Συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών - Γνωρίζετε πόσο σημαντική είναι;

Τα τελευταία χρόνια όμως μέσα από έρευνες φάνηκε πως δεν αρκεί ένα υψηλό IQ για να χαρακτηριστεί κάποιος έξυπνος, εφόσον ο συναισθηματικός παράγοντας και ο τρόπος που διαχείρισής του - η συναισθηματική νοημοσύνη δηλαδή, κρίθηκε ανώτερη από τον δείκτη νοητικής ευφυίας. Μάλιστα, ένα άτομο με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη και ένα φυσιολογικό IQ μπορεί να πετύχει πολλά περισσότερα στη ζωή του από ένα άτομο με υψηλό IQ και φτωχή συναισθηματική νοημοσύνη (EQ).

Τι είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη;

Σύμφωνα με τον Goleman, που μίλησε για την ΣΝ το 1995 για πρώτη φορά, δίνοντας τον ορισμό της φαίνεται πως απλά αναφέρεται στην ικανότητα αντίληψης του εαυτού μας αλλά και των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων. Αυτό δηλαδή που ονομάζουμε ενσυναίσθηση, σε συνδυασμό με την ικανότητα να επικοινωνούμε με τους άλλους και να συνάπτουμε κοινωνικές σχέσεις που δεν είναι όμως επιφανειακές και ρηχές. Η αποδοχή της διαφορετικότητας επίσης και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και συγκρούσεων με έναν ειρηνικό τρόπο και με συνεργατικό πνεύμα.

Συναισθηματική Νοημοσύνη και Παιδί

Το παιδί όπως γνωρίζουμε έρχεται σε ένα περιβάλλον που χρειάζεται να ανακαλύψει και να μάθει πολλά. Έτσι λοιπόν, από την πολύ μικρή ηλικία μπορεί μέσα από τον δικό του ξεχωριστό τρόπο που χρησιμοποιεί για να ανακαλύψει το περιβάλλον του να αναπτύξει και την συναισθηματική του νοημοσύνη, αναπτύσσοντας την εμπιστοσύνη στον εαυτό του αλλά και στους άλλους σταδιακά, πλάθει μία θετική εικόνα εαυτού, εμπιστεύεται τις ικανότητές του, είναι πιο κοινωνικό, έχει καλές σχολικές επιδόσεις, δοκιμάζει προκλήσεις που τις θεωρεί προσκλήσεις για να γνωρίσει εμπειρίες και «το κάτι παραπάνω», έχοντας επίγνωση μέχρι που μπορεί να φτάσει χωρίς να βλάψει τον εαυτό του.

Εμπόδια στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης

Όσο απλό και αν φαίνεται να αναπτυχθεί η συναισθηματική νοημοσύνη δεν είναι και τόσο τελικά αν σκεφτούμε πόσο εύκολα μπορούμε ως γονείς να την μπλοκάρουμε χωρίς μάλιστα να το αντιληφθούμε. Για παράδειγμα, αν δεν δίνουμε σημασία στο συναίσθημα του παιδιού, το απαξιώνουμε, το κοροϊδεύουμε… αυτό που του δείχνουμε στην ουσία τότε, είναι πως, πρώτα από όλα το συναίσθημά του δεν έχει αξία, άρα δεν χρειάζεται και να το εκφράζει. Όταν διαχωρίζουμε τα συναισθήματα σε αυτά που επιτρέπονται και σε αυτά που απαγορεύονται είτε λόγω των κοινωνικών στερεότυπων, είτε γιατί «εμείς έτσι μάθαμε», πχ. φόβος, θυμός, ψυχικός πόνος και κλάμα με το γνωστό «τα αγόρια δεν κλαίνε…, δεν φοβούνται…. δεν πονάνε…» Όταν προβάλλουμε στο παιδί δικά μας συναισθήματα και «του επιβάλλουμε» να νιώθει και εκείνο έτσι, πχ. «πρέπει να φοβάσαι τα σκυλιά μην σε δαγκώσουν (επειδή εγώ τα φοβάμαι), δεν πρέπει να μιλάς στο γείτονα (αφού εγώ δεν του μιλάω) κλπ. Όταν δεν τηρούμε αυτά που λέμε ή άλλα λέμε και άλλα δείχνουμε κλπ.

Άρα λοιπόν, ο γονιός θα πρέπει να είναι δίπλα στο παιδί του και να το μάθει να εκφράζει τον ψυχικό του κόσμο, όπως και να προσπαθεί να ονομάσει αυτό που νιώθει, ώστε να το συγκεκριμενοποιήσει και να το κάνει καθαρό και στο δικό του μυαλουδάκι. Μην νομίζετε πως για το παιδί είναι δύσκολη διαδικασία, για εσάς είναι το δύσκολο κομμάτι που έχετε ήδη αναπτύξει άμυνες και λειτουργείται μέσα από τα κοινωνικά στερεότυπα, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο. Τα παιδιά είναι άγραφοι πίνακες που θα γράψουν ότι μάθουν, έτσι απλά, όπως μαθαίνουν για το χέρι τους που το χτύπησαν και πονάει, έτσι απλά μαθαίνουν και για το ανάλογο συναίσθημα…

Και αν δεν μπορούν να εκφράσουν τι νιώθουν, μπορούν να το ζωγραφίσουν ή να το βγάλουν μέσα από το παιχνίδι – μην υποτιμάτε το δημιουργικό και φανταστικό αυτό μικρό μυαλουδάκι! Ακριβώς το ίδιο χρειάζεται να γίνει με την επίλυση προβλημάτων και τη διαχείριση των συναισθημάτων, για παράδειγμα, ενισχύουμε να βρει λύση στο «τι θα έκανε αν…, με ποιον άλλον τρόπο θα…» και πως θα μπορούσε να εκφράσει το θυμό που νιώθει για τον Γιωργάκη που του χάλασε το παιχνίδι του, πως θα βάλει το όριο στο «τι» και στο «πως». Σημαντικό είναι να το αφήνετε να βρει τον δικό του τρόπο και να μην υποδεικνύετε αμέσως τον σωστό – για εσάς – τρόπο, αφήστε το να πειραματιστεί, να σκεφτεί, να μάθει μέσα από τη δοκιμή και το λάθος…

Αν παρόλα αυτά, νιώθετε πως δεν μπορείτε να διαχειριστείτε την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης του μικρού σας, τότε η βοήθεια ειδικού είναι απαραίτητη για να δείτε που βρίσκονται και ποια είναι τα δικά σας εμπόδια και πως θα πάτε παρακάτω, για να επιτρέψετε και στο παιδί σας να πάει παρακάτω!

Μαρίνα Μόσχα
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας