Υπογονιμότητα και τα προβλήματα στη σχέση, γράφει ο Θάνος Ασκητής

Τι εννοούμε όμως όταν με τον όρο υπογονιμότητα;

Αναφερόμαστε πρωταρχικά στην βιολογική αδυναμία ενός ατόμου να συνεισφέρει στη σύλληψη. Το ζευγάρι χαρακτηρίζεται υπογόνιμο όταν δεν μπορεί να συλλάβει μετά από φυσιολογικές, τακτικές σεξουαλικές επαφές χωρίς προφύλαξη για διάστημα 6-12 μηνών, ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας. Επίσης, ο όρος υπογονιμότητα περιγράφει και τη γυναίκα που μπορεί να συλλάβει αλλά δεν μπορεί να ολοκληρώσει την κύηση λόγω ιατρικών προβλημάτων. Ένα ζευγάρι μπορεί να έχει πρωτογενή υπογονιμότητα που με απλά λόγια σημαίνει ότι ποτέ δεν ήταν ικανό να τεκνοποιήσει και δευτερογενή υπογονιμότητα όπου η δυσκολία της σύλληψης συμβαίνει αφού το ζευγάρι έχει συλλάβει στο παρελθόν, ανεξαρτήτου αν τεκνοποίησε τελικά ή όχι. Η υπογονιμότητα σε ένα ζευγάρι οφείλεται είτε στον άνδρα είτε στη γυναίκα, πιο σπάνια και στους δύο και υπάρχουν αρκετοί βιολογικοί παράγοντες που την προκαλούν.

Σύγχρονες στατιστικές μέθοδοι έχουν δείξει ότι το ποσοστό των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας ανέρχεται στο 10 - 15%. Έχει υπολογιστεί παγκοσμίως ότι 1 στα 7 ζευγάρια έχει πρόβλημα υπογονιμότητας, ανεξαρτήτου χώρα προέλευσης. Τα δεδομένα είναι ανησυχητικά λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ποσοστά τείνουν να αυξάνονται δραματικά με την πάροδο του χρόνου. Το υψηλό αυτό ποσοστό επιβαρύνεται επίσης από τη κοινωνική τάση των ζευγαριών να καθυστερούν την απόφαση να αποκτήσουν παιδί.

Ποια είναι η ψυχολογία του υπογόνιμου ζευγαριού;

Η υπογονιμότητα δημιουργεί πολλά προβλήματα στη σχέση των συντρόφων, προκαλώντας εξαιρετικά δυσάρεστα συναισθήματα. Πολύ συχνά το ζευγάρι εγκλωβίζεται μέσα σε ένα φαύλο κύκλο έντονου άγχους για το αν και πότε θα καταφέρει να φέρει ένα παιδί στον κόσμο. Όταν οι σύντροφοι ξεκινούν να κάνουν σεξ με απώτερο σκοπό την σύλληψη ενός παιδιού και βλέπουν ότι οι προσπάθειές τους δεν αποδίδουν, αρχίζουν να βιώνουν ένταση και άγχος για την καθυστέρηση της σύλληψης. Πολύ συχνά μάλιστα στη φάση αυτή μπορεί να παρουσιαστούν σεξουαλικά προβλήματα, όπως πρόβλημα στύσης στον άνδρα ή μειωμένη επιθυμία στη γυναίκα.

Αρχικά, το ζευγάρι νιώθει θυμό και η πρώτη αντίδραση είναι να ψάξει να βρει τα αίτια της συνεχούς αποτυχίας. Σε αυτό το στάδιο πολλές φορές οι σύντροφοι αλληλοχρεώνονται και κατηγορούν ο ένας τον άλλον, αφού δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματα που συνοδεύουν την αποτυχία αυτή. Η συναισθηματική φόρτιση είναι τόσο μεγάλη που προκαλεί καυγάδες και διαπληκτισμούς σε σημείο που ο ένας να χρεώνει και πολλές φορές να ακυρώνει τον άλλον σαν ερωτικό σύντροφο ικανό να εκπληρώσει τον «σκοπό» του.

Η ένταση που δημιουργείται στο ζευγάρι μπορεί να πολλαπλασιαστεί όταν εμπλακούν στο θέμα αυτό και άλλα πρόσωπα, όπως το οικογενειακό περιβάλλον του ζευγαριού. Πολύ συχνά οι γονείς των συντρόφων που ανυπομονούν να αποκτήσουν εγγονάκι φορτίζουν και πιέζουν το ζευγάρι, με αποτέλεσμα να επιτείνουν τα προβλήματα επικοινωνίας του ζευγαριού. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που μέλη της ευρύτερης οικογένειας θα ρίξουν ευθύνες στον σύντροφο που είναι εκτός οικογενείας και με τον τρόπο τους θα επηρεάσουν ακόμα περισσότερο το προβληματισμένο ζευγάρι.

Επιπλέον, ένα δύσκολο βήμα είναι η απόφαση του ζευγαριού να αποταθεί σε ειδικούς. Συνήθως, μέσα από την έντονη αγωνία του να βρει λύση στο πρόβλημα της υπογονιμότητας, το ζευγάρι θα προσπαθήσει να πάρει διάφορες γνώμες μέχρι να αποφασίσει εντέλει ποια λύση θα ακολουθήσει. Αυτή η διαδικασία είναι ιδιαίτερα ψυχοφθόρα, ειδικά όταν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των συντρόφων ως προς τον ειδικό και την θεραπεία αντιμετώπισης.

Όταν το ζευγάρι προσπαθήσει τελικά μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης να τεκνοποιήσει και δεν τα καταφέρει, μπορεί για ακόμα μία φορά να βιώσει ματαίωση και έντονη συναισθηματική φόρτιση. Το στάδιο αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο, κυρίως γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις το ζευγάρι ενδέχεται να χρειαστεί να καταφύγει επανειλημμένα σε εξωσωματική γονιμοποίηση, μέχρι να υπάρξει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στη φάση αυτή οι σύντροφοι μπορεί να αποφεύγουν ο ένας τον άλλον μέσα από αισθήματα ευθύνης, ενοχής, απογοήτευσης και ανικανότητας. Μετά από αρκετές αποτυχημένες τέτοιες προσπάθειες, δεν είναι περίεργο η γυναίκα να παρουσιάσει μέχρι και καταθλιπτική διάθεση ή συμπτώματα, με αποτέλεσμα η διαδικασία να γίνεται ακόμη πιο δύσκολη και για τους δύο.

Το ζευγάρι που αντιμετωπίζει ένα τέτοιο πρόβλημα πρέπει να είναι ενήμερο τόσο για τα οργανικά, όσο και για τα ψυχολογικά ζητήματα που το επηρεάζουν. Όσο καλύτερα προετοιμασμένο και ενημερωμένο είναι, τόσο πιο εύκολα θα μπορέσει να διαχειριστεί τη δύσκολη αυτή φάση. Όταν συμβεί αυτό, πράγματι ένα τέτοιο σοβαρό πρόβλημα μπορεί να δυναμώσει τη σχέση, δημιουργώντας ένα ισχυρό δέσιμο και μία συμμαχία απέναντι στο πρόβλημα.

Η παρουσία της υπογονιμότητας μέσα στη σχέση μπορεί να προκαλέσει τους δύο συντρόφους να έρθουν πιο κοντά ο ένας στον άλλον, να επικοινωνήσουν ουσιαστικά και να μεταφέρουν συναισθήματα τα οποία θα τους βοηθήσουν να καταλάβει ο ένας τον άλλον καλύτερα, όπως και τα «θέλω» του καθενός. Όσο πιο άμεσα οι δύο σύντροφοι συνειδητοποιήσουν πως το θέμα που έχουν να αντιμετωπίσουν είναι και αυτό ένα εμπόδιο το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουν μαζί, τόσο πιο αποτελεσματικά θα μπορέσουν να νικήσουν τη χρέωση, το θυμό, τις εντάσεις, τις ενοχές και τους καυγάδες.

Με αυτό τον τρόπο οι σύντροφοι θα μπορέσουν υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον, να ενδυναμώσουν τη σχέση τους, ώστε να προχωρήσουν αποτελεσματικά στην επίτευξη του στόχου τους, στην απόκτηση του παιδιού τους.

Θάνος Ε. Ασκητής
Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας