Εφηβική κρίση: Ολα όσα πρέπει να γνωρίζουμε. Γράφει ο Θάνος Ασκητής
Ο έφηβος έχει τη δυνατότητα -που του έλειπε όταν ήταν παιδί- να κάνει δύο μεγάλα βήματα, τα οποία θα τον οδηγήσουν στην ενηλικίωση: να ολοκληρώσει τις σεξουαλικές σχέσεις του και να κερδίσει την αυτονομία του από τους γονείς.
Αυτές οι κατακτήσεις απαιτούν μεγάλη ψυχική ενέργεια και, αν δεν εξελιχθούν ομαλά, μπορεί να οδηγήσουν σε αυτό που ονομάζουμε κρίση της εφηβείας.
Η έννοια της κρίσης υποδηλώνει ότι πρόκειται για κάτι το παροδικό. Ορίζεται ως η εφήμερη αποδιοργάνωση του ψυχισμού του, που παρουσιάζεται όταν ο έφηβος αφήνει τα στηρίγματα της παιδικής ηλικίας, χωρίς να έχει βρει ακόμη εκείνα της ενήλικης ζωής. Εκδηλώνεται με ποικίλες διαταραχές της συμπεριφοράς, κυρίως προκλητικές και επιθετικές, μέσα από τις οποίες διαφαίνεται η άσχημη ψυχολογική κατάστασή του.
Τα αναπτυξιακά επιτεύγματα που αναμένονται από κάθε έφηβο και εάν ο έφηβος αποτύχει ή καθηλωθεί τότε περνάει σε κρίση, είναι:
• H επίτευξη μιας ανεξάρτητης ταυτότητας. Ενώ λοιπόν νεότερα παιδιά θέλουν να ταυτιστούν με άλλους που υποστηρίζουν την ίδια ομάδα ή μετατρέπουν σε είδωλα τα διάφορα ποπ γκρουπ, στο τέλος της εφηβείας η ανεξαρτησία έχει υψηλή θέση και επιτυχημένα άτομα έχουν έντονη αυτοπεποίθηση να ξεχωρίσουν από το πλήθος.
• H αίσθηση του εαυτού: Ο έφηβος αρχίζει να αισθάνεται ότι τα συναισθήματα και οι σκέψεις του είναι κάτι δικό του και δεν εξαρτώνται από τον τρόπο που αντιδρούν οι γονείς του. Αρχίζει να σχηματίζει το σύστημα των δικών του αξιών, ιδεών και στάσεων προς τη ζωή.
• Ο έφηβος κινείται συνεχώς μεταξύ εξάρτησης και ανεξαρτησίας σε όλη τη διάρκεια της εφηβείας με τελικό στόχο την ανεξαρτητοποίηση του κατά το τέλος της. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται να πενθήσει την απώλεια της παιδικής ηλικίας που ποτέ δε θα ξανάρθει. Παράλληλα να συμβεί μια ακόμα επώδυνη διαδικασία για αυτόν διαδικασία της αποεξιδανίκευσης των γονέων.
• Ο έφηβος πρέπει να εξοικειωθεί με τις σωματικές μεταβολές που συνέχεια συμβαίνουν. Αρχίζει να αισθάνεται τον εαυτό του ως αρσενικό ή θηλυκό πρόσωπο και ταυτόχρονα ότι είναι ο κάτοχος του σώματός του, αίσθηση που ίσως εναλλάσσεται με το ότι μπορεί να αισθάνεται ξένος στο σώμα του.
• Ο έφηβος αρχίζει να έχει τις πρώτες σεξουαλικές εμπειρίες ενώ στο τέλος της εφηβείας θα πρέπει να έχει αναπτύξει ασφαλή σεξουαλική ταυτότητα.
Θάνος Ε. Ασκητής
Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας
