Σκέψη και συναίσθημα: 10 πράγματα που κάθε παιδί πρέπει να ξέρει

1. Η σκέψη συνδέεται με το συναίσθημα:

Εξηγήστε του πως η σκέψη πολλές φορές μπορεί να καθοδηγήσει αυτό που αισθανόμαστε. Για παράδειγμα, αν σκέφτεται στο σχολείο ότι δεν θα πει καλά το μάθημα, ότι θα το κοροϊδέψουν τα άλλα παιδιά ή η δασκάλα του, τότε το πιο πιθανό είναι να αισθανθεί απογοήτευση και να νιώθει ότι δεν θα τα καταφέρει. Αντίθετα, αν βάλει γκολ με την ομάδα του, τότε η πρώτη σκέψη του θα είναι πόσο καλά τα καταφέρνει και το συναίσθημά του επίσης χαρούμενο και θετικό.

2. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα, έρχονται και παρέρχονται σαν τα σύννεφα στον ουρανό:

Εξηγήστε του πως τίποτα δεν είναι μόνιμο, ούτε η στενοχώρια, ούτε η χαρά. Είναι σαν τα σύννεφα που περνάνε στον ουρανό, πότε έχει περισσότερα, πότε λιγότερα και πότε καθόλου.

3. Δεν είναι όλες οι σκέψεις και τα συναισθήματα αληθινά:

Κάποιες φορές, κυρίως όταν είμαστε σε καταστάσεις πιο πιεστικές μπορεί να διαστρεβλώσουμε την πραγματικότητα. Για παράδειγμα, μπορεί να δούμε ένα ξύλο πεσμένο σε ένα χωραφάκι και να το περάσουμε εύκολα για φίδι. Χρειάζεται λοιπόν κάποιες φορές να «κάνουμε λίγο πίσω» και να εξετάσουμε λίγο τις σκέψεις μας που μας οδηγούν σε λάθος συμπεράσματα και λάθος συναισθήματα, κυρίως όταν πρόκειται για έντονο και μεγάλο συναίσθημα ή σκέψη.

4. Τα συναισθήματα μπορούν να μπερδευτούν:

Καθώς το παιδί σας μεγαλώνει, θα είναι σε θέση να κάνει περισσότερες σκέψεις τη ίδια στιγμή και να βιώσει επίσης μια σειρά από διαφορετικά συναισθήματα την ίδια στιγμή. Μπορεί να ακούγεται τρομακτικό, αλλά έτσι συμβαίνει. Ξεκινήστε με τον εντοπισμό και την εξερεύνηση μιας ποικιλίας συναισθημάτων. Δείξτε του πώς μπορεί να «ζωγραφίζονται» στο πρόσωπο κάποιου ή πώς «ακούγονται» σε μια πρόταση. Για παράδειγμα: «Μου λες ότι είσαι στενοχωρημένος/η αλλά το λες χαμογελαστά!» ή «Μου λες ότι έχεις θυμώσει αλλά μιλάς πολύ σιγά και δύσκολα ακούω αυτό που λες. Νιώθεις ή σκέφτεσαι και κάτι άλλο;»

5. Τα συναισθήματα μπορεί να επηρεάσουν το σώμα μας:

Για παράδειγμα, το άγχος μπορεί να το νιώθουμε σαν πεταλούδες στο στομάχι, στο θυμό μπορεί να σφίγγουμε τη γροθιά μας, στη θλίψη μπορεί να έχουμε μυϊκούς πόνους ή νωθρότητα...

6. Τα συναισθήματα μπορεί να μας εκπλήξουν:

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερος χρόνος για να πυροδοτηθεί ένα συναίσθημα. Από το πως μας κοιτάζει κάποιος, ένα απειλητικό περιβάλλον, ένα τραγούδι, οτιδήποτε μπορεί να μας προξενήσει ένα ξαφνικό συναίσθημα! Συνήθως, είμαστε τόσο απασχολημένοι με την καθημερινότητα, που μας αποσπά την προσοχή και δεν «έχουμε το χρόνο» να κάνουμε την σύνδεση της σκέψης με το συναίσθημα. Απλά, ξαφνικά αισθανόμαστε λυπημένοι ή θυμωμένοι, χωρίς να ξέρουμε το γιατί.

7. Όλες οι σκέψεις και τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά:

Η ντροπή που μπορεί να νιώθει το παιδί σας για κάτι σκέφτηκε ή ένιωσε και το θεωρεί κακό, μπορεί να είναι μεγάλη και έτσι να προσπαθήσει να το καταπιέσει και να το καταστείλει ή ακόμα και να το κρύψει όσο πιο καλά μπορεί μέσα του. Εξηγήστε λοιπόν πως η ντροπή για μία «κακή σκέψη ή κακό συναίσθημα» δεν χρειάζεται να υπάρχει, καθώς όλα έχουν λόγο ύπαρξης. Μπορεί λοιπόν να ζηλέψει το καινούργιο παιχνίδι του φίλου του και να χάρηκε όταν του χάλασε. Στόχος δεν είναι να χαίρεται με τη δυστυχία των άλλων αλλά να νιώθει ελεύθερο να μιλήσει για αυτό που γίνεται μέσα του, καθώς είτε το εξωτερικεύσει, είτε όχι, αυτό θα υπάρχει μέσα του. Άλλωστε η ντροπή μας λέει ότι δεν είμαστε αποδεκτοί και άξιοι να αγαπηθούμε. Είναι αυτό που θέλετε; Όταν το παιδί σας αισθάνεται λιγότερο ντροπή, είναι πιο ελεύθεροι να μιλήσουν για αυτές τις σκέψεις και τα συναισθήματα μαζί σας.

8. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματα του άλλου:

Μπορεί να συνηθίζουμε να λέμε φράσεις όπως: «με θυμώνεις που...», στην ουσία όμως το αν εγώ θα αντιδράσω με θυμό ή με κάποιο άλλο συναίσθημα εξαρτάται από εμένα. Μάθετε λοιπόν το παιδί σας να χρησιμοποιεί προτάσεις που ξεκινούν με το «Εγώ νιώθω ..., όταν εσύ ...,γιατί...» Αυτή είναι μία ολοκληρωμένη πρόταση που εξηγεί «Θυμώνω όταν εσύ μου παίρνεις τη γόμα μου γιατί δεν μπορώ να σβήσω στο τετράδιό μου». Εξηγήστε του τη σημασία να εκφράσει στον άλλον τι νιώθει το ίδιο και πως θα ήθελε να γίνει: «Θα ήθελα να με ρωτούσες πρώτα!»

9. Τα συναισθήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν:

Βάλτε στο μυαλό του παιδιού σας πως μπορεί να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί τα συναισθήματά του, όσο μπερδεμένα και αν του φαίνονται. Μην περιμένετε μέχρι τα συναισθήματα να φτάσουν στο αποκορύφωμά τους για να αρχίσουμε να μιλάμε για αυτά, παίρνοντας βαθιές ανάσες.

10. Ονομάζουμε τα συναισθήματα:

Όσο αποφεύγουμε να δώσουμε όνομα στο συναίσθημα, αυτό παραμένει απροσδιόριστο και συνήθως μεγαλώνει όλο και περισσότερο. Το να μάθετε λοιπόν στο παιδί σας να εκφράσει δυνατά ότι νιώθει, μειώνει την έντασή του και δεν το κρατάει, στρέφοντάς το μέσα του. Εσείς, απλά ακούστε το και μην προσπαθήσετε να το καθοδηγήσετε ή να του πείτε πως δεν πρέπει να νιώθει έτσι, κλπ. Γίνετε ακροατής και όχι να του λύσετε το πρόβλημα. Όταν το παιδί σας βλέπει ως ένα «ασφαλές» μέρος για να εξερευνήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα, θα αισθάνεται πιο δυνατό, αντί να νιώθει ότι προσπαθείτε να το ελέγξετε...

Μαρίνα Μόσχα
Ψυχοθεραπεύτρια, Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας του Θάνου Ασκητή