Αυτό είναι το μυστικό για μια ευτυχισμένη οικογένεια

Η συνειδητή διαπαιδαγώγηση δεν είναι απλώς μια μέθοδος ανατροφής, αλλά μια φιλοσοφία ζωής, μια προσέγγιση που επικεντρώνεται στην ενσυνειδητότητα, την ενσυναίσθηση, την επίγνωση και την αυτορρύθμιση των γονιών, με στόχο τη θετική επίδραση στην ψυχική υγεία όχι μόνο των παιδιών τους αλλά και όλης της οικογένειας. Πιο συγκεκριμένα, οι γονείς που εφαρμόζουν αυτή την προσέγγιση στρέφονται περισσότερο «προς τα μέσα», εστιάζουν δηλαδή στην κατανόηση των δικών τους σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών, αναγνωρίζοντας πώς αυτά επηρεάζουν τα παιδιά τους. Μέσω της συνεχούς αυτοπαρατήρησης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων συναισθηματικής ρύθμισης, οι γονείς μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα ενσυναίσθησης και ενσυνειδητότητας για τα παιδιά τους. Πιο απλά, είναι η επιλογή του γονιού να κοιτάξει μέσα του, να αναγνωρίσει τις δικές του συναισθηματικές αντιδράσεις και να κατανοήσει πώς αυτές επηρεάζουν το παιδί του. Αντί να προσπαθεί να αλλάξει τη συμπεριφορά του παιδιού του μέσα από επιβολή κανόνων και τιμωριών, εστιάζει στο πώς μπορεί να εξελιχθεί ο ίδιος, ώστε να προσφέρει ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον.

Οι 5 αξίες που πρέπει να περάσει κάθε μητέρα στα παιδιά της

Πρόκειται για έναν όρο που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά η κλινική ψυχολόγος Shefali Tsabary στο βιβλίο της «The Conscious Parent» (2010), όπου υποστηρίζει ότι οι γονείς που εργάζονται συνεχώς για τη συναισθηματική τους ρύθμιση βοηθούν και τα παιδιά τους να αναπτύξουν αυτές τις δεξιότητες. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στην αυτοπαρατήρηση και τη διαχείριση των αντιδράσεων του γονέα, μετατρέποντάς τον σε ένα πρότυπο ηρεμίας, κατανόησης και αυτοεξέλιξης.

Κύρια χαρακτηριστικά της συνειδητής διαπαιδαγώγησης

• Εσωτερική γονεϊκή αναζήτηση: Οι γονείς αναγνωρίζουν τα δικά τους συναισθηματικά ερεθίσματα προσπαθώντας να «ξεφύγουν» από εγωκεντρικές συμπεριφορές και «δουλεύουν» για τη βελτίωση της συναισθηματικής τους κατάστασης. Αντί να αντιδρούν παρορμητικά, αναρωτιούνται: “Γιατί με ενοχλεί αυτή η συμπεριφορά του παιδιού μου;”.
• Συχνή επικοινωνία με τα παιδιά τους: Προσπαθούν να κάνουν συχνές συζητήσεις με τα μικρά τους, έτσι ώστε να καταλάβουν τον τρόπο που τα παιδιά τους αντιλαμβάνονται το περιβάλλον, να ακούσουν πραγματικά τα παιδιά τους, να κατανοήσουν τη δική τους οπτική και να ενισχύσουν τη σχέση τους μέσα από τον διάλογο και τη συνεργασία.
• Ενσυναίσθηση: Τα παιδιά αντιγράφουν συμπεριφορές των γονιών τους. Δείχνοντας λοιπόν ενσυναίσθηση, και κατανόηση στα παιδικά συναισθήματα, τα ενθαρρύνουν στη συναισθηματική έκφραση.
• Θετική αντίδραση σε δύσκολες καταστάσεις: Αντιμετωπίζοντας οι γονείς τις προκλήσεις με θετικό τρόπο και ηρεμία, περνούν και στα μικρά τους τον τρόπο αυτό, προάγοντας υγιείς δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, όπως ηρεμία, καθοδήγηση και υποστήριξη, ώστε τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται τις δυσκολίες της ζωής με υγιή τρόπο.
• Πρότυπα ενσυνειδητότητας: Εφαρμόζοντας οι γονείς τεχνικές ενσυνειδητότητας, όπως βαθιές αναπνοές, διαλογισμό, ενθαρρύνουν και τα παιδιά να κάνουν το ίδιο και να επιτυγχάνουν ένα πιο ψύχραιμο και ήρεμο τρόπο συμπεριφοράς.
• Διαπραγμάτευση μέσω συζήτησης για κανόνες και όρια: Μιλάμε αρκετά συχνά για τα όρια και το πόσο σημαντικά είναι. Όταν οι γονείς συζητούν με τα μικρά τους για τα όρια, πρώτα από όλα θα είναι ενήμερα για τους κανόνες της οικογένειας και στη συνέχεια θα νιώθουν τα παιδιά ότι συμμετέχουν και αυτά στη διαδικασία και τους εξηγούν τη σημασία των κανόνων και των ορίων με σεβασμό και λογική..
• Ανάληψη ευθύνης: Οι γονείς είναι άνθρωποι, όπου λογικό να κάνουν και εκείνοι λάθη. Όταν τα αναγνωρίζουν όμως και ζητούν συγγνώμη – όπου βέβαια είναι απαραίτητο – δείχνουν στα παιδιά τους πώς να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις πράξεις και τα λάθη τους επίσης.

Συμπεριφορές που μπορούμε να υιοθετήσουμε και να μεταδώσουμε στα παιδιά

Σε αντίθεση με άλλες μεθόδους διαπαιδαγώγησης, η συνειδητή διαπαιδαγώγηση δίνει λιγότερη έμφαση σε παραδοσιακές μεθόδους πειθαρχίας, όπως οι τιμωρίες, και περισσότερη στην αυτογνωσία και στο χτίσιμο θετικών σχέσεων, προάγοντας ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά αισθάνονται κατανοητά και υποστηριζόμενα.

Μειονεκτήματα της συνειδητής διαπαιδαγώγησης

Βέβαια, πρόκειται για μία προσέγγιση που μπορεί να ακούγεται εύκολη χωρίς να είναι και τόσο, καθώς απαιτεί συνεχή αυτοπαρατήρηση και χρόνο από τον γονιό. Επιπλέον, δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες ακόμη σχετικά με την αποτελεσματικότητά της, κάτι που σημαίνει ότι ίσως να μην είναι κατάλληλη για όλες τις οικογένειες, καθώς μπορεί να υπάρχουν γονείς που ενδεχομένως χρειάζονται επιπλέον στρατηγικές για τη διαχείριση της συμπεριφοράς των παιδιών, όπως συστήματα επιβράβευσης και ανταμοιβής.

Ο αντίκτυπος που έχει η αγάπη ενός πατέρα στην κόρη του

Πλεονεκτήματα της συνειδητής διαπαιδαγώγησης

Παρόλο που μπορεί να παρουσιάζει προκλήσεις στην εφαρμογή της, οι γονείς που την υιοθετούν ενδέχεται να διαπιστώσουν θετικές αλλαγές στη δυναμική της οικογένειάς τους, καθώς μπορεί να ενισχυθεί η σχέση γονιού-παιδιού μέσα από την ενσυναίσθηση και την ενσυνειδητότητα, δείχνοντας στα παιδιά τη σημασία της προσωπικής εξέλιξης και της συνέπειας μεταξύ λόγων και πράξεων. Μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ψυχικής υγείας, καθώς ενθαρρύνει τους γονείς να αντιμετωπίσουν τα δικά τους ζητήματα και να αναπτυχθούν προσωπικά, κάτι που επηρεάζει θετικά και τα παιδιά τους. Επιπλέον, διδάσκει τόσο στους γονείς όσο και στα παιδιά πώς να διαχειρίζονται τις συγκρούσεις με υγιή τρόπο, ενθαρρύνοντας την αυτογνωσία και τη μάθηση μέσα από τις εμπειρίες.

Μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά έχουν έναν εξαιρετικά ανεπτυγμένο «ανιχνευτή αλήθειας» – μπορούν εύκολα να καταλάβουν πότε ο γονιός λέει κάτι αλλά στην πράξη κάνει το αντίθετο, περνώντας «διπλά μηνύματα» που τα μπερδεύουν και πολλές φορές δημιουργούν σύγχυση. Για παράδειγμα, αν ο γονιός μιλάει για τη σημασία της ψυχραιμίας αλλά ξεσπάει συχνά με φωνές, το παιδί δεν θα ακολουθήσει τα λόγια, αλλά τις πράξεις του. Η συνειδητή διαπαιδαγώγηση, λοιπόν, διδάσκει μέσα από το παράδειγμα: δείχνοντας στα παιδιά ότι και οι γονείς τους προσπαθούν να εξελιχθούν, τα βοηθά να κατανοήσουν τη σημασία της αυτοβελτίωσης, της προσοχής στις αντιδράσεις τους και της καλλιέργειας της ενσυνειδητότητας.

Χειριστικό παιδί: 3 προειδοποιητικά σημάδια και τρόποι διαχείρισης

Συνολικά, η συνειδητή διαπαιδαγώγηση δεν είναι απλώς μια στρατηγική για τη διαχείριση της συμπεριφοράς των παιδιών, αλλά ένας τρόπος σκέψης και ζωής, ένας τρόπος «να είσαι» που επιτρέπει τόσο στους γονείς όσο και στα παιδιά να αναπτύσσονται μαζί, μέσα από την αυτογνωσία, την ενσυνειδητότητα και τη θετική διαχείριση των συναισθημάτων και των συγκρούσεων.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας