Αποκρυπτογραφώντας την εξωσωματική γονιμοποίηση: Ο ειδικός απαντά

«Υπογονιμότητα», «εξωσωματική γονιμοποίηση», «ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή», έννοιες που ακούμε συχνά πια και που αφορούν πολλά ζευγάρια που επιθυμούν να ξεκινήσουν την οικογένειά τους, αλλά συναντούν εμπόδια. Είναι αποδεδειγμένο πως ένα σημαντικό ποσοστό των ζευγαριών που επιδιώκουν να αποκτήσουν παιδί, δυσκολεύονται να κατακτήσουν τον στόχο τους και περίπου τα μισά από αυτά θα καταφύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Το κεφάλαιο «εξωσωματική γονιμοποίηση» είναι φυσικά πολύ απαιτητικό για να εξαντληθεί σε ένα άρθρο, ωστόσο ο έμπειρος Δρ. Κωνσταντίνος Σφακιανούδης, Ειδικός Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής απαντά σε συχνά και καίρια ερωτήματα, σκιαγραφώντας το σύγχρονο τοπίο στον τομέα αυτόν και τους παράγοντες που οδηγούν στην επιτυχία.

Μετά από ποιο διάστημα ανεπιτυχών φυσικών επαφών θα πρέπει ένα ζευγάρι να απευθυνθεί σε ειδικό για ζητήματα υπογονιμότητας;

Θα ξεκινήσω ορίζοντας την υπογονιμότητα ως την «αποτυχία σύλληψης ενός ζευγαριού το οποίο συνευρίσκεται ερωτικά με ικανοποιητική συχνότητα σε κάθε κύκλο για μια περίοδο ενός χρόνου, εφόσον όμως η υποψήφια μητέρα είναι κάτω από 35 ετών. Αν η γυναίκα είναι μεγαλύτερη από 35 χρονών, τότε η περίοδος αυτή δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 6 μήνες».

Σε γενικές γραμμές, στο περίπου 80% των περιπτώσεων υπογονιμότητας «ευθύνεται» μοιρασμένα είτε ο ανδρικός είτε ο γυναικείος παράγοντας και στο υπόλοιπο 15-20% των περιπτώσεων «ευθύνονται» και οι δύο πλευρές.

Αν μιλάμε λοιπόν για ένα ζευγάρι που δεν αντιμετωπίζει την πίεση του χρόνου η εξωσωματική θα πρέπει να θεωρηθεί η έσχατη λύση. Όταν δε, πρόκειται για ένα νεαρό ζευγάρι (ηλικίας <35 ετών) θα πρέπει να ξεκινήσει η διερεύνηση της υπογονιμότητάς του και η αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων υποβοήθησής του μετά από 12 μήνες επαφών, αλλά αν η σύντροφος υπερβαίνει το ηλικιακό όριο των 36-38 ετών, θεωρείται φρόνιμο αυτό να γίνει μετά τους 6 μήνες.

Πόσο σημαντική είναι η ηλικία του ζευγαριού και ειδικά της μητέρας στη διαδικασία της εξωσωματικής;

Η ηλικία του ζευγαριού είναι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας διότι καθορίζει την ποιότητα του γενετικού υλικού με το οποίο θα «δουλέψει» ο ειδικός και η ομάδα του.

Πιο ειδικά, όσον αφορά τον γυναικείο παράγοντα, η σχετική πιθανότητα φυσικής σύλληψης ανά κύκλο προσπάθειας από 25 % που είναι στις γυναίκες μέχρι 30 ετών, πέφτει στο 18% στην ηλικία των 35 ετών και κοντά στο 12% στην ηλικία των 38 χρόνων ενώ, μετά από την ηλικία αυτή, κατακρημνίζεται σε μονοψήφια νούμερα. Γίνεται σαφές ότι η γονιμότητα φθίνει σημαντικά με τον χρόνο και την ηλικία της υποψήφιας μητέρας.

Πραγματοποιείται κάποιος ιατρικός έλεγχος πριν από την έναρξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης;

Είναι πάντα απαραίτητη η σωστή προετοιμασία του ζευγαριού με τη διενέργεια όλων των απαραίτητων εξετάσεων. Επιβεβλημένη η διενέργεια υστεροσαλπιγγογραφίας, ορμονικού ελέγχου και σπερμοδιαγράμματος. Αν υπάρχει κάποιος παράγοντας ανασταλτικός όπως π.χ ο σακχαρώδης διαβήτης, θεωρείται η επιβεβλημένη η έγκαιρη και ουσιαστική αντιμετώπισή του πριν τη σύλληψη με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων ιατρικών ειδικοτήτων.

Πότε θα χρειαστεί ενίσχυση μέσω φαρμακευτικής αγωγής;

Η εξωσωματική δεν είναι απαραίτητο να είναι προϊόν ορμονικής διέγερσης και χρήσης φαρμάκων αλλά μπορεί να είναι και αποτέλεσμα φυσικού κύκλου εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η επιλογή του φυσικού κύκλου είναι λιγότερο αποτελεσματική και σαφώς πιο κουραστική για την ασθενή, σε σχέση με την επιλογή της διέγερσης, όταν η ασθενής δύναται να ανταποκριθεί σε αυτήν. Όταν όμως πρόκειται για πτωχή ανταποκρίτρια αποτελεί τη μοναδική και ιδιαίτερα αποτελεσματική λύση.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τα στάδια της διαδικασίας της εξωσωματικής;

Αν αποφασιστεί η διενέργεια της εξωσωματικής τότε θα πρέπει να συλλεχθούν τα απαραίτητα δικαιολογητικά για να χορηγήσει ο ΕΟΠΥΥ τα απαιτούμενα φάρμακα ή να τα προμηθευτεί κανείς με ίδια μέσα από το φαρμακείο. Στη συνέχεια επιλέγεται το κατάλληλο πρωτόκολλο ωοθηκικής διέγερσης για το συγκεκριμένο ζευγάρι και ακολουθείται η διαδικασία μέχρι την ωρίμανση των ωοθυλακίων. Ακολουθεί η ωοληψία και η εμβρυομεταφορά μερικές μέρες αργότερα.

Αν η προσπάθεια δεν έχει επιτυχή έκβαση, μετά από πόσο καιρό μπορεί ένα ζευγάρι να ξαναπροσπαθήσει;

Αυτή η απάντηση εξαρτάται από το πρωτόκολλο που επελέγη και εφαρμόστηκε. Για παράδειγμα στο μακρύ πρωτόκολλο χρειάζεται ένα δίμηνο μεσοδιάστημα ηρεμίας ενώ αυτό του «ανταγωνιστή» ουσιαστικά δεν απαιτεί «αγρανάπαυση». Από τη στιγμή που αυτή η τεχνική θεωρείται ασφαλής δεν υπάρχει και ουσιαστικός περιορισμός στην εφαρμογή της. Είναι όμως σαφές, ότι όταν κανείς επιχειρεί χωρίς αποτέλεσμα και είναι βέβαιος για την άρτια εφαρμογή του πρωτοκόλλου του, ότι θα πρέπει μετά τις 3-5 προσπάθειες να αναζητηθεί «αλλαγή πλεύσης».

Αν τελικά επιτευχθεί η πολυπόθητη εγκυμοσύνη, τι είδος πρωτοκόλλου ακολουθείται;

Είναι απολύτως ίδια η κύηση όπως για όλες τις άλλες γυναίκες του κόσμου και είναι ιδιαίτερα άτοπος ο χαρακτηρισμός αυτών των κυήσεων ως «ιδιαιτέρως πολύτιμες». Για ποιο ζευγάρι ή ποια γυναίκα στον κόσμο μια κύηση δεν θεωρείται πολύτιμη; Αυτό που αλλάζει σε σχέση με τις φυσικές συλλήψεις είναι ότι πρόκειται συχνά για πολύδυμες κυήσεις (δηλαδή να προκύψουν δίδυμα) και σε γυναίκες προχωρημένης αναπαραγωγικής ηλικίας.

Υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία ενός παιδιού που γεννιέται με εξωσωματική γονιμοποίηση, σε σχέση με τα παιδιά που γεννιούνται ύστερα από φυσική σύλληψη;

Είναι απόλυτα διαπιστωμένη στην βιβλιογραφία η ασφάλεια της τεχνικής έναντι του παιδιού αλλά και της μητέρας. Είναι πραγματικά κρίμα να επικρατεί ακόμα στη συνείδηση των Ελλήνων ο αστικός μύθος περί καρκινογένεσης και δημιουργίας «ελαττωματικών» τέκνων την ίδια στιγμή που η τεχνική έχει «χαρίσει» ζωή σε περισσότερα από 5 εκατομμύρια παιδιών διεθνώς και βοηθάει ζευγάρια για 40 και πλέον χρόνια διεθνώς. Υπήρχε περίπτωση να επικρατήσει αν ήταν τόσο επιβλαβής;

Έχοντας αντιμετωπίσει τόσες διαφορετικές περιπτώσεις, υπήρξε κάποια είναι ανεξίτηλη στη μνήμη και στην καρδιά σας;

Επειδή έχω την τύχη να ασχολούμαι στην καριέρα μου με πολύ δύσκολα περιστατικά, έχω και την ευλογία να έχω δει πολλά «θαύματα» να συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μου. Πρόκειται για περιστατικά που, βάση της στατιστικής της βιβλιογραφίας, είχαν υποδεκαπλάσιες της μονάδας πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί κι όμως, απέκτησαν!

Δε θα ξεχάσω ποτέ για παράδειγμα μια μητέρα 46 ετών με σποραδική περίοδο και ορμόνες περιεεμμηνόπαυσης, η οποία ήρθε τρεις μήνες μόλις μετά την τραγική απώλεια, λόγω πνιγμού, του μόλις τριών ετών παιδιού της. Ήρθε, λοιπόν, συντετριμμένη με το αίτημα να αποκτήσει ένα ακόμα παιδί με δικό της γενετικό υλικό. Οι πιθανότητες μας ήταν απειροελάχιστες και όμως μετά από prp και αναζωογόνηση των ωοθηκών της, κατόρθωσε να συλλέξει σε φυσικούς κύκλους τον απαιτούμενο αριθμό εμβρύων και να τα καταφέρει. Επιπλέον των αντικειμενικών δυσκολιών, λόγω ηλικιακού παράγοντα στη συγκεκριμένη γυναίκα, ανευρέθη και έντονη ενδομητρίτιδα, η οποία έπρεπε να θεραπευτεί, προτού μεταφερθούν τα συγκεκριμένα έμβρυα και η οποία βεβαίως, αν δεν είχε επισημανθεί όλη η προσπάθεια θα έπεφτε στο κενό και η οικογένεια αυτή δεν θα έβγαινε ποτέ από το αδιέξοδό της. Σε ηλικία 47 ετών λοιπόν έγινε ξανά μητέρα με το δικό της γενετικό υλικό.

^Info

^{Ο Κωνσταντίνος Σφακιανούδης αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών και ειδικεύθηκε στη Μαιευτική-Γυναικολογία στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Βρυξελλών CHU ST PIERRE , όπου και εργάστηκε επί αρκετά χρόνια στο δίκτυο IRIS-SUD ως επιμελητής.}

^{Παράλληλα, εξειδικεύτηκε στην λαπαροσκοπική Χειρουργική στο διεθνούς φήμης κέντρο CLERMONT-FERRAND της Γαλλίας από όπου και κατέχει το Ευρωπαικό Δίπλωμα Γυναικολογικής Ενδοσκόπησης και για το διάστημα 2007-2009 ήταν υπεύθυνος του Χειρουργικού τομέα Day-Clinic στη νοσοκομείο Hopital d Ixelles των Βρυξελλών. Εξειδικεύτηκε στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο CHU ST PIERRE Βρυξελλών και στην Ανδρική Υπογονιμότητα στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Montpelier και της Toulouse.}

^{Διαβάστε το πλήρες βιογραφικό του εδώ}