Ανήλικος και δικαιοπρακτική ικανότητα: Από ποια ηλικία είναι ικανός για δικαιοπραξία;

Για την πραγμάτωση όμως αυτών των ενεργειών απαιτείται να υπάρχει θέληση, απόφαση και εκτέλεση αυτών. Δηλαδή "εκδήλωση" αυτών στον εξωτερικό κόσμο. Απλή και μόνο σκέψη χωρίς να εκδηλώνεται με πράξη δεν μπορεί να επιφέρει έννομο αποτέλεσμα.

Οι ενέργειες αυτές που αποσκοπούν στη γένεση, μεταβολή ή απώλεια δικαιώματος, εφόσον αναγνωρίζονται από το Δίκαιο χαρακτηρίζονται "θεμιτές" και ονομάζονται δικαιοπραξίες. Αντίθετα, όταν αυτές δεν αναγνωρίζονται από το Δίκαιο χαρακτηρίζονται "αθέμιτες" και ονομάζονται αδικοπραξίες.

Ικανός για δικαιοπραξία σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα είναι καταρχήν ο ενήλικος, δηλαδή αυτός που συμπλήρωσε το 18ο έτος τη ηλικίας του.
Εξαιρούνται όμως τα πρόσωπα που για λόγους υγείας είναι ανίκανα ή περιορισμένα ικανά για δικαιοπραξία.
Ανίκανο για δικαιοπραξία μπορεί να είναι και το πρόσωπο που δεν μπορεί να καταρτίσει συγκεκριμένη δικαιοπραξία λόγω αναπηρίας.

Απολύτως ανίκανος είναι ο ανήλικος που δεν έχει συμπληρώσει το 10ο έτος της ηλικίας του (νήπιο) και αυτός που βρίσκεται σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση. Ο συναλλαχθείς με απολύτως ανίκανο δεν προστατεύεται έστω και αν είναι καλόπιστος, έχει μόνο αξίωση για αδικαιολόγητο πλουτισμό.

Ανίκανος για δικαιοπραξία είναι αυτός που κατά το χρόνο της δήλωσης βούλησης δεν έχει συνείδηση των πράξεών του, που προκλήθηκε από διάφορους παράγοντες πχ μέθη, υψηλός πυρετός, ναρκωτικά κλπ ή βρισκόταν σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή πχ σχιζοφρένεια, παράνοια, επιληψία, εγκεφαλικό κλπ που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του. Η ανικανότητα αυτή είναι παροδική με την έννοια ότι καταλαμβάνει τη συγκεκριμένη δικαιοπραξία.

Περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία είναι ο ανήλικος που έχει συμπληρώσει το 10ο έτος και όποιος βρίσκεται σε μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση ή επικουρική δικαστική συμπαράσταση. Οι δικαιοπραξίες που καλύπτονται από την επικουρική συμπαράσταση είναι έγκυρες μόνο εάν προηγηθεί συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη.

Η ικανότητα για δικαιοπραξία του ανηλίκου αυξάνει σταδιακά με την αύξηση της ηλικίας του οπότε:
(1) Ο ανήλικος που συμπλήρωσε το 10ο έτος είναι ικανός για δικαιοπραξίες από τις οποίες απλώς και μόνο αποκτά έννομο όφελος, συνεπώς ο ανήλικος δεν πρέπει να αναλαμβάνει υποχρέωση ή να διαθέτει δικαίωμα, έτσι ο ανήλικος μπορεί να αποδεχτεί δωρεά, να του εκχωρήσουν απαίτηση, δεν μπορεί όμως να συνάψει σύμβαση πώλησης, γιατί πρόκειται για αμφοτεροβαρή δικαιοπραξία από την οποία αποκτά ένα δικαίωμα μεν, βαρύνεται δε από μία υποχρέωση.
(2) Ο ανήλικος που συμπλήρωσε το 14ο έτος είναι επιπλέον ικανός να διαθέτει ελεύθερα κάθε τι που κερδίζει από την προσωπική του εργασία πχ μισθούς, δώρα ή κάθε τι που του δόθηκε για να το χρησιμοποιεί ή να το διαθέτει ελεύθερα.
(3) Ο ανήλικος που συμπλήρωσε το 15ο έτος είναι επιπλέον ικανός να συνάπτει με τη συναίνεση των γονέων του σύμβαση εργασίας ως εργαζόμενος. Η συναίνεση μπορεί να είναι γενική ή ειδική δηλαδή για συγκεκριμένο είδος εργασίας.

Δημήτριος Ν. Αυλωνίτης
Δικηγόρος, LL.B.
κιν. 6972205516
e-mail: info@avlonitislaw.gr
http://www.avlonitislaw.gr