Ψυχολογία παιδιού: Η πατρική απόρριψη τραυματίζει περισσότερο από την μητρική απόρριψη

Όπως γνωρίζουμε όμως, δεν ισχύει το ίδιο για όλες τις οικογένειες και αυτό, όχι γιατί μπορεί οι γονείς να είναι χωρισμένοι, αλλά λόγω της σχέσης που αναπτύσσεται ανάμεσα στο γονιό και στο παιδί.

Σύμφωνα με νέα έρευνα λοιπόν, φαίνεται πως η απόρριψη από τον πατέρα:

• μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο που διαρκεί καλά στην ενήλικη ζωή του παιδιού.
• μπορεί να τραυματίσει το παιδί βαθιά και να του προκαλέσει μεγαλύτερες συναισθηματικές βλάβες, σε σχέση με εκείνη από την μητέρα. Ίσως είναι ο καιρός λοιπόν να μην κατηγορούμε την μητέρα για όλα τα προβλήματα συμπεριφοράς που μπορεί να αντιμετωπίσει το παιδί μέσα από τον δικό της τρόπο ανατροφής – όχι βέβαια, ότι δεν χρειάζεται προσοχή.

Πρόκειται για μία παγκόσμια μελέτη από το πανεπιστήμιο του Connecticut (δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Personality and Social Psychology Review”) και που διήρκησε περίπου 50 χρόνια, με δείγμα 500 ατόμων και με διεθνή χαρακτήρα, Μάλιστα, προκειμένου να επιτευχθούν αυτά τα αποτελέσματα, η παρούσα έρευνα ήταν μια από τις 36 άλλες μελέτες από όλο τον κόσμο, και που σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Science Daily, συνίστατο σε περίπου 10.000 συμμετέχοντες.

Ο συμβολισμός της πατρικής φιγούρας

Η πατρική φιγούρα έχει ισχυρή επίδραση στην ανάπτυξη και εξέλιξη της παιδικής προσωπικότητας. Τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από τις διαφορές στη φυλή, τον πολιτισμό και το φύλο, τείνουν να αντιδρούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όταν αισθάνονται ότι έχουν απορριφθεί από τους γονείς ή τους φροντιστές τους γενικότερα.

Πόσο μάλλον η απόρριψη από τον πατέρα, ο οποίος συμβολίζει την δύναμη, το κύρος και την «εξουσία». Το παιδί μαθαίνει να διαπραγματεύεται μαζί του – πειραματίζεται θα έλεγα - με τους τρόπους που θα νιώσει αποδεκτό ή και να δει μέχρι «που το παίρνει και που μπορεί να φτάσει, που βρίσκεται το όριο» στις σχέσεις εξουσίας. Επίσης, η σχέση με τον πατέρα, είναι αυτή που θα το βοηθήσει να αναπτύξει μία πιο βαθιά αίσθηση και γιο τον ίδιο του τον εαυτό, μία αίσθηση ασφάλειας, αποδοχής, αυταξίας και αυτοεκτίμησης, καθώς ο συμβολισμός της δύναμης θα μεταφερθεί αργότερα στον έξω κόσμο και στο περιβάλλον του παιδιού, ως αυριανός ενήλικας.

Όταν λοιπόν, αυτή η αίσθηση είναι αρνητική και απορριπτέα, το παιδί νιώθει πως δεν είναι αποδεκτό, αρχίζει και αμφιβάλλει για τον εαυτό του, για την αξία, την εικόνα και τις ικανότητές του, πιο απλά, διαταράσσεται η εσωτερική συναισθηματική του ηρεμία. Μπορεί να γίνει πιο ανήσυχο, νευρικό αλλά και επιθετικό απέναντι σε άλλους, όπως έδειξε η έρευνα. Θα έχετε ακούσει ή ίσως να έχει συμβεί και σε εσάς, να αναζητάτε την αναγνώριση του πατέρα στο πόσο καλά τα καταφέρατε στη ζωή σας ή έστω να ακούσετε μία καλή κουβέντα!

Ένα άλλο σημαντικό σημείο, είναι ότι ο πόνος της πατρικής απόρριψης, δεν «γιατρεύεται» και «δεν κλείνει», καθώς ακόμα και ως ενήλικας θα βιώνει ξανά και ξανά συναισθηματικά την απόρριψη, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης στις διαπροσωπικές αλλά και διαφυλικές του σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές Ronald Rohner και Abdul Khaleque, δήλωσαν: «Σε αντίθεση με τον φυσικό πόνο, οι άνθρωποι μπορούν να ξαναζούν ψυχολογικά τον συναισθηματικό πόνο της απόρριψης ξανά και ξανά για χρόνια».

Αν και φαίνεται λοιπόν πως είναι τα ίδια εκείνα μέρη του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται για τον συναισθηματικό, όπως για τον σωματικό πόνο, σύμφωνα με άλλες έρευνες, παρόλα αυτά μένει το τραύμα της απόρριψης, που τώρα πια το φέρνει στον ίδιο του τον εαυτό ο αυριανός ενήλικας και στην ουσία ζει με τα φαντάσματα του παρελθόντος, να τον κυνηγούν σε όλη του τη ζωή, μέσα από μία νέα μορφή, όπου ο ίδιος – χωρίς να το αντιλαμβάνεται βέβαια – αναπαραγάγει το μοντέλο της απόρριψης που βίωσε «τότε», απορρίπτοντας ο ίδιος όμως σήμερα τον εαυτό του! Φαίνεται πως οι ουλές της απόρριψης είναι πολύ πιο σοβαρές και δεν μπορούν να κλείσουν…

Μαρίνα Μόσχα
Ψυχοθεραπεύτρια, Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας του Θάνου Ασκητή

Διαβάστε επίσης:
Η συμμετοχή και ο ρόλος του πατέρα στην σύγχρονη οικογένεια

Πατρότητα: 45 τρόποι για να γίνεις καλύτερος πατέρας

Πόσο «πατέρα» χρειάζονται τα παιδιά;