Αλλεργική ρινίτιδα: Ξεχωρίστε τα συμπτώματα και αντιμετωπίστε την

Προκαλείται από αλλεργική φλεγμονή, δηλαδή από υπερβολική αντίδραση του οργανισμού, στα αεροαλλεργιογόνα. Ανάλογα με την χρονική διάρκεια των υπεύθυνων αεροαλλεργιογόνων στο περιβάλλον, η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι ολοετής (αν τα αεροαλλεργιογόνα υπάρχουν πάντα, όπως συμβαίνει με τα ακάρεα της σκόνης ή με τα επιθήλια ζώων) ή εποχική (όπως συμβαίνει με τη γύρη δέντρων και χόρτων που υπάρχει στην ατμόσφαιρα μόνο κατά την ανθοφορία του κάθε παράγοντα).

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας ( www.alergikos.gr) όπως και οι άλλες μορφές ατοπίας, συνδέεται και αυτή με την κληρονομικότητα. Τα παιδιά ενός γονέα με αλλεργική ρινίτιδα έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν αλλεργική ρινίτιδα. Ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά, αν και οι δύο γονείς έχουν αλλεργική ρινίτιδα.

Συμπτώματα
Τα βασικά συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι:
• Φτερνίσματα: Εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο στη σειρά, συχνά το πρωί ή / και με την έκθεση σε χώρους με υψηλή συγκέντρωση στο υπεύθυνο για τον κάθε ασθενή αεροαλλεργιογόνο (κήποι ή πάρκα για τις γύρες, αποθήκες, γυμναστήρια για μύκητες και ακάρεα).
• Ρινική καταρροή: Πρόκειται για έκκριση διάφανης βλέννας («σαν νερό»), συνήθως σε αρκετή ποσότητα. Συχνά ακολουθεί τους πταρμούς αλλά εμφανίζεται και μόνη της.
• Ρινική συμφόρηση: Είναι η «μπουκωμένη μύτη». Επηρεάζει συχνά την όσφρηση, μειώνοντάς την, αλλοιώνοντας κατά συνέπεια και την γεύση καθώς αυτές οι δύο αισθήσεις είναι στενά συνδεδεμένες. Επηρεάζει σε κάποιους ασθενείς και την ακοή, προκαλώντας την αίσθηση ότι έχουν βουλωμένα αυτιά. Αυτό συμβαίνει διότι ένα τμήμα του αυτιού επικοινωνεί με την μύτη, οπότε αν είναι βουλωμένη η επικοινωνία αυτή μπορεί να σημαντικά περιορισμένη, με αποτέλεσμα την παραπάνω αίσθηση).
• Κνησμός / φαγούρα στην μύτη, στο φάρυγγα, στα αυτιά: Ειδικά στη μύτη, η τριβή που ο κνησμός προκαλεί είναι συχνά τόσο έντονη που δημιουργείται μια μικρή οριζόντια (εγκάρσια) πτυχή στο κάτω μέρος της μύτης.

Άλλα συμπτώματα που συχνά αποτελούν αποτέλεσμα των παραπάνω ή οφείλονται σε νόσους που συνδέονται με την αλλεργική ρινίτιδα είναι:
• Μάτια που κλαίνε, με φαγούρα (αλλεργική επιπεφυκίτιδα)
• Οπισθορινική καταρροή: Είναι η αίσθηση ότι κάτι τρέχει από την μύτη πίσω προς τον φάρυγγα και προκαλείται από την ποσότητα βλέννας που καταλήγει στον φάρυγγα αντί να τρέξει από τα ρουθούνια.
• Βήχας: Προκαλείται είτε από την οπισθορινική καταρροή είτε από την συνύπαρξη άσθματος.
• Ροχαλητό / αναπνοή από το στόμα: Εμφανίζονται σαν αποτέλεσμα της ρινικής συμφόρησης.
• Ρινορραγία: Αυτή η απώλεια μικρής συνήθως ποσότητας αίματος από την μύτη προκαλείται από το έντονο φύσημα της μύτης που συχνά κάνουν οι ασθενείς στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την ρινική συμφόρηση ή/και καταρροή.
• Μαύροι κύκλοι και οίδημα κάτω από τα μάτια: Η φλεβική κυκλοφορία των ματιών συνδέεται με αυτή της μύτης. Έτσι λοιπόν όταν υπάρχει φλεγμονή στη μύτη, επηρεάζεται η κυκλοφορία της και αυτό έχει αντίκτυπο και στα μάτια με αποτέλεσμα τα παραπάνω. Συχνά επίσης υπάρχει μια πολύ χαρακτηριστική ρυτίδα στο κάτω βλέφαρο (πτυχή Dennie-Morgan), ειδικά στην παιδιατρική αλλεργική ρινίτιδα.
• Κόπωση, ευερεθιστότητα, κεφαλαλγία / πονοκέφαλος: Η αλλεργική ρινίτιδα επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής των ασθενών, δυσκολεύοντας την καθημερινότητά τους. Έχει επίσης σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ύπνου που είναι πολύ κακή, με αποτέλεσμα μειωμένη επίδοση στις καθημερινές λειτουργίες και στην εργασία των ασθενών. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς έχει υπολογιστεί ότι έχει και σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο (χαμένες μέρες εργασίας, σημαντικά μειωμένη παραγωγικότητα).

Στον κάθε ασθενή μπορούν να εμφανιστούν όλα ή μόνο κάποια από τα παραπάνω, με την βαρύτητα της κλινικής εικόνας να διαβαθμίζεται από ήπια σε σοβαρή. Η αλλεργική ρινίτιδα συχνά συνδέεται και με άλλες ασθένειες πέρα από τις άλλες αλλεργικές νόσους όπως οι συχνές ωτίτιδες, η ιγμορίτιδα, οι ρινικοί πολύποδες.

Διάγνωση
Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται με βάση το ιστορικό του ασθενή και την αντικειμενική εξέταση. Ο ειδικός αλλεργιολόγος θα εκτελέσει τις δερματικές δοκιμασίες νυγμού (skin prick tests) που δίνουν αποτέλεσμα σε 15-20 λεπτά και αιματολογικές εξετάσεις για την μέτρηση ολικής ανοσοσφαιρίνης E και ειδικών ανοσοσφαιρινών Ε για συγκεκριμένα αλλεργιογόνα. Ο έλεγχος είναι πολύ σημαντικός, καθώς ο εντοπισμός του υπευθύνου αλλεργιογόνου επιτρέπει να δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες αποφυγής αλλά και να οριστεί η διάρκεια της θεραπείας. Είναι επίσης βασικός για να γίνει η αιτιολογική θεραπεία δηλαδή η ανοσοθεραπεία, όπως θα δούμε παρακάτω.

Θεραπεία
Καταρχήν δίνονται οδηγίες αποφυγής του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, αν αυτό είναι εφικτό. Όσον αφορά στην συμπτωματική θεραπεία, οι οδηγίες εξαρτώνται από την διάρκεια των συμπτωμάτων, ενώ τα φάρμακα επιλέγονται με βάση την βαρύτητα της κλινικής εικόνας. Τα βασικά είναι:
• Αντισταμινικά: Πρόκειται για φάρμακα από το στόμα ή ενδορινικά. Είναι τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα και αντιμετωπίζουν την ρινική καταρροή το φτέρνισμα και τον κνησμό. Τα παλαιότερα προκαλούσαν υπνηλία, πρόβλημα που έχει ξεπεραστεί με τα νεώτερα αντιισταμινικά.
• Ενδορινικά στεροειδή: Πρόκειται για ρινικά σπρέι που χρησιμοποιούνται για να ελεχθεί η φλεγμονή. Πρακτικά είναι το φάρμακο επιλογής για την ρινική συμφόρηση, ενώ έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα και στα υπόλοιπα συμπτώματα. Χρειάζονται λίγο χρόνο (κάποιες μέρες) για να λειτουργήσουν οπότε είναι σημαντικό να ξεκινά η θεραπεία από τα πρώτα συμπτώματα ώστε να ελέγχεται η κατάσταση όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
• Αποσυμφορητικά: Πρόκειται για φάρμακα που ανακουφίζουν άμεσα, ανακουφίζοντας από τη ρινική συμφόρηση. Αυτό επιτυγχάνεται δρώντας κατευθείαν στα αγγεία της μύτης τα οποία συστέλλουν. Ακριβώς όμως επειδή δρουν στα αγγεία η πολυήμερη χρήση προκαλεί απώλεια της δράσης με αποτέλεσμα την αύξηση της απαιτούμενης δόσης για να έχουν αποτέλεσμα. Έτσι προκαλούν τελικά εξάρτηση του ασθενή αλλά και «φαρμακευτική ρινίτιδα» που επιβαρύνει την ήδη υπάρχουσα αλλεργική ρινίτιδα. Για το λόγο αυτό ΜΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΤΕ ΑΠΟΣΥΜΦΟΡΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΠΟ 3 ΗΜΕΡΕΣ.
• Αντι-λευκοτριενικά: Είναι ένα σχετικά νέο είδος φαρμάκου που χρησιμοποιείται κυρίως για τον έλεγχο των συμπτωμάτων του άσθματος αλλά και της αλλεργικής ρινίτιδας

Τα παραπάνω φάρμακα αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα αλλά όχι την αιτία τους που είναι η υπερευαισθησία του οργανισμού και η υπερβολική του αντίδραση στα αεροαλλεργιογόνα. Αυτό το κάνει η ανοσοθεραπεία, που ουσιαστικά αλλάζει τον τρόπο που ο οργανισμός αντιμετωπίζει το αλλεργιογόνο και απαλλάσσει τον ασθενή από την χρήση φαρμάκων.