Ελληνική παιδεία:Ο εθνικός διάλογος διαρκεί 30 χρόνια!

Αν ισχύει ότι η καλή μέρα φαίνεται από το πρωί, τότε φαίνεται ότι ο εθνικοί διάλογοι για την Παιδεία, σε αυτά τα τριάντα χρόνια, έχουν πέσει θύμα μιας κακής αρχής. Ο τότε υπουργός Παιδείας κάλεσε στο τραπέζι του διαλόγου τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, αλλά και τους μαθητές.

Τα θέματα προς συζήτηση περιελάμβαναν την αξιολόγηση των σχολικών βιβλίων, της διδασκαλίας, του εκπαιδευτικού έργου και της σχολικής ύλης. Επιβεβαιώνοντας τη φήμη του ως οραματικού πολιτικού, ο Αντώνης Τρίτσης θέλησε επίσης να συζητήσει με τους καλεσμένους του για την εσωτερική πολιτιστική ζωή του σχολείου, τη σχέση του σχολείου με την κοινωνία, αλλά και τη διάρκεια του σχολικού έτους. Η συνέχεια δεν ήταν αυτή που ήθελε ο υπουργός: οι εκπαιδευτικοί αντέδρασαν στην επαναφορά της αξιολόγησης του έργου τους και προχώρησαν σε κινητοποιήσεις. Μαζί με την πρότασή του για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, ο υπουργός έγινε το κόκκινο πανί για εκπαιδευτικούς και Εκκλησία. Και τον Ιούνιο του 1988 παραιτείται.

Τον Ιανουάριο του 1991, ο Γιώργος Σουφλιάς αναλαμβάνει να σβήσει τη φωτιά που είχαν ανάψει οι αντιδράσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας στις μεταρρυθμίσεις του προκατόχου του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου αλλά και μια τραγωδία: η δολοφονία του καθηγητή Βασίλη Τεμπονέρα στη διάρκεια συμπλοκών έξω από σχολείο της Πάτρας. Ο νέος υπουργός εξαγγέλλει διάλογο για την Παιδεία από μηδενική βάση, αλλά οι μαθητικές καταλήψεις και οι πορείες των εκπαιδευτικών συνεχίζονται. «Όταν ο "διάλογος" αρχίζει με καταιγισμό δακρυγόνων και επιθέσεων επί των κεφαλών των, κατά τ' άλλα, καλεσμένων να συμμετάσχουν σε αυτόν, όταν η κυβέρνηση εμφανίζεται διατεθειμένη να συζητήσει τα πάντα, ενώ στους δρόμους της πρωτεύουσας έχει εξαπολυθεί άγριο ανθρωποκυνηγητό, τότε όλοι, μα όλοι, πρέπει να προβληματιστούμε για την πορεία αυτού του τόπου. Ο διάλογος πρέπει οπωσδήποτε να αρχίσει εφ' όλης της ύλης και από "μηδενική βάση" αλλά όχι σε κλίμα εκμηδένισης και ισοπέδωσης διεκδικήσεων και κατασυκοφάντυσης των αιτημάτων των νέων» σημείωνε ο αντιπολιτευόμενος Τύπος της εποχής.

Από τότε, έως τον Ιανουάριο του 2005, οπότε η υπουργός Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου εξήγγειλε έναν νέο εθνικό διάλογο για την Παιδεία, είχαν μεσολαβήσει δεκατέσσερα χρόνια και πέντε υπουργοί Παιδείας (οι Κώστας Σημίτης, Γιώργος Σουφλιάς, Δημήτρης Φατούρος, Γεράσιμος Αρσένης και Πέτρος Ευθυμίου). Σε αυτό το διάστημα, τη μεγαλύτερη αντίδραση προκάλεσε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που επιχείρησε ο Γ.Αρσένης μια η οποία εκφράστηκε με ένα μαθητικό σύνθημα: «Κάτσε καλά Γεράσιμε». Αλλά τις αντιδράσεις δεν απέφυγε ούτε η υπουργός Γιαννάκου. Η έναρξη του διαλόγου στις 21 Ιανουαρίου του 2005 έγινε δεκτή με πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο. Ο λόγος ήταν τα καυτά θέματα που είχαν πέσει στο τραπέζι του διαλόγου: η αξιολόγηση των πανεπιστημίων, η σύγκλιση με την Ευρωπαϊκή Ενωση, οι «αιώνιοι» φοιτητές, η κατάργηση του ενός και δωρεάν συγγράμματος, η σύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, ενώ η υπουργός είχε καταθέσει προτάσεις και για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Επειτα από περίπου έναν χρόνο, η Μαριέττα Γιαννάκου ανακοινώνει αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με βάση τις προτάσεις μιας «επιτροπής σοφών». Σε αυτές περιλαμβάνονται η αναπροσαρμογή του πανεπιστημιακού ασύλου και η συμμετοχή όλων των φοιτητών στις πρυτανικές. Η συνέχεια είναι ίδια με αυτή που είχαν ζήσει στο παρελθόν όλοι υπουργοί που εξήγγειλαν εθνικό διάλογο: πολύμηνες κινητοποιήσεις, καταλήψεις, απεργίες και πορείες.

Ο επόμενος εθνικός διάλογος εξαγγέλλεται από την 'Αννα Διαμαντοπούλου και η διάρκειά του θα αποτελέσει ρεκόρ: η υπουργός και οι πρυτάνεις των πανεπιστημίων συζητούν επί δεκαοκτώ ολόκληρους μήνες τις προτάσεις της κυβέρνησης για τις αλλαγές στα πανεπιστήμια που προβλέπουν μεταξύ άλλων την εισαγωγή των συμβουλίων διοίκησης και τον αποκλεισμό των φοιτητών από τις εκλογές για την ανάδειξη των πρυτάνεων.

Η υπουργός πετυχαίνει και ένα άλλο ρεκόρ: ο νόμος - πλαίσιο για τα ΑΕΙ ψηφίζεται στις 24 Αυγούστου του 2011 από περισσότερους από 250 βουλευτές. Η τύχη του, όμως, δεν ήταν ανάλογη με την αποδοχή του από τη Βουλή: ο νόμος εφαρμόζεται μετ' εμποδίων αφού οι πρυτάνεις (κυρίως του πανεπιστημίου Αθηνών και του Αριστοτελείου) εξακολουθούν να αντιδρούν σφόδρα.
Ο Ανδρέας Λοβέρδος είχε τη δική του προσωπική συμβολή στην ιστορία των εθνικών διαλόγων για την Παιδεία και γιατί επιχείρησε να ξεκινήσει από κάτω και όχι από πάνω τις αλλαγές: δηλαδή από την πρωτοβάθμια και όχι την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ενας από τους βασικούς στόχους ήταν να μειώσει τη μαθητική ύλη για τους μαθητές του Δημοτικού και σε αυτό το πλαίσιο συγκάλεσε δύο φορές στο υπουργείο Παιδείας σύσκεψη του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας.

Στον διάλογο, όμως, δεν προσήλθαν τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών (ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, ΟΙΕΛΕ), ενώ η εκπρόσωπος της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης αποχώρησε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ούτως ή άλλως αυτός ο εθνικός διάλογος αποδείχθηκε θνησιγενής για έναν άλλον λόγο: τις εκλογές που προκηρύχθηκαν για τον Ιανουάριο του 2015 εξαιτίας της αδυναμίας της βουλής να εκλέξει πρόεδρο της Δημοκρατίας. Οι μαθητές των Δημοτικών έμειναν με τις τσάντες τους φορτωμένες.

Ο τελευταίος εθνικός διάλογος για την Παιδεία εξαγγέλθηκε από τον υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη. Η πρώτη συζήτηση της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου υπό την προεδρία του καθηγητή Αντώνη Λιάκου διακόπηκε από ομάδα ατόμων που εισέβαλαν στο αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Παστέρ, στη δεύτερη οι διαμαρτυρηθέντες δεν άφησαν τα μέλη της επιτροπής να εισέλθουν στο κτίριο. Κανείς δεν ξέρει ποια μπορεί να είναι η συνέχεια. Το βέβαιο είναι ότι η ιστορία των εθνικών διαλόγων για την Παιδεία έχει πολύ δρόμο μπροστά της ακόμη. Γιατί - θα μπορούσε να πει κάποιος - από τον δημόσιο διάλογο λείπει ένα απαραίτητο στοιχείο: η κουλτούρα διαλόγου. Κι αυτό είναι κατ' εξοχήν θέμα παιδείας...