Καταρχήν, ενδομήτριο ονομάζεται ο εξειδικευμένος ιστός, ο οποίος καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια της ενδομητρικής κοιλότητας. Ο ιστός αυτός αντιδρά στα ορμονικά ερεθίσματα, που ρυθμίζουν τον εμμηνορρυσιακό κύκλο (την περίοδο δηλαδή).
Η ποσότητά ενδομητρικού ιστού αυξάνεται κατά το πρώτο ήμισυ του κύκλου, ενώ μετά το τέλος του δεύτερου ημίσεος του κύκλου μέρος του ιστού αυτού αποπίπτει («ξεκολλάει» από το τοίχωμα της κοιλότητας της μήτρας) και εξέρχεται εκ του τραχήλου στον κόλπο υπό τη μορφή τεμαχίων αναμεμιγμένων με αίμα, οπότε και έχουμε την έμμηνο ρύση.
Ενδομητρικός ιστός εντοπίζεται αποκλειστικά και μόνον εντός της ενδομητρικής κοιλότητας. Αντίθετα, αν κάποια γυναίκα παρουσιάζει ενδομητρίωση, ενδομητρικός ιστός εντοπίζεται και εκτός μήτρας, συνηθέστερα επί των ωοθηκών και των σαλπίγγων, όπου και σχηματίζει κύστεις, που ονομάζονται ενδομητριώματα. Εν τοιαύτη περιπτώσει εξάλλου ενδομητρικός ιστός ενδέχεται να εντοπισθεί και σε άλλες έδρες εντός της κοιλιάς, όπως απεικονίζεται παρακάτω.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;
Η διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι δύσκολο να τεθεί, καθότι τα ευρήματα από το υπερηχογράφημα των έσω γεννητικών οργάνων, αλλά και από τη μαγνητική ή την αξονική τομογραφία δεν θεωρούνται καταληκτικά. Με τις απεικονιστικές αυτές εξετάσεις ενδέχεται να καταστεί δυνατόν να εντοπισθούν ενδομητριώματα, αλλά όχι μικρά εμφυτεύματα ενδομητρικού ιστού επί των οργάνων της κοιλιάς. Ενδομητριώματα όμως, φαίνεται, πως υφίστανται μόνον στο 17% έως 44% των γυναικών, που έχουν ενδομητρίωση. Επομένως, ο μη εντοπισμός τέτοιου είδους σχηματισμών με τις διαθέσιμες απεικονιστικές εξετάσεις δεν συνεπάγεται και απουσία ενδομητρίωσης.Η διάγνωση της ενδομητρίωσης τίθεται τελικά μόνον με τη λαπαροσκοπική επέμβαση, στα πλαίσια της οποίας θα αφαιρεθούν κατά το δυνατόν και τα όποια εμφυτεύματα ενδομητρικού ιστού από τις ωοθήκες και την κοιλιά.
Πόσο συχνή είναι η ενδομητρίωση σε γυναίκες με υπογονιμότητα;
Σύμφωνα και με διεθνείς στατιστικές, ενδομητρίωση παρουσιάζει το 6% έως 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, η πλειονότητα των οποίων είναι ασυμπτωματικές. Πάντως, μεταξύ των γυναικών, που παρουσιάζουν υπογονιμότητα, το ποσοστό αυτό σύμφωνα και με μελέτη του 2004 κυμαίνεται μεταξύ του 35% και του 50%. Επίσης, έτερη μελέτη του 2004 κατέληξε στο συμπέρασμα, πως το 30% με 50% των γυναικών με ενδομητρίωση παρουσιάζουν υπογονιμότητα. Τέτοιου είδους στοιχεία καταδεικνύουν τη στενή σχέση μεταξύ της ενδομητρίωσης και της υπογονιμότητας.
Γιατί η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα;
Αρχικά, η παρουσία εμφυτευμάτων πλησίον των σαλπίγγων συνδέεται με την εκδήλωση τοπικής φλεγμονής, η οποία ως αποτέλεσμα έχει τη δημιουργία συμφύσεων. Συμφύσεις ονομάζονται σχηματισμοί, που ομοιάζουν με ουλές και προκαλούν «συγκόλληση» των οργάνων μεταξύ τους, καθηλώνοντας έτσι τα όργανα και προκαλώντας ελάττωση της κινητικότητάς τους. Οι συμφύσεις αυτές περιορίζουν την κινητικότητα και κατ’ επέκτασιν και τη λειτουργικότητα των σαλπίγγων.
Επιπροσθέτως, η παρουσία ενδομητριωσικού ιστού πλησίον ή επί των σαλπίγγων ως αποτέλεσμα συχνά έχει την «απόφραξή» τους.
Η παρουσία ενδομητριωμάτων επί των ωοθηκών εξάλλου είναι δυνατόν να προκαλέσουν καταστροφή του φυσιολογικού ωοθηκικού ιστού. Η καταστροφή αυτή φαίνεται, πως σχετίζεται τόσο με αυτήν καθαυτή την πίεση, που – ιδιαίτερα τα μεγάλα – ενδομητριώματα ασκούν με το μέγεθός τους επί της ωοθήκης, όσο και με την τοξική επίδραση του ενδομητριωσικού ιστού επί των ωοθηκών.
Η τοξική επίδραση του ενδομητριωσικού ιστού σε ό,τι αφορά την ωοθήκη μάλιστα φαίνεται, πως ασκείται σε αυτήν ακόμα και αν ο ιστός δεν είναι εμφυτευμένος επί της ωοθήκης, αλλά σε άλλο σημείο της κοιλιάς.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Giudice LC, Kao LC. Endometriosis. Lancet. 2004 Nov 13-19;364(9447):1789-99. doi: 10.1016/S0140-6736(04)17403-5. PMID: 15541453.
Missmer SA, Hankinson SE, Spiegelman D, Barbieri RL, Marshall LM, Hunter DJ. Incidence of laparoscopically confirmed endometriosis by demographic, anthropometric, and lifestyle factors. Am J Epidemiol. 2004 Oct 15;160(8):784-96. doi: 10.1093/aje/kwh275. PMID: 15466501
Διαβάστε επίσης
