Δωρεά ωαρίων: Πότε αποτελεί επιλογή για τη γυναίκα και ποιες οι πιθανότητες επιτυχίας

Τι σημαίνει «δωρεά» ωαρίων;

Με τον όρο αυτόν περιγράφουμε την απόκτηση τέκνου με ωάρια, που δεν ανήκουν στην ίδια τη γυναίκα.Με άλλα λόγια το έμβρυο, που η γυναίκα θα κυοφορήσει δεν προήλθε από τη γονιμοποίηση δικού της ωαρίου με σπερματοζωάριο του συντρόφου της, αλλά από τη γονιμοποίηση ωαρίου από κάποια άλλη γυναίκα. Στη διαδικασία της γονιμοποίησης χρησιμοποιείται το σπερματοζωάριο του συντρόφου της γυναίκας, που πρόκειται να κυοφορήσει το έμβρυο.

Πώς γίνεται μία γυναίκα να κυοφορήσει έμβρυο, που προήλθε από τη γονιμοποίηση ωαρίου άλλης γυναίκας;

Η δυνατότητα αυτή προήλθε από τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Σχηματικά η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης χωρίζεται στις φάσεις, που απεικονίζονται παρακάτω.

• Διέγερση των ωοθηκών – Χορηγούνται ενέσιμα (συνήθως) φαρμακευτικά σκευάσματα, που ωθούν τις ωοθήκες να παράγουν περισσότερα του ενός ωαρίων.
• Ωοληψία – Πρόκειται για μία απλή επέμβαση, δια της οποίας συλλέγονται τα παραχθέντα ωάρια.
• Γονιμοποίηση των ωαρίων – Τα συλλεχθέντα ώριμα ωάρια γονιμοποιούνται στο εργαστήριο (συνήθως με τη μέθοδο ICSI).
• Καλλιέργεια των εμβρύων – Τα έμβρυα, που προκύπτουν αναπτύσσονται για 5 ημέρες σε συνθήκες εργαστηρίου.
• Εμβρυομεταφορά – Δύο (συνήθως) έμβρυα μεταφέρονται στο εσωτερικό της μήτρας της γυναίκας προκειμένου να εμφυτευθούν και να αρχίσει η κύηση.

Όταν πρόκειται για δωρεά ωαρίων, μία γυναίκα (δότρια) υποβάλλεται στη διέγερση των ωοθηκών και στη διαδικασία της ωοληψίας. Τα προκύψαντα ωάρια γονιμοποιούνται με το σπέρμα του συντρόφου της γυναίκας, που πρόκειται να κυοφορήσει τα έμβρυα (λήπτρια). Τα έμβρυα καλλιεργούνται και μεταφέρονται στη μήτρα της λήπτριας.

Εκ της διαδικασίας είναι δυνατόν (και μάλλον το σύνηθες) να προκύψουν πλεονάζοντα έμβρυα. Αυτά καταψύχονται για ενδεχόμενη εμβρυομεταφορά στο μέλλον.

Πρόκειται για νέα διαδικασία;

Καθόλου!
Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2020, η πρώτη κύηση με δωρεά ωαρίων έλαβε χώρα στην Αυστραλία το 1983. Στη μελέτη αυτή αναφέρεται εξάλλου, πως με βάση τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία του 2016, επί 263.577 κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης, που πραγματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ τότε, στους 24.300 χρησιμοποιήθηκαν ωάρια από δότρια, ήτοι ποσοστό περίπου 9% του συνόλου.

Ποιες γυναίκες είναι υποψήφιες για να κυοφορήσουν έμβρυο από δωρεά ωαρίων;

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής (American Society for Reproductive Medicine), όπως αυτές δημοσιευθήκαν το 2004 υποψήφιες για δωρεά ωαρίων είναι οι γυναίκες που:

• παρουσιάζουν υπεργοναδοτροφικό υπογοναδισμό (πρόκειται για μία κατάσταση, στην οποία παράγονται ορμόνες από τις εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου, αλλά οι ωοθήκες δεν φαίνεται να αντιδρούν σε αυτές)
• είναι μεγάλης ηλικίας (δεν καθορίζεται σχετικό όριο, αλλά λαμβάνεται υπόψη η μείωση της γονιμότητας της γυναίκας με την ηλικία)
• παρουσιάζουν μειωμένη ωοθηκική εφεδρεία (όπως αυτή αντικατοπτρίζεται κατά κύριο λόγο στα επίπεδα της ορμόνης AMH)
• είναι φορείς ή παρουσιάζουν οικογενειακό ιστορικό σοβαρών προβλημάτων στο γενετικό τους υλικό (στο DNA)
• που είχαν πολλές αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ποιες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας μετά από δωρεά ωαρίων;

Όπως αναφέρεται σε ανασκόπηση της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας του 2017, οι πιθανότητες επιτυχίας στην περίπτωση δωρεάς ωαρίων ξεπερνάει σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και το 48%, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού οργανισμού, που εποπτεύει τη λειτουργία των Κέντρων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Οι πιθανότητες αυτές είναι κατ’ ουσίαν σε συμφωνία με τις αντίστοιχες πιθανότητες, που καταγράφονται και στις Η.Π.Α., τις οποίες μπορείτε να βρείτε και στο σχετικό διαδικτυακό εργαλείο, το οποίο δημιουργήθηκε από την Εταιρεία για την Τεχνολογία Υποβοηθουμένης Αναπαραγωγής (Society for Assisted Reproductive Technology/ SART).

Τα υψηλά ποσοστά επιτυχίας αποδίδονται στο νεαρό της ηλικίας των δοτριών, οι οποίες φυσικά υποβάλλονται σε σειρά εργαστηριακών εξετάσεων, προς αποκλεισμό να είναι φορείς γενετικών ανωμαλιών ή να πάσχουν από λοιμώδη νοσήματα.

Υπάρχουν επιπλοκές;

Σύμφωνα με την προαναφερθείσα μελέτη του 2017, όλες οι γυναίκες, που υποβάλλονται σε θεραπείες υποβοηθουμένης αναπαραγωγής και κυρίως εξωσωματικής γονιμοποίησης αντιμετωπίζουν ελαφρώς υψηλότερες πιθανότητες εκδήλωσης επιπλοκών κατά την κύηση.

Μεταξύ όμως των γυναικών, που κυοφόρησαν χάρη στη δωρεά ωαρίων καταγράφονται ελαφρώς υψηλότερες πιθανότητες εκδήλωσης υπέρτασης και προεκλαμψίας κατά την κύηση εν συγκρίσει με τις γυναίκες, που υπεβλήθησαν μεν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλά με ίδια ωάρια.

Επίσης στην περίπτωση δωρεάς ωαρίων ελαφρώς υψηλότερα είναι και τα ποσοστά πρόωρου τοκετού, αλλά και γεννήσεως λιποβαρούς νεογνού. Το χαμηλό βάρος στον τοκετό ενίοτε αποδίδεται και στις υψηλότερες πιθανότητες εκδήλωσης ενδομήτριας υπολειπόμενης ανάπτυξης.

Το μωρό θα μου μοιάζει;

Θα πρέπει να ξεκαθαριστεί, πως το μωρό θα έχει τα γονίδια του συντρόφου σας, αλλά όχι τα δικά σας.
Εντούτοις, σε γενικές γραμμές γίνεται προσπάθεια τα φυσικά χαρακτηριστικά της δότριας (η οποία κατά κανόνα είναι άγνωστη στη λήπτρια ή το σύντροφό της), να είναι κατά το δυνατόν παραπλήσια με αυτά της λήπτριας.

Μέχρι ποια ηλικία μπορώ να καταφύγω στη δωρεά ωαρίων;

Σύμφωνα με την Απόφαση Αριθμ. 73/24-1-2017 (ΦΕΚ 293/Β/7-2-2017) η εμβρυομεταφορά επιτρέπεται μέχρι τη συμπλήρωση του 50ου έτους της ηλικίας της γυναίκας. Στην απόφαση αυτή (κεφάλαιο 3ο) καθορίζονται και οι προϋποθέσεις για δωρεά ωαρίων.

Εντούτοις, σύμφωνα με τον NOMO ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4812/2021 (ΦΕΚ 110/Α/30-6-2021) για χρονικό διάστημα δύο (2) ετών από τη δημοσίευσή του το ηλικιακό όριο της επιτρεπτής διενέργειας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε περίπτωση που το υποβοηθούμενο πρόσωπο είναι γυναίκα, δύναται να προσαυξάνεται κατά δύο (2) έτη, δηλαδή μέχρι το πεντηκοστό δεύτερο (52ο) έτος της ηλικίας συμπληρωμένο.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Tober D, Garibaldi C, Blair A, Baltzell K. Alignment between expectations and experiences of egg donors: what does it mean to be informed?. Reprod Biomed Soc Online. 2020;12:1-13. Published 2020 Sep 19. doi:10.1016/j.rbms.2020.08.003
FERTILITY AND STERILITY VOL. 82, SUPPL. 1, SEPTEMBER 2004 Copyright ©2004 American Society for Reproductive Medicine Published by Elsevier Inc. Printed on acid-free paper in U.S.A..
EMJ Repro Health. 2017;3[1]:68-74.}