Τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα των Ελλήνων

Τα περισσότερα από αυτά σχετίζονται, κατά κάποιον τρόπο, με την καλή τύχη, όπως λόγου χάρη είναι το ποδαρικό, το σπάσιμο του ροδιού και η χαρτοπαιξία, ενώ άλλα έθιμα έχουν ως στόχο τη διασκέδαση και φέρουν αμιγώς εορταστικό χαρακτήρα, όπως είναι τα πάρτι και τα πυροτεχνήματα.

Αναμφισβήτητα, πρωταρχική θέση ανάμεσα στις πρωτοχρονιάτικες παραδόσεις κατέχει η πατροπαράδοτη βασιλόπιτα, έθιμο, το οποίο τελείται ευλαβικά από τη συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών οικογενειών.

Η Βασιλόπιτα

Αναμφίβολα, το κατ΄εξοχήν έθιμο, άρρηκτα συνδεμένο με την πρώτη μέρα του νέου έτους, αποτελεί η βασιλόπιτα, την οποία συναντάμε σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο με διάφορες, φυσικά, παραλλαγές. Οι παραλλαγές αυτές σχετίζονται κυρίως με τα συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή της πίτας είτε με τη μορφή της. Έτσι, σε κάποιες περιοχές μοιάζει με κέικ ή τσουρέκι, σε κάποια άλλα μέρη αλμυρή ή γλυκιά πίτα με φύλλα, ενώ σε άλλα είναι ψωμάκι, σαν το Χριστόψωμο. Όσον αφορά τη διακόσμηση της Βασιλόπιτας, επίσης συναντάμε πολλές παραλλαγές. Κοινό, όμως, διακοσμητικό στοιχείο είναι ένας σταυρός και η αναγραφή της νέας χρονολογίας. Σε όλες πάντως τις περιπτώσεις η Βασιλόπιτα έχει σχήμα στρογγυλό και μέσα της τοποθετείται ένα νόμισμα – φλουρί.

Στα περισσότερα ελληνικά σπίτια η Βασιλόπιτα κόβεται αμέσως μετά την αλλαγή του χρόνου. Σε κάποιες, όμως, περιοχές της Ελλάδας κόβουν τη βασιλόπιτα την ώρα του μεσημεριανού γεύματος, ανήμερα του Αγίου Βασιλείου την 1η Ιανουαρίου. Όποτε πάντως και αν κόψουν τη βασιλόπιτα, ακολουθείται η ίδια διαδικασία: Ο επικεφαλής του σπιτιού τη σταυρώνει τρεις φορές με ένα μαχαίρι και ύστερα αρχίζει να κόβει και να μοιράζει τα κομμάτια. Το πρώτο είναι του Χριστού, το δεύτερο της Παναγίας, το τρίτο του Αγίου Βασιλείου, το τέταρτο του σπιτιού και από εκεί και πέρα παίρνει από ένα κομμάτι και κάθε μέλος της οικογένειας με σειρά ηλικίας, αρχίζοντας από τους μεγαλύτερους. Πιστεύεται ότι το μέλος της οικογένειας, στο οποίο θα πέσει το φλουρί, θα είναι ιδιαίτερα τυχερός για το επόμενο έτος.

Τα κάλαντα

Ένα από τα παλιά και τα πλέον αγαπημένα έθιμα είναι και τα κάλαντα, που λέγονται την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων. Τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι, αναγγέλουν, τραγουδώντας, για τη γιορτή που έρχεται. Εκτός από τους καθιερωμένους ευχητήριους στίχους, εκφράζουν τις ευχές τους στους νοικοκύρηδες του σπιτιού. Συχνά συνοδεύουν το τραγούδι με συρμάτινα τρίγωνα και, σπανιότερα, με άλλα μουσικά όργανα. Η ανταμοιβή για τα κάλαντα και τις ευχές είναι συνήθως ένα μικρό χρηματικό ποσό και διάφορα κεράσματα. Είναι σίγουρα ένα έθιμο εξαιρετικά όμορφο, με τις γλυκές φωνές μικρών παιδιών να θερμαίνουν τα σπίτια μας τις γιορτινές ημέρες.

Το ποδαρικό

Αρκετοί Έλληνες είναι πολύ προσεκτικοί, ακόμα και σήμερα, σχετικά με το ποιός θα κάνει ποδαρικό στο σπίτι τους, δηλαδή ποιός θα έρθει πρώτος στο σπίτι τους τον καινούριο χρόνο. Έτσι, λίγες μέρες πριν τη γιορτή λένε σε κάποιο γνωστό, που τον θεωρούν καλότυχο, καλοπόδαρο και γουρλή, να τους κάνει ποδαρικό και να επισκεφτεί το σπίτι τους την Πρωτοχρονιά, για να τους φέρει καλή τύχη. Πολλές οικογένειες προτιμούν ένα μικρό παιδάκι για να κάνει ποδαρικό, επειδή τα αθώα παιδιά δεν έχουν ούτε ζήλια ούτε κακία στην καρδιά τους.

Το σπάσιμο του ροδιού

Το ρόδι στην Ελλάδα θεωρείται σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλοτυχίας. Το έθιμο του ροδιού της Πρωτοχρονιάς τηρείται και στις μέρες μας σε αρκετές περιοχές της χώρας. Γυρνώντας σπίτι από την εκκλησία μετά τη Μεγάλη Λειτουργία της Πρωτοχρονιάς, σπάζουν το ρόδι στο κατώφλι του σπιτιού, το ρίχνουν δηλαδή κάτω με δύναμη για να σπάσει και να πεταχτούν οι ρώγες του παντού, λέγοντας ταυτόχρονα τις ευχές για τον καινούριο χρόνο. Ύστερα ο σπιτονοικοκύρης μπαίνει πρώτος μέσα στη κατοικία με το δεξί πόδι, για να κάνει το καλό ποδαρικό και να είναι ευτυχής ο καινούργιος χρόνος.

Τυχερά παιχνίδια

Ενα από τα συνηθισμένα, αλλά και αγαπημένα έθιμα των Ελλήνων κατά τις γιορτινές πρωτοχρονιάτικες μέρες, είναι να δοκιμάζουν την τύχη τους και ταυτόχρονα να εκφράζουν την ελπίδα για ένα νέο τυχερό έτος. Εκτός από το κρατικό Λαχείο, που κατά παράδοση κληρώνει 10.000.000 την Πρωτοχρονιά, είναι πολύ διαδεδομένα η χαρτοπαιξία, οι ρουλέτες, τα ζάρια και άλλα τυχερά παιχνίδια, που παίζονται σε καφενεία, λέσχες και σπίτια. Στα σπίτια, συνήθως, παίζουν χαρτιά το βράδυ της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς, περιμένοντας την αλλαγή του χρόνου. Τα ποσά συνήθως είναι χαμηλά, ώστε να προσφέρουν απλά μια φιλική διασκέδαση, χωρίς να στενοχωρούν τους χαμένους.

Πηγή: www.hecucenter.ru/gr/