Ο ρόλος της υστεροσκόπησης στην υπογονιμότητα

Η υστεροσκόπηση συγκαταλέγεται στις επεμβάσεις ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής μαζί με τη λαπαροσκόπηση.

Όπως και ο όρος «ελάχιστα επεμβατικές» υποδηλώνει, πρόκειται για χειρουργικές επεμβάσεις, οι οποίες αποσκοπούν στην επίτευξη του μέγιστου αποτελέσματος με το μικρότερο όμως δυνατό τραυματισμό των ιστών.

Στις επεμβάσεις αυτές ο χειρουργός κατά κανόνα δεν έχει άμεση εικόνα των ιστών, επί των οποίων επεμβαίνει, αλλά ελέγχει τις κινήσεις των εργαλείων του μέσω μίας οθόνης τηλεόρασης.

Στις επεμβάσεις ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής εισάγεται μέσω μικρών οπών εντός της κοιλότητας του σώματος, που μας ενδιαφέρει, ειδική κάμερα, που είναι συνδεδεμένη με οπτική ίνα και μεταδίδει την εικόνα σε οθόνη. Δια οπών άλλωστε ο χειρουργός εισάγει εντός της κοιλότητας και ειδικά σχεδιασμένα χειρουργικά εργαλεία δια των οποίων επεμβαίνει στους ιστούς.

Στην περίπτωση της Υστεροσκόπησης η κοιλότητα, εντός της οποίας επεμβαίνουμε είναι η ενδομητρική κοιλότητα, ενώ η οπή, που χρησιμοποιούμε προκειμένου να εισάγουμε την κάμερα και τα ειδικά εργαλεία μας είναι το έξω τραχηλικό στόμιο.

Η υστεροσκόπηση στη διερεύνηση της υπογονιμότητας

Η θέση της υστεροσκόπησης στη διερεύνηση της υπογονιμότητας έχει κατά καιρούς τεθεί υπό συζήτηση στους κόλπους της επιστημονικής κοινότητας.

Σε κάποιες περιπτώσεις υπογονιμότητας, για την οποία δεν κατέστη δυνατό να εντοπισθεί συγκεκριμένο αίτιο (πρόκειται για τη λεγόμενη «ανεξήγητη υπογονιμότητα») και επί απουσίας ευρημάτων από το βασικό κλινικό – εργαστηριακό έλεγχο (υστεροσαλπιγγογραφία, μέτρηση επιπέδων ορμόνης AMH, και υπερηχογράφημα κύκλου ωορρηξίας για τη γυναίκα και σπερμοδιάγραμμα για τον άνδρα) καταφεύγουμε απευθείας σε μεθόδους υποβοηθουμένης αναπαραγωγής (σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση). Η υστεροσκόπηση τρόπον τινά «παρακάμπτεται».

Εν πάσει περιπτώσει, η αξιολόγηση της χρησιμότητάς της στα πλαίσια της διερεύνησης της υπογονιμότητας θα πρέπει να διακριθεί σχηματικά σε δύο περιπτώσεις:

• γυναίκες με μη φυσιολογική υστεροσαλπιγγογραφία
• γυναίκες με φυσιολογική υστεροσαλπιγγογραφία

Η υστεροσκόπηση στη διερεύνηση της υπογονιμότητας επί μη φυσιολογικής υστεροσαλπιγγογραφίας

Δια της υστεροσαλπιγγογραφίας κατά βάσιν εξακριβώνεται η διαβατότητα των σαλπίγγων. Με άλλα λόγια ελέγχεται, αν η σάλπιγγες είναι «ανοικτές», «βουλωμένες» ή γεμάτες υγρό (η κατάσταση αυτή ονομάζεται υδροσάλπιγγα). Η διαβατότητα των σαλπίγγων είναι απαραίτητη προκειμένου να επιτευχθεί γονιμοποίηση του ωαρίου, που θα απελευθερωθεί περί τα μέσα του κύκλου από τις ωοθήκες.

Εντούτοις, δια της υστεροσαλπιγγογραφίας απεικονίζεται και το «περίγραμμα» της ενδομητρικής κοιλότητας. Έτσι είναι δυνατόν να εντοπισθούν και μορφώματα της ενδομητρικής κοιλότητας, η παρουσία των οποίων έχει συνδεθεί με μη την παρεμπόδιση της ευόδωσης της κύησης. Τέτοια μορφώματα είναι οι πολύποδες και τα ινομυώματα, που προβάλλουν εντός της ενδομητρικής κοιλότητας και ονομάζονται υποβλεννογόνια ινομυώματα.

Είναι δυνατόν εξάλλου σε κάποιες περιπτώσεις δια της υστεροσαλπιγγογραφίας να απεικονισθούν και ενδεχόμενες ανατομικές ανωμαλίες της ενδομητρικής κοιλότητας, όπως είναι τα διαφράγματα.

Ενίοτε δε, η ατελής πλήρωση της ενδομητρικής κοιλότητας με το υγρό της σαλπιγγογραφίας θέτει σαφή την υποψία εκδήλωσης του συνδρόμου Asherman. Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από την παρουσία εντός της ενδομητρικής κοιλότητας συμφύσεων. Συμφύσεις είναι κατ’ ουσίαν «μεμβράνες», οι οποίες διατρέχουν την κοιλότητα και παρεμποδίζουν τόσο τη διέλευση των σπερματοζωαρίων στην πορεία τους προς τις σάλπιγγες, όσο και κατά κύριο λόγο την επιτυχή εμφύτευση του εμβρύου.

Σε περιπτώσεις παθολογικών ευρημάτων στην υστεροσαλπιγγογραφία, η υστεροσκόπηση αποτελεί μονόδρομο, αφού κατά την επέμβαση αυτή είναι δυνατόν να αφαιρεθούν οι πολύποδες και τα ινομυώματα, αλλά και να γίνει διατομή των διαφραγμάτων, όσο και λύση των συμφύσεων.

Η υστεροσκόπηση στη διερεύνηση της υπογονιμότητας επί φυσιολογικής υστεροσαλπιγγογραφίας

Η υστεροσαλπιγγογραφία είναι μία εξαιρετικά χρήσιμη εξέταση στην απεικόνιση των σαλπίγγων, αλλά όπως φαίνεται και από μελέτη του 2004 , αλλά και από μεταγενέστερη μελέτη του 2017 είναι λιγότερο ακριβής στον εντοπισμό ανωμαλιών μέσα στην ενδομητρική κοιλότητα.

Δια της υστεροσκόπησης εξάλλου είναι δυνατόν να διαγνωστεί και η ενδομητρίτιδα. Με τον όρο αυτό περιγράφεται η εκδήλωση φλεγμονής εντός της ενδομητρικής κοιλότητας, η οποία έχει συνδεθεί τόσο με την υπογονιμότητα, όσο και με τη αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης αποβολής. Η διάγνωση ενδομητρίτιδας δεν είναι δυνατή με την υστεροσαλπιγγογραφία.

Συμπερασματικά…

Η υστεροσκόπηση είναι μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική διαδικασία, με μάλλον ασυνήθεις επιπλοκές, η οποία δεν «ταλαιπωρεί» ιδιαίτερα τη γυναίκα και μας δίνει εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τους ενδεχόμενους λόγους υπογονιμότητας. Ως εκ τούτου έχει πλέον ενσωματωθεί στην πάγια κλινική πρακτική σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση των αιτίων της υπογονιμότητας της γυναίκας.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Kumar S, Awasthi RT, Gokhale N. Assessment of Uterine Factor in Infertile Women : Hysterosalpingography vs Hysteroscopy. Med J Armed Forces India. 2004;60(1):39-41. doi:10.1016/S0377-1237(04)80156-4

Wadhwa L, Rani P, Bhatia P. Comparative Prospective Study of Hysterosalpingography and Hysteroscopy in Infertile Women. J Hum Reprod Sci. 2017;10(2):73-78. doi:10.4103/jhrs.JHRS_123_16