Γίνεται ο πλακούντας να μετατραπεί σε καρκίνο;

Τι είναι ο πλακούντας με λίγα λόγια;

Ο πλακούντας είναι το μεγαλύτερο εμβρυϊκό όργανο. Πρόκειται για ένα «προσωρινό» όργανο, υπό την έννοια ότι η λειτουργία του παύει με το πέρας του δευτέρου σταδίου του τοκετού, οπότε και το νεογνό έχει εξέλθει της μήτρας και μπορεί να ξεκινήσει να αναπνέει από μόνο του.

Όσο το μωρό αναπτύσσεται προστατευμένο μέσα στη μήτρα, είναι «συνδεδεμένο» με τον πλακούντα μέσω του ομφαλίου λώρου, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Πότε αρχίζει η δημιουργία του πλακούντα;

Ο πλακούντας είναι το πρώτο εμβρυϊκό όργανο, που αναπτύσσεται.

Η ανάπτυξή του ξεκινάει 6 με 7 ημέρες από τη γονιμοποίηση του ωαρίου μέσα στη σάλπιγγα. Το στάδιο αυτό της ανάπτυξης του εμβρύου ονομάζεται βλαστοκύστη και το έμβρυο αποτελείται από 107 έως 256 κύτταρα.

Στην παρακάτω εικόνα έχουμε μία σχηματική απεικόνιση της βλαστοκύστης.

Διακρίνουμε μία μάζα κυττάρων (χρωματισμένα μωβ) τα οποία αποτελούν τη λεγομένη τροφοβλάστη. Τα κύτταρα της τροφοβλάστης δημιουργούν μία στοιβάδα, που περιβάλλει τη βλαστοκύστη και κατ’ ουσίαν αποτελεί τον πρόδρομο των εμβρυϊκών μεμβρανών και του πλακούντα. Η ομάδα των κυττάρων, που αποτελούν την τροφοβλάστη είναι και η πολυπληθέστερη.

Στο εσωτερικό της βλαστοκύστης διακρίνουμε αφενός μία ομάδα κυττάρων, που αποτελούν την εμβρυοβλάστη (χρωματισμένα πράσινα), αφετέρου μία κοιλότητα γεμάτη με υγρό. Από τα κύτταρα της εμβρυοβλάστης θα δημιουργηθεί αυτό καθαυτό το έμβρυο, αλλά και ο ομφάλιος λώρος, καθώς και το άμνιο.

Στο στάδιο της βλαστοκύστης αρχίζει και η εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο (βλ. εικόνα), δηλαδή στον ιστό, που καλύπτει εσωτερικά την ενδομητρική κοιλότητα.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο προσανατολισμός της βλαστοκύστης είναι τέτοιος, ώστε ο εμβρυϊκός πόλος (το σημείο, όπου εντοπίζεται η εμβρυοβλάστη) να είναι και ο πρώτο, που θα εμφυτευθεί στο ενδομήτριο.

Ο σχηματισμός των δομών του πλακούντα ολοκληρώνεται με τη συμπλήρωση του πρώτου τριμήνου. Εντούτοις, το μέγεθός του αυξάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης.

Η Τροφοβλαστική Νόσος της Κύησης…

Από την τροφοβλάστη έλαβε το όνομά της η Τροφοβλαστική Νόσος της Κύησης.

Πρόκειται για μία ομάδα νόσων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό μη φυσιολογικών κυττάρων της τροφοβλάστης εντός της μήτρας.

Έτσι η ενδομητρική κοιλότητα καταλαμβάνεται είτε εν μέρει, είτε εξ’ ολοκλήρου από έναν όγκο προερχόμενο από ιστούς, που δημιουργήθηκαν μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων Τροφοβλαστικής Νόσου της Κύησης πρόκειται για καλοήθεις όγκους, που δεν δίνουν μεταστάσεις. Υφίσταται όμως η πιθανότητα κακοηθείας, οπότε και είναι δυνατόν να καταγραφούν μεταστάσεις τόσο σε γειτνιάζοντα όργανα, όσο και σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος.

Ποιοι είναι οι τύποι Τροφοβλαστικής Νόσου της Κύησης;

Σχηματικά διακρίνουμε την Τροφοβλαστική Νόσο της Κύησης σε:

• Υδατιδώδη Μύλη Κύηση
• Τροφοβλαστική Νεοπλασία της Κύησης

Η Υδατιδώδης Μύλη Κύηση είναι στις περισσότερες περιπτώσεις καλοήθης νόσος, ενώ η Τροφοβλαστική Νεοπλασία της Κύησης είναι σχεδόν πάντα κακοήθης.

Η Υδατιδώδης Μύλη Κύηση διακρίνεται σε:

• Πλήρη Υδατιδώδη Μύλη Κύηση
• Μερική Υδατιδώδη Μύλη Κύηση

Η Τροφοβλαστική Νεοπλασία της Κύησης περιλαμβάνει τους εξής τύπους:

• Διεισδυτική Μύλη Κύηση
• Χοριοκαρκίνωμα
• Πλακουντιακός Τροφοβλαστικός Όγκος
• Επιθηλιοειδής Τροφοβλαστικός Όγκος

Πόσο συχνή είναι η Τροφοβλαστική Νόσος της Κύησης;

Η Τροφοβλαστική Νόσος της Κύησης δεν είναι μεταξύ των συνηθεστέρων νεοπλασιών της γυναίκας.

Ο μακράν συνηθέστερος τύπος της νόσου αυτής είναι η Υδατιδώδης Μύλη Κύηση. O επιπολασμός (η «συχνότητα» δηλαδή) της Υδατιδώδους Μύλης παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από χώρα σε χώρα. Συγκεκριμένα, σε μελέτη του 1994 κατεγράφη διπλάσια συχνότητά της στην Ιαπωνία (2 στις 1000 κυήσεις), εν σχέσει με ό,τι συμβαίνει στην Ευρώπη ή στη Βόρειο Αμερική (από 0,6 έως 1,1 ανά 1000 κυήσεις). Σε παλαιότερη μελέτη του 1984 πάλι αναφέρθηκαν συχνότητες, που κυμαίνονταν από τις 1 στις 100 κυήσεις στην Ινδονησία, στις 1 στις 200 κυήσεις στο Μεξικό ή στις 1 στις 5000 κυήσεις στην Παραγουάη.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ιρλανδική μελέτη του 1993. Η μελέτη αυτή διήρκεσε 3 έτη και εξετάσθηκαν ιστοί από 19.457 αποβολές πρώτου και δευτέρου τριμήνου. Τελικά κατεγράφη συχνότητα Πλήρους Υδατιδώδους Μύλης Κύησης 1 στις 1.945 κυήσεις και Μερικής 1 στις 595 κυήσεις.

Οι μεγάλες αυτές διαφορές στη συχνότητα της Υδατιδώδους Μύλης Κύησης έχουν αποδοθεί σε διαφορές στη μεθοδολογία καταγραφής των περιστατικών. Σε κάθε όμως περίπτωση πρόκειται για μία αρκετά σπάνια νεοπλασία.

Οι άλλοι τύποι Τροφοβλαστικής Νόσου της κύησης είναι ακόμα σπανιότεροι. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε, πως μόλις στο 10% έως 15% των γυναικών, που παρουσίασαν Μύλη κύηση, θα εμφανιστεί τελικά Διεισδυτική Μύλη Κύηση. Το δε Χοριοκαρκίνωμα αποτελεί μόλις το 2% έως 5% όλων των περιπτώσεων Τροφοβλαστικής Νόσου της Κύησης, με τη συχνότητά του στις Η.Π.Α. να είναι μόλις 1 στις 40.000 κυήσεις.

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική Βιβλιογραφία:}

^{Palmer JR. Advances in the epidemiology of gestational trophoblastic disease. J Reprod Med. 1994 Mar;39(3):155-62. PMID: 8035370.}

^{Grimes DA. Epidemiology of gestational trophoblastic disease. Am J Obstet Gynecol. 1984 Oct 1;150(3):309-18. doi: 10.1016/s0002-9378(84)90370-3. PMID: 6091460.}

^{Jeffers MD, O'Dwyer P, Curran B, Leader M, Gillan JE. Partial hydatidiform mole: a common but underdiagnosed condition. A 3-year retrospective clinicopathological and DNA flow cytometric analysis. Int J Gynecol Pathol. 1993 Oct;12(4):315-23. PMID: 8253548.}