του, γι αυτό και γιορτάζεται την 1^η μέρα του χρόνου. Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο, μοιράζουμε στη χώρα μας τα δώρα την Πρωτοχρονιά και όχι τα Χριστούγεννα, όπως στις άλλες χώρες.

Στη Δύση, ταυτίζεται με τον Άγιο Νικόλαο, έναν επίσης φιλάνθρωπο άνθρωπο. Μάλιστα συχνά αναφέρεται με αυτή την ονομασία στις χριστουγεννιάτικες ταινίες.

Ο μύθος του Άγιου Βασίλη

Σήμερα ο Άγιος Βασίλης ταξιδεύει από τον Βόρειο Πόλο σε όλη τη γη για να μοιράσει τα δώρα στα παιδιά που έδειξαν καλή διαγωγή όλη την χρονιά. Οδηγεί το έλκηθρο με τους τάρανδους, μπαίνει στα σπίτια από τις καμινάδες και σκορπά τη χαρά στις παιδικές ψυχές μέσα σε μία νύχτα. Μπορεί να χαμογελάτε καθώς σκέπτεστε τον συγκεκριμένο μύθο, έναν μύθο με τον οποίο όμως μεγαλώσαμε και εξαρτάται από εμάς αν θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε στη μαγεία των Χριστουγέννων και του Άγιου Βασίλη ή όχι. Προσωπικά, πιστεύω ακόμα…

Πόσο σημαντικός είναι ο μύθος για τα παιδιά;

Σκεφτείτε και πάλι τον εαυτό σας, πως νιώθατε περιμένοντας να σας φέρει το δώρο του, θυμηθείτε την αγωνία να ξαγρυπνάτε για να τον δείτε να σας φέρνει το πολυπόθητο δώρο αλλά και την χαρά ανάμεικτη με την απογοήτευση που για άλλη μια χρονιά δεν τον είδατε!

Ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά έχουν μεγάλη φαντασία. Εύκολα λοιπόν μπορούν να πιστέψουν σε οτιδήποτε μαγικό, καθώς ο διαχωρισμός όσο ξεκάθαρος και αν είναι για εμάς, τόσο δύσκολος είναι στις μικρές ηλικίες. Και να σας πω την αλήθεια μου, πολλές φορές τα ζηλεύω. Ζηλεύω την αφέλεια με την οποία πιστεύουν στα παραμύθια, ζηλεύω το πόσο χαίρονται με όλα αυτά που εμείς οι μεγάλοι θεωρούμε …ξεπερασμένα, επιστρέφοντας στις μουντές ζωές μας μετά τις γιορτές.

Είναι σημαντικός ο μύθος αυτός λοιπόν για τα παιδιά; Θα έλεγα, πως ναι, είναι αρκετά σημαντικός, καθώς μέσα του κρύβονται διάφοροι συμβολισμοί αλλά και έννοιες, όπως της καλοσύνης, της προσφοράς και του μοιράσματος, της αγάπης, κλπ. Επίσης, πρόκειται για έναν μύθο που διεγείρει την παιδική φαντασία και δημιουργικότητα. Έχετε προσέξει φαντάζομαι την παιδική ανάγκη για την ύπαρξη του μαγικού και την αγάπη για τα παραμύθια. Δεν είναι τυχαία αυτή η ανάγκη, καθώς προσφέρει συναισθηματική ασφάλεια και οξύνει τις αισθήσεις…

Τι συμβολίζει για τα παιδιά ο Άγιος Βασίλης;

Θα έχετε δει τα πολύ μικρά παιδιά να κλαίνε ή και να φοβούνται ακόμα όταν βλέπουν από κοντά τον Άγιο Βασίλη. Φοβούνται αυτόν τον «μεγάλο» και στρουμπουλό γενειοφόρο, όπως φοβούνται και τους κλόουν που εμείς οι μεγάλοι φωνάζουμε στις παιδικές γιορτές. Πράγματι, μπορεί να θέλουμε να περάσουμε την εικόνα και τον συμβολισμό του Αγίου, χρειάζεται όμως να σεβαστούμε τον τρόπο που το μικρό μας βιώνει αυτή του την …γνωριμία με τη μυθική φιγούρα. Όπως και να το κάνουμε, είναι διαφορετικά να τον βλέπει στα παραμύθια με το καλοκάγαθο πρόσωπό του και διαφορετικά στην πραγματικότητα, με σάρκα και οστά, πολύ μεγαλύτερο από όσο περίμενε. Γι αυτό καλό είναι να μην τα πιέζουμε να καθίσουν στα πόδια του για την γνωστή αναμνηστική φωτογραφία.

Από την άλλη, δεν φοβούνται όλα τα παιδιά, κυρίως τα λίγο μεγαλύτερα. Αντιθέτως, συμβολίζει την ανταπόδοση του καλού, την ανταμοιβή, την χαρά και την προσμονή για το δώρο του.

Κάποιοι μπορεί να σκεφτείτε πως ενισχύουμε το στερεότυπο του καλού παιδιού και παρεμβαίνουμε στον παιδικό ψυχισμό, καθώς επιβραβεύεται «το καλό παιδί», μέσα από ένα φαντασιωσικό κόσμο που συντηρεί τον μύθο. Ο μύθος του Άγιου Βασίλη και η μαγεία γύρω του καλλιεργεί στο παιδικό μυαλουδάκι εικόνες και το φέρνει πιο κοντά στην παράδοση.

Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να πούμε στα παιδιά ότι δεν υπάρχει;

Ποτέ θα έλεγα, γιατί πρέπει να του στερήσετε τη μαγεία; Άλλωστε, αργά ή γρήγορα θα προσγειωθεί στην πραγματικότητα, θα το μάθει, από ένα παιδί στο σχολείο, το μεγαλύτερο αδελφάκι, το ξαδελφάκι. Δεν χρειάζεται λοιπόν να βιαστείτε. Έχετε εμπιστοσύνη στο παιδί σας ότι μπορεί να το διαχειριστεί όταν εκείνο νιώσει έτοιμο. Πιο απλά, αν μάθει την αλήθεια από ένα άλλο παιδάκι και δεν είναι έτοιμο να αποδεχτεί το γκρέμισμα του μύθου, το πιο πιθανό θα είναι να αγνοήσει την νέα και «άχρηστη» πληροφορία. Αν σας ρωτήσει αν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης, ίσως έχει ακούσει διάφορα και προσπαθεί να μάθει το ίδιο την αλήθεια. Μπορείτε λοιπόν να του γυρίσετε πίσω την ερώτηση και να το ρωτήσετε τι πιστεύει το ίδιο.

Γονείς να θυμάστε:

Μην βιάζεστε να γκρεμίσετε τον μύθο. Αντίθετα, αφήστε το παιδί σας να τον ζήσει, να τον βιώσει, να φτιάξει αναμνήσεις που θα το συντροφεύουν στη ζωή του και παραδόσεις που θα μεταλαμπαδεύσει στα δικά του παιδιά. Μάλιστα, είναι και ένας τρόπος δημιουργικός όπου η φαντασία καλπάζει και συνεισφέρει σε μία πιο δημιουργική σκέψη αλλά και συναισθηματική έκφραση. Το παιδί σας εκφράζει όλα αυτά που νιώθει, όλα αυτά που επιθυμεί και θέλει να γνωρίσει...

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας