Πώς η τέχνη δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τα παιδιά με δημιουργικό τρόπο τα πραγματικά λάθη

Η σχέση μου με τα εικαστικά, κυρίως με τη ζωγραφική, ήταν πάντα σαν αυτή με τα μαθηματικά! Θαυμάζω όλους όσοι μπορούν να πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είμαι μια από αυτούς! «Δεν πιάνει το χέρι μου», όπως λέει και η μαμά μου! Παρ’ όλα αυτά, νιώθω μεγάλο ενθουσιασμό, όταν τυχαίνει να συμμετέχω σε κάποια δραστηριότητα σχετική με τις εικαστικές τέχνες, καθώς βιώνω τη χαρά της δημιουργίας και ταυτόχρονα χαίρομαι να βλέπω τη χαρά ζωγραφισμένη και στο πρόσωπο των υπόλοιπων συμμετεχόντων, κυρίως δε των παιδιών!

Συνέντευξη Ολυμπία Χ. Γιαννιώτη

Αυτό ακριβώς έζησα πριν λίγο καιρό, όταν βρέθηκα στον χώρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος! Ενώ βρισκόμουν στον συγκεκριμένο χώρο, άρχισαν να περνούν από μπροστά μου μικρά, πανέμορφα «λουλουδάκια» διαφόρων ηλικιών τα οποία με το ένα χέρι κρατούσαν το χέρι του μπαμπά ή της μαμάς και με το άλλο μια ζωγραφιά.

Καθώς παρατηρούσα το χαμόγελο που φώτιζε τα προσωπάκια τους, προς έκπληξή μου άκουσα ένα μικρό αγοράκι να φωνάζει δυνατά «Είμαι ιμπρεσιονιστής!» και να σηκώνει ψηλά με καμάρι τη ζωγραφιά του, προκειμένου να τη δουν όλοι. Κατενθουσιάστηκα! Πώς ήταν δυνατόν ένα μικρό «αστεράκι» να γνωρίζει τον όρο «ιμπρεσιανισμός» και να λάμπει από ευτυχία κρατώντας απλώς μια ζωγραφιά;

Περίεργη εκ φύσεως, έσπευσα να μάθω σε ποια δραστηριότητα είχε λάβει μέρος οπότε ενημερώθηκα ότι όλα αυτά τα μικρά «αστεράκια» είχαν συμμετάσχει στο «Εργαστήριο Λάθους» το οποίο σχεδιάζεται και υλοποιείται από την εικαστικό, Χριστίνα Τσινισιζέλη.

Συναντήθηκα μαζί της και της πρότεινα να με ενημερώσει σχετικά με τα εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία σχεδιάζει και υλοποιεί στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και τα οποία προσφέρονται στο κοινό δωρεάν χάρη στην αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος!

«Εργαστήρια Λάθους»! Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τον ρόλο του «λάθους» στο πλαίσιο του εργαστηρίου σας; Αγαπάμε τα λάθη;

Στις εικαστικές συναντήσεις μου με παιδιά και γονείς, συναντώ μια αγωνία που μεταφέρεται προς εμένα με τα λόγια: «Το κάνω σωστά;» ή «Σας αρέσει;» ή «Είναι χάλια αυτό που έχω κάνει!» και με την παρέμβαση συνήθως των γονέων προς το παιδί με τα λόγια: «Παιδί μου, μην βγαίνεις από τις γραμμές» ή «Όχι έτσι» ή «Είναι λάθος όπως το κάνεις» ή «Έτσι ΠΡΕΠΕΙ να γίνει..» ή «Σβήσε το και ξανακάνε το σωστά»…

Η παιδική ηλικία κατακλύζεται από κανόνες σε όλα τα επίπεδα του σύγχρονου τρόπου ζωής. Η επαφή του παιδιού και του ερασιτέχνη ενήλικα με τις εικαστικές τέχνες προσδοκά, κατά τη γνώμη μου, να αποτελέσει το όχημα για προσωπική έκφραση. Πιστεύω πως είναι δυνατόν να αποφευχθεί να μπει αυτή η έκφραση σε ένα πλαίσιο αυστηρών κανόνων που θα περιόριζαν τη φαντασία του δημιουργού.

Τα «Εργαστήρια Λάθους» προέκυψαν, λοιπόν, από την ανάγκη απελευθέρωσης των προσδοκιών των συμμετεχόντων για μια «τέλεια ζωγραφιά» και στόχο έχουν την αποδοχή της προσωπικής τους, ξεχωριστής γραφής. Επιμέρους στόχος είναι να συνειδητοποιήσουν οι συμμετέχοντες τα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανακάλυψη πως το υποτιθέμενο λάθος στο έργο τους μπορεί να οδηγήσει σε ένα νέο δημιουργικό δρόμο που δεν είχαν φανταστεί πριν και αφού προβληματιστούν, το «λάθος» αυτό να τους προκαλέσει να πάρουν αποφάσεις, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα επιλογών στην εξέλιξη του έργου τους. Παραλληλίζοντας τη σχέση τέχνης – ζωής, αυτό το «δώρο του λάθους» στην τέχνη δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε με δημιουργικό τρόπο τα πραγματικά λάθη στη ζωή, χωρίς απαραίτητα να τα σβήνουμε, αλλά αποδεχόμενοι αυτά και τελικά ξεπερνώντας τα.

Από ποια στοιχεία μικροί και μεγάλοι καλλιτέχνες αντλούν έμπνευση; Έχουν μοιραστεί μαζί σας κάποιες από τις σκέψεις τους;

Στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Λάθους μικροί και μεγάλοι δημιουργούν προσωπικά έργα, αντλώντας έμπνευση από πολλαπλά ερεθίσματα, ακολουθώντας μεν τα στάδια εργασίας με τη δική μου παρότρυνση, δίνοντας δε τη δυνατότητα να πειραματιστούν περισσότερο με τα υλικά και τις τεχνικές, προσφέροντας έτσι την ευκαιρία να αφήσουν χώρο στη φαντασία. Συνήθως, οι συμμετέχοντες οδηγούνται σε διαπιστώσεις που μεταφέρονται προς εμένα με τα λόγια: «Εδώ νιώθω ελεύθερος-ελεύθερη» ή «Αυτό δεν με αφήνουν να το κάνω στο σπίτι» ή «Απολαμβάνω τις μουτζούρες μου» ή «Δεν θα το φανταζόμουν ποτέ ότι εγώ το δημιούργησα αυτό» ή ακόμη και… «Είναι τόσο χάλια, αλλά μου αρέσει γιατί είναι δικό μου»

Πόσο σημαντική είναι, κατά τη γνώμη σας, η ενασχόληση των παιδιών με τις εικαστικές τέχνες;

Η ενασχόληση των παιδιών και η επαφή τους με όλες τις μορφές των εικαστικών τεχνών είναι πολύτιμη, καθώς προκαλεί την ανάπτυξη της προσωπικής έκφρασης, την κινητοποίηση της φαντασίας, την όξυνση της παρατηρητικότητας, την ανάπτυξη κριτικής και συνθετικής σκέψης, την εξάσκηση της λεπτής κινητικότητας, την αναπαράσταση ιδεών, την καλλιέργεια δεξιοτήτων οπτικής αντίληψης και χειρισμού υλικών και εργαλείων, τη γνωριμία με το έργο σημαντικών καλλιτεχνών. Εκτός των άλλων συμβάλλει στην ποιότητα ζωής τους, ευαισθητοποιώντας τα σε θέματα ιστορικού, κοινωνικού και πολιτιστικού περιεχομένου.

Όπως παρατήρησα, το εργαστήριό σας απευθύνεται σε οικογένειες και όχι μόνο σε παιδιά. Ποιοι ήταν οι λόγοι που σας οδήγησαν να το σχεδιάσετε με τον συγκεκριμένο τρόπο;

Ένας από τους κύριους λόγους που με οδήγησαν στον σχεδιασμό οικογενειακών εργαστηρίων είναι η αφιέρωση και το μοίρασμα πολύτιμου και δημιουργικού χρόνου μεταξύ γονέων-παιδιών. Μια βόλτα στο ΚΠΙΣΝ μπορεί να οδηγήσει σε ένα μονοπάτι της τέχνης που μοιράζονται ισότιμα όλα τα μέλη της οικογένειας. Η συμμετοχή και η ένταξη της οικογένειας σε ένα περιβάλλον εργαστηρίου με στόχο τη δημιουργία, σε ένα μη καθημερινό και γνώριμο πλαίσιο, αφενός λειτουργεί ψυχαγωγικά, αφετέρου καταφέρνει να εμβαθύνει προκαλώντας την ευφάνταστη ανταλλαγή απόψεων κι εμπειριών από τα μέλη, ενισχύοντας τη συνεργασία και την αποδοχή της διαφορετικής σκέψης. Η οικογένεια αυθόρμητα οδηγείται είτε στην παράλληλη δημιουργία, όπου παιδί και γονιός αυτονομούνται και δημιουργεί καθένας προσωπικό έργο, είτε παρουσιάζουν από κοινού οικογενειακό έργο.

Τα Εργαστήρια Λάθους είναι ανοιχτά προς όλες τις ηλικίες προσφέροντας μια ενδιαφέρουσα ποικιλομορφία από παιδιά όλων των ηλικιών, εφήβων, γονέων, γιαγιάδων, παππούδων, νονών, φίλων.

Εσείς, ως μαμά, θα επιλέγατε να συμμετέχετε στη συγκεκριμένη δραστηριότητα μαζί με τα παιδιά σας; Ποια θεωρείτε ότι θα ήταν τα οφέλη της συμμετοχής σας σε αυτή;

Η οικογένεια μου έχει συμμετάσχει στο παρελθόν σε εργαστήρια τα οποία απευθύνονταν σε γονείς με παιδιά και σήμερα απολαμβάνουμε και γελάμε με τα έργα που δημιουργήσαμε από κοινού. Αν μου δινόταν η ευκαιρία να συμμετέχω στα Εργαστήρια Λάθους ως μαμά, θα το έβλεπα σαν μια σαν κοινή, μυστική, μοναδική στιγμή μοιράσματος μεταξύ της οικογένειας, όντας έτοιμη ή και ανέτοιμη, αλλά όμως ανοιχτή να αντιληφθώ απρόβλεπτες πτυχές των δεξιοτήτων της οικογένειας, απολαμβάνοντας τα οφέλη που προσφέρει η ενασχόληση με τις εικαστικές τέχνες.

Τον Οκτώβριο το εργαστήριό σας αφορούσε στη ζωγραφική και στους Ιμπρεσιονιστές ενώ τον Νοέμβριο αφορά στη γλυπτική. Τι να περιμένουμε από τα «Εργαστήρια Λάθους» Δεκεμβρίου;

Η ιδέα είναι κάθε μήνα να ανακαλύπτουμε από ένα στοιχείο της φύσης, μέσα από το έργο σημαντικών καλλιτεχνών. Τον Σεπτέμβριο ανακαλύψαμε το υγρό στοιχείο, επιπλέοντας και βουτώντας στα νερά που απεικονίζονται σε έργα σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών. Τον Οκτώβριο εξερευνήσαμε τον αέρα ανιχνεύοντας την κίνησή του στο χαρτί μας και αποδίδοντας τη δύναμη του αέρα εικαστικά, αντλώντας έμπνευση από έργα ιμπρεσιονιστών ζωγράφων. Τον μήνα που διανύουμε καταπιανόμαστε με το στοιχείο της γης, ανακαλύπτοντας την πλαστική τέχνη, καθώς γλυπτά σύγχρονων καλλιτεχνών αποτελούν την έμπνευση για να ξυπνήσουμε μέσα μας την επαφή με τη γη, δημιουργώντας ανθρώπινα γλυπτά από πηλό. Τον μήνα Δεκέμβριο εξερευνούμε το στοιχείο της φωτιάς και όχι μόνο, μιας και τα εργαστήρια θα αποκτήσουν εορταστικό χαρακτήρα! Συντονιστείτε για έγκαιρη ενημέρωση!

Πέρα από τα «Εργαστήρια Λάθους» τα οποία απευθύνονται σε οικογένειες, υλοποιείτε και άλλα εργαστήρια στα οποία θα μπορούσαν να συμμετέχουν οι μαμάδες και οι μπαμπάδες, όταν έχουν ελεύθερο χρόνο;

Από τον Σεπτέμβριο και παράλληλα με τα «Εργαστήρια Λάθους» σχεδιάζω και υλοποιώ στο ΚΠΙΣΝ εργαστήρια για ενήλικες με τίτλο «Εργαστήρια Δοκιμής», στα οποία κάθε μήνα «δοκιμάζουμε» μια νέα τεχνική. Ήδη γνωρίσαμε την τέχνη της χαρακτικής, καθώς και τις δυνατότητες της χρήσης σινικής μελάνης. Τον μήνα που διανύουμε ανακαλύπτουμε τα μυστικά της γλυπτικής, ενώ τον Δεκέμβριο τα Εργαστήρια Δοκιμής θα φορέσουν τα γιορτινά τους! Ολυμπία, θα χαρώ να σας υποδεχτώ στο εργαστήριο!

Το πρόγραμμα των Εργαστηρίων για τον Νοέμβριο είναι το ακόλουθο:

«Εργαστήρια Λάθους: Ορθώνω γήινα γλυπτά!»
Σάββατο :04,11,18 & 25/11
17.00-18.00, 18.00 -19.00, 19.00 - 20.00.
«Εργαστήρια Δοκιμής: Αντικείμενα σε επανάληψη!»
Τετάρτη: 01,08,15,22 &29/11
18.00 – 19.30, 19.30 – 21.00.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, www.snfcc.org

Μάθετε περισσότερα για τη Χριστίνα Τσινισιζέλη:

Η Χριστίνα Τσινισιζέλη αποφοίτησε το 2002 με άριστα από το Τμήμα Διακοσμητικής και Σχεδιασμού Αντικειμένου του ΤΕΙ Αθήνας με κατεύθυνση στην πλαστική – κεραμική.

• Το 2005 αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή «Αρχή» με επιτυχία στις εξετάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού.
• Από το 2004 διατηρεί το ατομικό της εργαστήριο και παράλληλα διδάσκει εικαστικά και την τέχνη της κεραμικής σε παιδιά.
• Από το 2008 διδάσκει θεατρική αγωγή κι έκφραση στο «Κέντρο Βιωματικής Μουσικής Κίνησης και Λόγου, Μαρίζα Κωχ».
• Από το 2008 είναι στέλεχος του Μουσείου Παιδικής Τέχνης. Σχεδιάζει και υλοποιεί σχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα στο χώρο του Μουσείου, καθώς και σε σχολεία. Παράλληλα σχεδιάζει και υλοποιεί εικαστικά εργαστήρια στο Μουσείο Παιδικής Τέχνης, σε εργαστήρια δημιουργικής έκφρασης, σε σχολεία και ΙΕΚ.
• Από το 2008 επίσης, συνεργάζεται με το εργαστήριο μελέτης και δημιουργικής έκφρασης «Φτερό», σχεδιάζοντας και υλοποιώντας εικαστικά εργαστήρια για παιδιά.
• Από το 2016 σχεδιάζει και υλοποιεί εικαστικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες καθώς και εργαστήρια ελεύθερης δημιουργικής απασχόλησης, ενώ από τον Οκτώβριο του 2017 σχεδιάζει και υλοποιεί σχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
• Δικές της δημιουργίες διατίθενται σε μουσεία κι επιλεγμένους χώρους τέχνης.

Ολυμπία Χ. Γιαννιώτη
Φιλόλογος – Παιδαγωγός.

Διαβάστε επίσης:
Πέντε λόγοι για να επισκεφθείτε μαζί με τα παιδιά σας το Μουσείο Παιχνιδιών
Όλα όσα μπορεί να κάνει ένα παιδί 1-17 ετών τα απογεύματα (και όχι μόνο) του Οκτωβρίου