Ινομυώματα: Προκαλούν προβλήματα γονιμότητας; Πώς αντιμετωπίζονται;
Τι είναι τα ινομυώματα;
Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας, οι οποίοι προέρχονται από το μυϊκό τοίχωμά της. Η αύξηση του μεγέθους των μορφωμάτων αυτών εξαρτάται από την έκκριση οιστρογόνων από τις ωοθήκες.
Σπανίως εμφανίζονται ινομυώματα πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως, δηλαδή την εμμηναρχή, ενώ κατά κανόνα μετά από την εμμηνόπαυση το μέγεθος των ινομυωμάτων παρουσιάζει μείωση.
Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2012 εκτιμάται, πως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα κυμαίνεται μεταξύ του 5% και του 12%. Εντούτοις, ενδιαφέρον παρουσιάζει μελέτη του 2003, οι συντάκτες της οποίας κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ενδεχομένως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα να αγγίζει ακόμα και το 80%, αν ανήκουν στη μαύρη φυλή ή το 70% των γυναικών, που ανήκουν στη λευκή φυλή!
Τι ορίζουμε ως υπογονιμότητα;
Καταρχήν, η υπογονιμότητα αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα ζεύγους και όχι ως πρόβλημα ατόμου. Υπογόνιμο τύποις θεωρείται ένα ζευγάρι, όταν αδυνατεί να συλλάβει μετά από προσπάθειες ενός έτους. Πέραν του χρονικού αυτού ορίου συνήθως συστήνουμε έναρξη της διερεύνησης με τις βασικές εξετάσεις γονιμότητας.
Πάντως, η γονιμότητα της γυναίκας μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, ενώ αντίστοιχα μειώνεται και η αποτελεσματικότητα των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (σπερματέγχυση και εξωσωματική γονιμοποίηση). Επομένως, ανάλογα και με την ηλικία της γυναίκας, ενδεχομένως να γίνει σύσταση για έναρξη της διερεύνησης και πριν την πάροδο έτους χωρίς επίτευξη κύησης.
Μέσω ποιων μηχανισμών ενδέχεται τα ινομυώματα να προκαλέσουν υπογονιμότητα;
Διάφοροι τέτοιοι ενδεχόμενοι μηχανισμοί έχουν περιγραφεί, όπως αυτοί αναφέρονται σε μεγάλο εγχειρίδιο γυναικολογικής εγχειρητικής (Te Linde’s Operative Gynecology p 702):
- τα ινομυώματα με τον όγκο τους παρεμποδίζουν τη μετάβαση των σπερματοζωαρίων από τον τράχηλο στις σάλπιγγες, όπου και λαμβάνει χώρα η γονιμοποίηση του ωαρίου
- ινομυώματα πλησίον ή επί του τραχήλου προκαλούν συμπίεση του αυλού του (του εσωτερικού «σωλήνα» του δηλαδή) και παρεμποδίζεται τοιουτοτρόπως η κίνηση των σπερματοζωαρίων από τον κόλπο, όπου απελευθερώνονται μετά την εκσπερμάτωση προς την ενδομητρική κοιλότητα
- ινομυώματα κοντά στο μητριαίο σαλπιγγικό στόμιο συμπιέζουν τη σάλπιγγα στο ενδοτοιχωματικό της τμήμα (δηλαδή στο τμήμα, όπου η σάλπιγγα ενώνεται με το κέρας της μήτρας) και κατά συνέπεια δυσχεραίνεται σημαντικά η διέλευση των σπερματοζωαρίων από εκεί
- η ύπαρξη ινομυωμάτων παρεμποδίζει τις ήπιες συσπάσεις της μήτρας, οι οποίες θεωρείται, πως υποβοηθούν την κίνηση των σπερματοζωαρίων προς τις σάλπιγγες.
- εξαιτίας των ινομυωμάτων προκαλούνται αλλαγές στον ιστό, που καλύπτει εσωτερικά την ενδομητρική κοιλότητα και ονομάζεται ενδομήτριο, οπότε δυσχεραίνεται η εμφύτευση του εμβρύου σε αυτόν
- η ύπαρξη ινομυωμάτων παρεμποδίζει την ομαλή ροή του αίματος από και προς τη μήτρα
Τα ινομυώματα πρέπει λοιπόν πάντα να αφαιρούνται, προκειμένου να μην αντιμετωπίσει η γυναίκα προβλήματα γονιμότητας;
Η απάντηση είναι όχι «πάντα», αλλά η κάθε περίπτωση εκτιμάται εξατομικευμένα.
Έτσι λαμβάνεται υπόψη η θέση και το μέγεθος του ινομυώματος, αλλά και το βάθος εισχώρησής του στο τοίχωμα της μήτρας, ενώ λαμβάνεται υπόψη και το συνολικό μέγεθος της μήτρας, η οποία ενδέχεται να εμφανίζεται διογκωμένη εξαιτίας της συνύπαρξης περισσοτέρων ινομυωμάτων.
Πάντως, ιδιαίτερα αν πρόκειται για ινομυώματα, που προβάλλουν εντός της ενδομητρικής κοιλότητας, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και η πιθανότητα δημιουργίας συμφύσεων εντός της κοιλότητας αυτής μετά από την αφαίρεσή τους. Οι συμφύσεις αυτές είναι κατά βάσιν ταινίες λευκού ιστού, οι οποίες είναι χαρακτηριστικές του λεγομένου Συνδρόμου Asherman και ενίοτε αποτελούν και οι ίδιες αίτιο υπογονιμότητας.
Σε γενικές γραμμές η σύσταση για αφαίρεση μικρών κατά κύριο λόγο ινομυωμάτων γίνεται με περίσκεψη, καθότι η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών, οι οποίες φέρουν στη μήτρα τους τέτοια μορφώματα είναι σε θέση να συλλάβουν και να φέρουν σε πέρας κύηση χωρίς πρόβλημα.
Ακόμα και αν πρόκειται για γυναίκα, που αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας, ο εντοπισμός μικρών και ασυμπτωματικών ινομυωμάτων στη μήτρας της δεν αποτελεί κατά κανόνα ένδειξη για άμεση υποβολή της σε επέμβαση αφαίρεσής τους.
Εν πάσει περιπτώσει αυτής καθαυτής της επέμβασης αφαίρεσης των ινομυωμάτων είναι απαραίτητο να προηγηθεί η πλήρης διερεύνηση των αιτίων υπογονιμότητας με : υπερηχογράφημα κύκλου ωορρηξίας, ορμονικές εξετάσεις και υστεροσαλπιγγογραφία (ενίοτε και υστεροσκόπηση) για τη γυναίκα και σπερμοδιάγραμμα για τον άνδρα.
Όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα μελέτης του 1998, η οποία αφορούσε γυναίκες, που υπεβλήθησαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, οι πιθανότητες επιτυχίας ήταν μικρότερες, αν στη μήτρα τους εντοπίζονταν ινομυώματα. Οι συντάκτες της μελέτης αυτής μάλιστα θεώρησαν, πως ενδεχομένως να είναι χρήσιμο να γίνει σύσταση αφαίρεσης των ινομυωμάτων εν όψει εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Με δεδομένο, πως τα ινομυώματα συχνά επανεμφανίζονται μετά την αφαίρεσή τους, κάποια γυναίκα ενδέχεται να αναρωτηθεί κατά πόσον αξίζει τον κόπο να τα αφαιρέσει στα πλαίσια της προσπάθειας βελτίωσης της γονιμότητάς της. Μελέτη του 1992 ήρθε να δώσει απάντηση στην αμφιβολία αυτή. Χάρη στα στοιχεία της κατεδείχθη, πως στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η επανεμφάνιση των μορφωμάτων αυτών καθυστερεί αρκετά, ώστε να δοθεί ο επιθυμητός χρόνος για σύλληψη.
Πόσο καιρό μετά από την επέμβαση αφαίρεσης ινομυωμάτων μπορεί μία γυναίκα να ξεκινήσει προσπάθειες για εγκυμοσύνη;
Μία γυναίκα μπορεί να ξεκινήσει προσπάθειες για εγκυμοσύνη μετά την παρέλευση χρονικού διαστήματος διαρκείας μεταξύ των τριών και των έξι μηνών από τη χειρουργική αφαίρεση των ινομυωμάτων.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Zimmermann A, Bernuit D, Gerlinger C, Schaefers M, Geppert K. Prevalence, symptoms and management of uterine fibroids: an international internet-based survey of 21,746 women. BMC Womens Health. 2012 Mar 26;12:6. doi: 10.1186/1472-6874-12-6. PMID: 22448610; PMCID: PMC3342149.
Baird DD, Dunson DB, Hill MC, Cousins D, Schectman JM. High cumulative incidence of uterine leiomyoma in black and white women: ultrasound evidence. Am J Obstet Gynecol. 2003 Jan;188(1):100-7. doi: 10.1067/mob.2003.99. PMID: 12548202.
Eldar-Geva T, Meagher S, Healy DL, MacLachlan V, Breheny S, Wood C. Effect of intramural, subserosal, and submucosal uterine fibroids on the outcome of assisted reproductive technology treatment. Fertil Steril. 1998 Oct;70(4):687-91. doi: 10.1016/s0015-0282(98)00265-9. PMID: 9797099.
Verkauf BS. Myomectomy for fertility enhancement and preservation. Fertil Steril. 1992 Jul;58(1):1-15. doi: 10.1016/s0015-0282(16)55128-0. PMID: 1623990.
