Τι σημαίνει παιδική αθωότητα, πώς χάνεται και τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

Τι εννοούμε όμως όταν αναφερόμαστε στη παιδική αθωότητα;

Προφανώς έχουμε στο μυαλό μας αυτή την αγνότητα ψυχής, μια αθωότητα που βγαίνει με έναν αβίαστο και αυθόρμητο τρόπο, κάνοντάς μας πολλές φορές να χαμογελάμε και άλλες να προβληματιζόμαστε. Μία ειλικρίνεια που εκφράζεται με τρόπο ανεπιτήδευτο και ακατέργαστο, ανεπεξέργαστο, βγάζοντας τον παιδικό και αγνό τρόπο αντίληψης του κόσμου μέσα από τα παιδικά μάτια. Όπως λέει και ο Σαββόπουλος: «Πώς να κρυφτείς απ' τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα και μας κοιτάζουν με ματιά σαν κι αυτά…»

Η παιδική αθωότητα αναφέρεται στην φάση της ζωής όπου τα παιδιά διατηρούν μια ειλικρινή, ανεπιτήδευτη και αγνή αντίληψη για τον κόσμο γύρω τους. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα παιδιά δεν είναι πλήρως ενήμερα για τις πιο σκοτεινές ή πιο περίπλοκες πτυχές της κοινωνίας και της ανθρώπινης συμπεριφοράς, πράγμα που τους επιτρέπει να ζουν με αισιοδοξία, απλότητα και ευθυφροσύνη.

Πρόκειται λοιπόν για εκείνη την μικρή παιδική ηλικία ή φάση ζωής των παιδιών, όπου αυτό που κυριαρχεί στο κόσμο τους είναι η αγνότητα και η αθωότητα, καθώς δεν έχουν έρθει ακόμα σε επαφή με εξωτερικά ερεθίσματα που θα αλλοιώσουν αυτή την αίσθηση, αυτή την έκφραση. Ζουν στο παρόν, ζουν στη στιγμή, κλαίνε, γελάνε, χαίρονται με την καρδιά τους, χωρίς πονηριά, χωρίς δόλο, χωρίς συμφέρον. Τσακώνονται με τους φίλους τους και μετά είναι και πάλι μαζί, τρώνε ένα ωραίο παγωτό και ανοίγουν διάπλατα τα παιδικά ματάκια από την ευχαρίστηση, εξιστορούν μία φανταστική ιστορία και τη ζουν σα να είναι πραγματική. Μία πολύ χρήσιμη στάση, αναγκαία για το υγιές μεγάλωμά τους, καθώς αφήνονται ελεύθερα να εξερευνήσουν να χρησιμοποιήσουν τη πλούσια φαντασία τους και να δημιουργήσουν, αναπτύσσοντας έτσι δεξιότητες, τη νοημοσύνη τους αλλά και τη ψυχοσυναισθηματική τους έκφραση.

Συνηθίζουμε να εξυμνούμε εμείς οι μεγάλοι αυτή τη παιδική αθωότητα καθώς πλέον έχουμε απομακρυνθεί πολλά χρόνια από τη δική μας παιδική αθωότητα. Αν τσακωθούμε με κάποιον θα «το κρατήσουμε» ή μπορεί να του μιλήσουμε και πάλι αν έχουμε κάποιο συμφέρον και αν δούμε κάποιον που «δεν κρατάει κακία» θα τον θεωρήσουμε αφελή. Δυστυχώς, οι επιδράσεις των εξωτερικών ερεθισμάτων καθώς μεγαλώνουμε φαίνεται πως αφήνουν τα σημάδια τους καθώς αλλοιώνουν ακόμα και στοιχεία του χαρακτήρα μας που κάποτε ίσως ήμασταν περήφανοι γι' αυτά. Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί για τα σημάδια που έχει αφήσει το περιβάλλον πάνω σας, στον τρόπο που σκέφτεστε, που συμπεριφέρεστε, πώς έχετε αλλάξει στη πορεία του χρόνου; Ίσως αν προσπαθήσετε να το κάνετε – και είστε και ειλικρινείς με τον εαυτό σας – κατανοήσετε τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε ότι χάνεται η παιδική αθωότητα από τη μία αλλά και πώς θα μπορούσατε να προστατέψετε όσο το δυνατόν τα παιδιά σας.

Πώς χάνεται η παιδική αθωότητα;

Δυστυχώς σήμερα, η παιδική αθωότητα χάνεται σχετικά γρήγορα εφόσον τα παιδιά λαμβάνουν πολλά ερεθίσματα, όπως η τηλεόραση, τα κινούμενα σχέδια με μεγαλύτερη έκφραση βίας, οι ταινίες που απευθύνονται στους μεγάλους αλλά τις βλέπουν και εκείνα, διαφημίσεις που τα «ξυπνούν» πιο γρήγορα από την ηλικία στην οποία ανήκουν, σεξουαλικό περιεχόμενο, το διαδίκτυο, τα social media, βιντεοπαιχνίδια, κλπ., ακόμα και από το σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον γενικότερα (οικογενειακοί φίλοι, συγγενείς, κλπ.), επιταχύνοντας την ωρίμανσή τους και απομακρύνοντάς τα από την παιδική αθωότητα. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πόσο βομβαρδίζονται τα παιδιά σήμερα από ερεθίσματα που τα πιέζουν να μεγαλώνουν γρηγορότερα και να μη ζουν τα παιδικά τους χρόνια όπως θα έπρεπε.

Πώς οι γονείς μπορούν να προστατέψουν την αθωότητα των παιδιών τους;

Όταν κάποιος αποφασίζει να γίνει γονιός ή ακόμα και αν του προέκυψε στην πορεία, έχει χρέος να προστατέψει το παιδί του στην κάθε ηλικιακή φάση που βρίσκεται. Έτσι, χρειάζεται να είναι ενημερωμένος για τις συνέπειες που θα υπάρξουν στο παιδί του από τις περιβαλλοντικές επιδράσεις. Χρειάζεται να είναι ενημερωμένος για το πότε και το είδος της πρόσβασης που θα έχει το παιδί του στα μέσα ενημέρωσης, να υπάρχει σχετική οριοθέτηση και προγράμματα προστασίας στις ηλεκτρονικές συσκευές, οι οποίες να θυμίσω ότι δεν πρέπει να εκτελούν χρέη «ηλεκτρονικής νταντάς». Αντίθετα, μπορείτε να φροντίσετε για την διατήρηση της παιδικής αθωότητας λίγο περισσότερο μέσα από δραστηριότητες που δημιουργούν συνθήκες που τα παιδιά έχουν ανάγκη, όπως η χαρά, η αγάπη, η φροντίδα, η δημιουργία και η χρήση της φαντασίας.

• Ποιοτικός χρόνος: Πόσες φορές έχουμε μιλήσει για τον ποιοτικό χρόνο και δυστυχώς πόσες φορές έχει παρερμηνευτεί, καθώς ακούω από γονείς, κυρίως τους εργαζόμενους καριερίστες-μαμάδες ή μπαμπάδες: «όπως λέτε και εσείς οι ειδικοί, μπορεί να μην περνάω χρόνο με το παιδί μου αλλά όταν το κάνω είναι ποιοτικός, για παράδειγμα, αφιερώνω 20 ποιοτικά λεπτά να μιλήσω μαζί του πριν ασχοληθώ με τα δικά μου!» σα να πρόκειται για ένα καλοκουρδισμένο ρομποτάκι με διακόπτη on-off.
• Οικογενειακός χρόνος: Εξίσου σημαντικός και ο χρόνος που περνάτε μαζί ως οικογένεια, τα μηνύματα που του μεταδίδετε αλλά και η επαφή με την οικογένεια και η ανάπτυξη των δεσμών ανάμεσα στα μέλη με έναν υγιή τρόπο. Μπορείτε να οργανώσετε δραστηριότητες που θα σας φέρουν πιο κοντά, εκδρομές, εξόδους στη φύση, περπάτημα, επισκέψεις σε μέρη που του αρέσουν, οικογενειακά παιχνίδια, ζωγραφική, χορός, βιβλία, παραμύθια, κλπ.
• Ενεργητική ακρόαση: Πόσο σημαντικό να σας νιώθει εκεί όταν θέλει να σας πει κάτι, να μιλήσει, να μοιραστεί όλα όσα το απασχολούν αλλά και όσα το εξιτάρουν. Κλείστε το κινητό σας, ελάτε στο δικό του ύψος, και μιλήστε μαζί του για την καθημερινότητά του, για τα συναισθήματα, για τις ανησυχίες, κάντε το να νιώσει ασφάλεια δίπλα σας, ώστε να σας εμπιστευτεί, κάτι που θα χρειαστεί από τώρα να καλλιεργήσετε και θα δώσει καρπούς στα δύσκολα εφηβικά χρόνια.
• Οριοθέτηση: Ασφαλώς το μικρό σας θα δει και τηλεόραση και θα παίξει και βιιντεοπαιχνίδια και με το τάμπλετ, κλπ. Απλά, όλα αυτά θα γίνονται με όριο και φυσικά θα ελέγχετε το τι βλέπει και με ποιους συνομιλεί με εργαλεία ελέγχου για να είστε σίγουροι ότι βλέπει περιεχόμενο που ανταποκρίνεται στην ηλικία του.

Είναι κατανοητό ότι στη σύγχρονη εποχή μας, όπου τόσα πράγματα έχουν αλλάξει και συνεχίζουν να αλλάζουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς, αν προσθέσουμε και την τεχνητή νοημοσύνη, δεν γνωρίζουμε πού μπορεί να μας βγάλει όλο αυτό. Παρόλα αυτά, η διατήρηση της παιδικής αθωότητας όσο και να θεωρείται μία δύσκολη πρόκληση χρειάζεται να προφυλαχθεί. Ως γονείς καθώς στέκεστε δίπλα στα μικρά σας μπορείτε να τα υποστηρίξετε και να τα καθοδηγήσετε σωστά έτσι ώστε να καταφέρουν να ζήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα και πιο ανέμελα τα παιδικά τους χρόνια απολαμβάνοντας αυτή τη περίοδο που δυστυχώς στις μεγαλουπόλεις τείνει να χάνεται όλο και περισσότερο και να ισοπεδώνεται…

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας