Κωνσταντίνος Πάντος: «Η εξωσωματική γονιμοποίηση δεν έχει πια μυστικά»

Ποια τα κυριότερα στοιχεία που πρέπει να ξέρουμε για την εξωσωματική και που πιστεύετε πως οφείλονται τα πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας που έχετε πετύχει μέχρι τώρα;

Με την μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης, που εφαρμόζεται περισσότερο από 30 χρόνια, έχουν γεννηθεί 2.500.000 παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Ελλάδα πλέον εφαρμόζουμε τις πιο πρωτοπόρες μεθόδους, όπως την προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, ακόμα και σε ζευγάρια που δεν είναι γόνιμα. Πλέον η διαδιακασία είναι προσιτή, απαλλαγμένη από τα στερεότυπα του παρελθόντος και κυρίως γίνεται με την βοήθεια λιγότερων φαρμακευτικών ουσιών.

Εγώ προσωπικά και οι συνεργάτες μου αντιμετωπίζουμε το κάθε ζευγάρι ανθρώπινα και ξεχωριστά. Εξατομικεύουμε την κάθε θεραπεία ανάλογα με τις επιμέρους ανάγκες του ζευγαριού, εστιάζουμε στο κάθε πρόβλημα ξεχωριστά και προσαρμοζόμαστε ανάλογα με τις ανάγκες.Δεν βάζουμε όλα τα ζευγάρια σε μια συγκεκριμένη θεραπεία. Εκεί οφείλεται και η η μεγάλη επιτυχία μας.

Μπορείτε να μας περιγράψετε τα στάδια που ακολουθείτε στην εξωσωματική γονιμοποίηση;

Πριν ξεκινήσει η όλη διαδικασία, το ζευγάρι ολοκληρώνει μια σειρά αιματολογικών εξετάσεων ενώ στον άνδρα εξετάζεται και το σπέρμα.
Η γυναίκα, μετά την ωοθηκική διέγερση, την οποία προκαλούν τα φάρμακα, υποβάλλεται σε διακολπική λήψη ωαρίων. Ακολουθούν η γονιμοποίηση των ωαρίων με το σπέρμα του συζύγου και τέλος η τοποθέτηση των γονιμοποιημένων ωαρίων στη μήτρα.

Η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται συνήθως την 2η ή την 3η μέρα μετά τη γονιμοποίηση- αλλά υπάρχει περίπτωση να καθυστερήσει μέχρι την 6η μέρα, (τα γονιμοποιημένα ωάρια βρίσκονται στο στάδιο της βλαστοκύστης). Στην περίπτωση αυτή έχουμε καλύτερο ποσοστό εμφύτευσης του εμβρύου.

Μπορεί να γονιμοποιηθούν 10-12 ωάρια αλλά δεν τα τοποθετούμε όλα.Τα επιπλέον έμβρυα καταψύχονται σε υγρό άζωτο, μέχρι το ζευγάρι να τα χρειαστεί. Αυτό μπορεί να συμβεί σε δυο περιπτώσεις: 1) εάν αποτύχει η προσπάθεια, δεν επαναλαμβάνουμε την ωοληψία και 2) εάν η γυναίκα αποφασίσει πως θέλει και δεύτερο παιδί, μετά από κάποια χρόνια.

Με την αλλαγή της νομοθεσίας όμως ορίζονται ως ανώτατο όριο τα 5 χρόνια (που μπορούν να επεκταθούν και για άλλα 5 χρόνια,πάντα με την σύμφωνη γνώμη του ζευγαριού). Στο δικό μας Κέντρο είχαμε πέρυσι μια γυναίκα, η οποία απέκτησε διδυμάκια, με έμβρυα που ήταν έντεκα χρόνια στην κατάψυξη.

Μεγάλη ιατρική επιτυχία στο Κέντρο μας είναι και η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού σε γυναίκες που νοσούν από διαφορετικές μορφές καρκίνου. Η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού έγινε προκειμένου να ολοκληρώσουν πρώτα οι γυναίκες την θεραπεία του καρκίνου με ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία και μετά να μεταμοσχευθεί στις ωοθήκες τους, ώστε να μπορέσουν να είναι και πάλι γόνιμες.

Τι μπορεί να αλλάξει πλέον στην εξωσωματική γονιμοποίηση με την προεμφυτευτική γενετική διάγνωση;

Τα τελευταία χρόνια οι τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης αλλάζουν και εξελίσσονται ραγδαία με θεαματικά αποτελέσματα. Παρόλ’αυτα, σε ορισμένες περιπτώσεις όπως π.χ. σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας, ή σε γυναίκες με πολλές αποτυχημένες προσπάθειες,τα ποσοστά επιτυχίας παραμένουν σχετικά χαμηλά.

Πρόσφατα, προτάθηκε μια καινούργια μέθοδος για να βοηθήσει αυτές τις γυναίκες, ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος όλων των χρωμοσωμάτων. Ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος γίνεται με τη μέθοδο του Συγκριτικού Γενομικού Υβριδισμού με μικροσυστοιχίες DNA (CGH-Array) και ελέγχονται και τα 23 ζευγάρια χρωμοσωμάτων που έχει το ανθρώπινο κύτταρο. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να διαγνωστούν σύνδρομα όπως π.χ. το σύνδρομο Down, αλλά και βελτιωθούν τα ποσοστά επιτυχίας μετά από την εξωσωματική γονιμοποίηση.

Ήδη, τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν πως τα αποτελέσματα επιτυχίας είναι σημαντικά, αυξάνεται η πιθανότητα εγκυμοσύνης και μειώνεται το ποσοστό των αποβολών σε γυναίκες με προχωρημένη ηλικία, ή με προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες IVF.

Ως απόρροια της προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης, μπορούμε να εξαλείψουμε τα κληρονομικά νοσήματα, ώστε να γεννιούνται απόλυτα υγιή παιδιά;

Όπως ανέφερα με την προεμφυτευτική διάγνωση ελέγχουμε κάθε έμβρυο χωριστά παίρνοντας ένα κύτταρο την 3η ή την 5η μέρα ζωής του. Ελέγχουμε έτσι με ακρίβεια και ασφάλεια γενετικά αν το έμβρυο <<κουβαλά>> κάποια ασθένεια γνωστή προς τους γονείς.. Ελέγχοντας όμως το έμβρυο με αυτήν την μέθοδο επιλέγουμε να τοποθετήσουμε μόνο τα υγιή έμβρυα, προκειμένου να μην υπάρχει περίπτωση γέννησης ενός παιδιού που νοσεί.

Ένα ζευγάρι από την Πρέβεζα, είχε αποκτήσει δυο παιδιά τυφλά αφού έπασχαν από εκ γενετής τύφλωση-γνωστή ασθένεια ως «Συγγενής αμαύρωση του Leber». Οι άνθρωποι αυτοί, όταν αποφάσισαν πως θέλουν να αποκτήσουν και τρίτο παιδί, μας προσέγγισαν και με τον προεμφυτευτικό έλεγχο, βρήκαμε ποια είναι υγιή έμβρυα. Σήμερα έχουν ένα υγιέστατο παιδί. Αυτήν μάλιστα την περίπτωση την κάλυψε και το CNN καθώς θεωρήθηκε από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της εξωσωματικής γονιμοποίησης, όχι στα στενά ελληνικά όρια, αλλά διεθνώς!

Και με το κόστος της εξωσωματικής γονιμοποίησης τι γίνεται; Θεωρείτε πως πρέπει να αποτελεί τροχοπέδη για τις γυναίκες που ονειρεύονται ένα παιδί;

Kανείς δεν είπε πως η εξωσωματική είναι μια διαδικασία φθηνή. Όμως η αλληλεγγύη είναι το ζητούμενο τους πολύ δύσκολους καιρούς που διανύουμε, οπότε καμία γυναίκα, που πραγματικά θέλει να γίνει μητέρα, ας μην διστάζει να μας προσεγγίσει προκειμένου να συζητήσουμε πως θα πραγματοποιηθεί η επιθυμία της.

Κωνσταντίνος Πάντος, MD, PhD, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής - Εξωσωματική Γονιμοποίηση, Διευθυντής του Κέντρου Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, Κλινική «Γένεσις Αθηνών», www.genesisathens.gr