Παιδικό Ψυχικό Τραύμα: Τι είναι και πώς το αναγνωρίζουμε;

Τα παιδιά βέβαια, δεν μπορούν να το διαχειριστούν εφόσον ηλιακά και αναπτυξιακά δεν έχουν αναπτυχθεί. Ας έχουμε στο μυαλό μας πως πέρα από μεμονωμένες τραυματικές εμπειρίες, υπάρχουν και χρόνια γεγονότα και καταστάσεις με διάρκεια και που επηρεάζουν το παιδί όπως είναι για παράδειγμα η παραμέληση, η συναισθηματική, ψυχολογική, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, χρόνιες παιδικές ασθένειες, ο ρατσισμός, o εκφοβισμός (bullying), κλπ.

Τα παιδιά συνήθως αντιδρούν με άγχος και φόβο, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν εύκολα, έχουν εφιάλτες, παρουσιάζουν σωματικά ενοχλήματα, παλινδρομούν σε συμπεριφορές προηγούμενων ετών... Κάποια παιδιά που δεν μπορούν να διαχειριστούν όλο αυτό τον ψυχικό φόρτο, οδηγούνται σε μία κατάσταση αναισθητοποίησης ως άμυνα, για να μην πονούν ή ακόμα αναπτύσσουν συμπτώματα πιο σοβαρά (ψυχωτικές εκδηλώσεις) στην προαπάθειά τους να βρουν διέξοδο μέσα από έναν φανταστικό κόσμο…

Τι είναι τραύμα;

Η λέξη τραύμα προέρχεται από το αρχαίο ρήμα τιτρώσκω, που σημαίνει διατρυπώ. Δηλώνει μια κάκωση που προκύπτει από εξωτερική βία που συνοδεύεται από τη ρήξη, τη λύση της συνέχειας, με συνέπειες πάνω στο σύνολο του οργανισμού. Ο Freud το όρισε ως «η εμπειρία που σε μικρό χρονικό διάστημα δίνει ένα τόσο ισχυρό ερέθισμα που δεν μπορεί να απαλειφθεί ή να περάσει μέσα από τη συνήθη επεξεργασία, με αποτέλεσμα να καθίστανται αναπόφευκτες μόνιμες διαταραχές.» Το τραύμα συνοδεύεται από κατακλυσμό αρνητικών επιδράσεων που προέρχονται από έντονα στρεσογόνα γεγονότα.

Πώς αναγνωρίζουμε το παιδικό τραύμα;

Δεν είναι και τόσο εύκολο να διαγνωστεί το παιδικό τραύμα, αφού πολλά από τα συμπτώματα απαιτούν λεκτική περιγραφή, κάτι που τα μικρότερα παιδιά δεν κατέχουν ως δεξιότητα. Η εμφάνιση γενικευμένων φόβων, το άγχος αποχωρισμού, τα ξένα πρόσωπα και η αποφυγή καταστάσεων μπορεί να αποτελούν μέρος των συμπτωμάτων για τα παιδιά. Κλινικές μελέτες αναφέρουν ότι παιδιά προσχολικής ηλικίας και δημοτικού φαίνεται να βιώνουν ‘’χρονικές ασυμμετρίες’’ (αλλοίωση της χρονικής ακολουθίας των γεγονότων της τραυματικής συνθήκης), σχηματίζοντας οιωνούς για το τραύμα, που συνεπάγεται εγρήγορση για αποφυγή μελλοντικών τραυματισμών. Επίσης, η έκφραση της διαταραχής μπορεί να πάρει μορφή μέσα στο παιχνίδι, με τα θέματα του να συνδέονται με την τραυματική συνθήκη.

Το απρόβλεπτο, η αδυναμία αλλά και ο τρόμος είναι τα πιο βασικά χαρακτηριστικά. Η ντροπή (κυρίως για το σώμα του), η σχέση με το σώμα του αλλά και συναισθηματικό μούδιασμα. Η αλεξιθυμία (όπου το παιδί δεν μπορεί να περιγράψει λεκτικά τα συναισθήματα) το εμποδίζει να μπορεί να επικοινωνήσει τον ψυχικό του κόσμο.

Όπως καταλαβαίνουμε λοιπόν πρόκειται για μία δύσκολη κατάσταση που ίσως δίνει και λανθασμένη εικόνα ενός παιδιού που έχει υποστεί ψυχικό τραύμα!

Μαρίνα Μόσχα
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr