Πώς μπορούμε να κάνουμε pause τον χρόνο με την κατάψυξη ωαρίων

Οι γυναίκες, όπως είναι γνωστό, γεννιούνται με συγκεκριμένο αριθμό ωαρίων που σταδιακά φθίνει. Η μοντέρνα γυναίκα έχει προτεραιότητα να σπουδάσει και να κάνει καριέρα, ενώ συνήθως αποφασίζει να κάνει οικογένεια μόνο σε μεγαλύτερη ηλικία και μόνο όταν βρει τον κατάλληλο σύντροφο. Η επιλογή συντρόφου ίσως είναι και το πιο σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή κάθε γυναίκας και δικαιολογημένα, υπάρχει πολλές φορές αναποφασιστικότητα. Όμως, μετά την ηλικία των 35 παραμένει μόνο το 10% των ωαρίων της, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη γονιμοποιητική της ικανότητα έπειτα από την ηλικία των 36 με 38 ετών.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις σε σοβαρές παθήσεις, όπως ο καρκίνος σε κάθε ηλικία, επηρεάζουν επίσης τη γονιμοποιητική ικανότητα των γυναικών. Για τις γυναίκες αυτές υπάρχει δυνατότητα κατάψυξης των ωαρίων τους, πριν υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση ή χημειοθεραπεία. Στις περιπτώσεις αυτές, λοιπόν, μία καλή επιλογή θα ήταν η κατάψυξη ωαρίων ή αλλιώς κρυοσυντήρηση.

Κατά τη διαδικασία της κατάψυξης των ωαρίων οι ωοθήκες της γυναίκας διεγείρονται με φαρμακευτική αγωγή για την παραγωγή ωαρίων. Αν θα θέλαμε να περιγράψουμε τη διαδικασία, θα λέγαμε ότι στην πρώτη επίσκεψη στον γιατρό κάνουμε μέτρηση ορμονών FSH LH E2 PRL AMH, καθώς και έλεγχο για λοιμώδη νοσήματα. Με τα αποτελέσματα αποφασίζουμε τι πρωτόκολλο θα χρησιμοποιήσουμε και πότε θα ξεκινήσουμε την ορμονική διέγερση ή θα κάνουμε φυσικό κύκλο, κυρίως σε γυναίκες που δεν παράγουν ωάρια. Συνήθως η ορμονική θεραπεία διαρκεί περίπου 10 με 12 ημέρες και εν συνεχεία, με τη διαδικασία της ήπιας αναισθησίας, γίνεται ωοληψία δηλαδή συλλογή και κατάψυξη των ωαρίων με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification) για την κρυοσυντήρησή τους.

Εάν δεν έχει γίνει το εμβόλιο κατά της COVID-19, σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ο εμβολιασμός θα πρέπει να απέχει χρονικά επτά ημέρες από την ωοληψία, προκειμένου τα ήπια συμπτώματα που μπορεί να ακολουθήσουν τον εμβολιασμό να μην αποδοθούν σε πιθανές επιπλοκές της τεχνικής. Όταν η γυναίκα αποφασίσει να τεκνοποιήσει, πραγματοποιείται απόψυξη των ωαρίων, γονιμοποίηση από το σπέρμα του συντρόφου και τοποθέτηση στη μήτρα της.

Η διαδικασία έχει πολύ υψηλό ποσοστό επιτυχίας ακόμα και αν η γυναίκα βιολογικά βρίσκεται στην εμμηνόπαυση. Όσο πιο μικρή η ηλικία της γυναίκας όταν έκανε την κατάψυξη των ωαρίων, τόσο πιο υψηλό είναι και το ποσοστό επιτυχούς εγκυμοσύνης.

Για παράδειγμα σε γυναίκες άνω των 36 ετών, το ποσοστό επιβίωσης κατά την απόψυξη είναι 82%, ενώ το ποσοστό κυήσεων δεν ξεπερνάει το 30 με 40%. Σε αντίθετη περίπτωση, το ποσοστά κυήσεων ανεβαίνουν όσο μικραίνει η ηλικία που η γυναίκα έκανε την κατάψυξη. Με βάση τη νομοθεσία μπορεί να κάνει μεταφορά μέχρι την ηλικία των 52 ετών και η κατάψυξη διαρκεί έως και 10 έτη.

Η συμβουλή είναι η γυναίκα να μπορέσει να καταψύξει όσα περισσότερα ωάρια μπορεί -σίγουρα πάνω από 10- γιατί αυξάνει το ποσοστό των γονιμοποιημένων ωαρίων-κυήσεων κατά την απόψυξη. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλές γυναίκες πραγματοποιούν τη διαδικασία πάνω από μία φορά, μέχρι να συγκεντρώσουν ικανοποιητικό αριθμό ωαρίων.

Αυτά όμως ισχύουν στην Ελλάδα, γιατί στο εξωτερικό τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, η κατάψυξη ωαρίων αποτελεί δώρο του πατέρα για την είσοδο της κόρης του στο πανεπιστήμιο. Επίσης, όλο και περισσότερες εταιρείες στο εξωτερικό προσφέρουν στις εργαζόμενές τους το «egg freezing benefits», δηλαδή κρυοσυντήρηση ωαρίων. Και αυτό γιατί οι γυναίκες -και ιδιαίτερα τα υψηλά στελέχη- αποβάλλουν το άγχος της γονιμότητας και η εταιρεία, έχει πραγματικά αφοσιωμένους υπαλλήλους με υψηλό ποσοστό αποδοτικότητας.

Στην Ελλάδα, λοιπόν, συμβαίνει το αντίθετο. Οι γυναίκες όταν πια περάσουν αρκετά χρόνια και νιώσουν ότι έχουν φτάσει σε αρκετά προχωρημένη ηλικία, τότε επιλέγουν τη διαδικασία της κατάψυξης. Όμως, λόγω ορίου ηλικίας ο αριθμός των ωαρίων που μπορούμε να καταψύξουμε είναι μικρός και η επιτυχία, όταν θα γίνει η απόψυξη, είναι μειωμένη. Στην Womanclinic Καλογήρου συμβουλεύουμε τις γυναίκες μετά την ηλικία των 30 ετών να το σκεφτούν σοβαρά. Σημαντικές εξετάσεις που βοηθούν είναι το υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων για να δούμε τον αριθμό και την ποιότητα των ωαρίων, αλλά και το ορμονικό προφίλ με πιο σημαντική εξέταση την AMH (Antimullerian).

Έτσι, στην αρχή του κύκλου γίνεται χορήγηση ορμονών προκειμένου να έχουμε παραγωγή πολλαπλών ωαρίων και εν συνεχεία, ύστερα από τακτική υπερηχογραφική παρακολούθηση, ωοληψία και κατάψυξη των ωαρίων. Ο αριθμός των ωαρίων που θα πάρουμε διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα, αλλά σίγουρα πάνω από δέκα είναι ένας ικανοποιητικός αριθμός.

Πολλές φορές και αν η γυναίκα δεν θέλει να κάνει χρήση φαρμάκων, μπορεί να πραγματοποιήσει τη διαδικασία κάνοντας λήψη του ενός ωαρίου που παράγει κάθε μήνα, δηλαδή εξωσωματική φυσικού κύκλου. Στην περίπτωση αυτή όμως, επειδή το ωάριο είναι μόνο ένα και σε πιο σπάνιες περιπτώσεις δύο το πολύ, πρέπει να επαναλάβει τη διαδικασία αρκετές φορές για να έχουμε επαρκή αποθέματα ωαρίων.

Όσον αφορά στο κόστος, είναι περίπου όσο εκείνος μιας εξωσωματικής, μόνο που τα φάρμακα τα προμηθεύεται η ίδια η γυναίκα (αν και τώρα τελευταία υπάρχει μια σκέψη να καλύπτονται από τα ταμεία), γίνεται κυρίως σε ιδιωτικά κέντρα και υπάρχει και ένα ετήσιο μίσθωμα για την κατάψυξη. Η διαδικασία όμως, είναι πρωτοποριακή και έχει απελευθερώσει χιλιάδες γυναίκες από το άγχος της ηλικίας, για να μπορούν πια να λένε επάξια ότι δεν μεγαλώνουν, απλά ωριμάζουν.

Ιωάννης Καλογήρου MD,DFFP,DRCOG,PhD
Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών