Οικογενειακός προγραμματισμός - Αντισύλληψη

Ο άνθρωπος, από τότε που αντιλήφθηκε ότι τα μωρά δεν έρχονται μόνα τους αλλά ούτε τα φέρνει ο... πελαργός, αισθάνθηκε την ανάγκη να ελέγξει την αναπαραγωγική διαδικασία και να προγραμματίσει τον αριθμό των γεννήσεων και το χρόνο έλευσης των απογόνων του.
Όταν μάλιστα απέκτησε τη γνώση ότι η αιτία του καλού ή του κακού, ανάλογα με την περίπτωση, ήταν η σεξουαλική πράξη και συγκεκριμένα η επαφή του ανδρικού σπέρματος με τα γυναικεία ωάρια, προσπάθησε να βρει τρόπους διευκόλυνσης ή παρεμπόδισης της συνεύρεσης σπερματοζωαρίου – ωαρίου.
Κάθε ανθρώπινη παρέμβαση ώστε να μην έλθει σε επαφή το ανδρικό σπερματοζωάριο με το γυναικείο ωάριο και έτσι να μην επιτευχθεί σύλληψη κυήματος αποτελεί τον ορισμό της αντισύλληψης. Ο έλεγχος από το ζευγάρι του αριθμού και του χρόνου των γεννήσεων αποτελεί τον ορισμό του οικογενειακού προγραμματισμού. Η απόλυτη ή όχι αποφυγή επαφής του ανδρικού και του γυναικείου δέρματος των γεννητικών περιοχών αποτελεί τον ορισμό και την προσπάθεια περιορισμού των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων (ΣΜΝ).

Ιστορική αναδρομή

Ως αρχαιότερη και πλέον εύχρηστη μέθοδος αντισύλληψης μέχρι σήμερα αναφέρεται η διακεκομμένη συνουσία (τράβηγμα). Ιστορικά αιγυπτιακά αρχεία αναφέρουν ειδικούς πεσσούς από διάφορα υλικά που οι γυναίκες τοποθετούσαν στον κόλπο τους ως αντισύλληψη. Οι Άραβες τοποθετούσαν ειδική λίθο μέσα στις καμήλες, για να μην μείνουν έγκυες στην διάρκεια του καραβανιού.
Αναφέρονται επίσης διάφορες φυτικές ή φαρμακευτικές ουσίες με χρήση στον κόλπο της γυναίκας ή από το στόμα πριν αλλά και μετά το σεξ, με σπερματοκτόνο δράση ή παρεμπόδιση σύλληψης ή επίτευξη αποβολής του ήδη γονιμοποιημένου και εμφυτευθέντος μέσα στη μήτρα ωαρίου – κυήματος.
Το 17ο αιώνα, όταν ο Anton Van Levenhook εφηύρε το μικροσκόπιο και αναγνωρίστηκαν τα σπερματοζωάρια, έγινε προσπάθεια κατασκευής ανδρικού προφυλακτικού αρχικά από έντερο ζώου και μετέπειτα από Latex. To ανδρικό προφυλακτικό βοήθησε κυρίως στον περιορισμό των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων που αποτελούσαν κοινωνική μάστιγα εποχής (σύφιλη, βλεννόρροια κλπ).
Ασφαλώς το ανδρικό προφυλακτικό έπαιξε και παίζει ακόμα σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των γεννήσεων, ως η πιο απλή, η πιο εύχρηστη, η πιο διαδεδομένη και σχετικά ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος αντισύλληψης. Και κάτι άξιο προσοχής: Η πρώτη προσπάθεια χρήσης αντισυλληπτικής μεθόδου στους άνδρες.

Θρησκευτικές αντιλήψεις

Οι απόψεις των θρησκειών για την αντισύλληψη διαφέρουν τόσο μεταξύ των θρησκειών όσο και γεωγραφικά ανάμεσα στην ίδια θρησκεία.
Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επισήμως δέχεται μόνο τον φυσικό οικογενειακό προγραμματισμό (αποχή, τράβηγμα). Στις αναπτυγμένες χώρες σήμερα μεγάλος αριθμός καθολικών κληρικών ολοένα και περισσότερο υιοθετούν τις σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις περί αντισύλληψης.
Η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη έχει συγκεχυμένες απόψεις, από εκείνες της πλήρους αποφυγής αντισύλληψης μέχρι της πλήρους εφαρμογής μεθόδων Οικογενειακού Προγραμματισμού. Και στις δύο περιπτώσεις μιμείται πλήρως τον Ιουδαϊσμό.
Οι Ινδουιστές και οι Βουδιστές αποδέχονται την πρόληψη σύλληψης, απαγορεύουν όμως οποιαδήποτε ενέργεια μετά την επίτευξη εγκυμοσύνης.
Τέλος, οι Ισλαμιστές επιτρέπουν την αντισύλληψη, εφόσον δεν βλάπτει την υγεία. Το Κοράνι δεν παίρνει σαφή θέση για την ηθική της αντισύλληψης, έχει όμως σαφείς δηλώσεις για την προτροπή της τεκνοποιίας.

Προϋποθέσεις καλής αντισυλληπτικής μεθόδου

Η όποια αντισυλληπτική μέθοδος χρησιμοποιείται από το ζευγάρι πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
1ον . Να είναι απλή και εύχρηστη. Το πολύπλοκο της υπόθεσης συνήθως αποθαρρύνει το ζευγάρι.
2ον . Να είναι ακίνδυνη τόσο για τον άνδρα όσο και για τη γυναίκα. Κανείς δεν θέλει να κάνει κάτι που θα θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του ή την υγεία του.
3ον . Να είναι αποτελεσματική. Αν αυτό που επικαλείται δεν το κάνει και στην πράξη, γιατί να την χρησιμοποιήσει το ζευγάρι;
4ον . Να είναι ελεγχόμενη και αναστρέψιμη. Κυρίως έχει σημασία σε νέους ανθρώπους που δεν έχουν ακόμα τεκνοποιήσει και θα χρειαστεί, αφού διακόψουν τη μέθοδο, να παραμείνουν γόνιμοι.

Μέθοδοι Αντισύλληψης

1ον . Φυσικές Μέθοδοι
Ως φυσικές μεθόδους αναφέρουμε την αποχή από το σεξ (γαλουχία, γόνιμες μέρες, θρησκευτικές δοξασίες - σκολόβραδα) και την διακεκομμένη συνουσία (τράβηγμα).

2ον . Μέθοδοι Φραγμού
Εδώ εντάσσεται το ανδρικό και το γυναικείο προφυλακτικό. Είναι μέθοδος απλή, ακίνδυνη, υπό προϋποθέσεις αρκετά αποτελεσματική και σίγουρα αναστρέψιμη. Να σημειώσουμε και την προφύλαξη του ζευγαριού από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ιδιαίτερα όταν η σεξουαλικοί σύντροφοι δεν έχουν μόνιμη σταθερή σχέση αλλά είναι εναλλασσόμενοι, σχετικά άγνωστοι και συνευρίσκονται ευκαιριακά.

3ον . Ενδομήτριες συσκευές (spirals)
Με χρήση ή μη ορμονικών ουσιών. Πολύ καλή μέθοδος. Σήμερα τα ενδομητριακά σπειράματα είναι ακίνδυνα, αποτελεσματικά και η μέθοδος απολύτως αναστρέψιμη. Απλώς χρειάζεται ιατρική παρέμβαση για την τοποθέτηση και την αφαίρεσή τους.

4ον . Ορμονικά σκευάσματα (αντισυλληπτικό χάπι ή αντισυλληπτικές συσκευές)

Έχει γίνει πολύς λόγος για την ορμονική αντισύλληψη (το χάπι), με ένθερμους υποστηρικτές ή πολέμιους. Η αλήθεια πάντως είναι ότι σήμερα με την πρόοδο της χημείας και της φαρμακολογίας καθώς και την πιο καλή ιατρική παρακολούθηση πρέπει να θεωρηθεί μία από τις πιο απλές, αποτελεσματικές, αναστρέψιμες και αρκετά ακίνδυνες μεθόδους αποφυγής ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.

Στην κατηγορία αυτή πρέπει να τοποθετήσουμε και το χάπι της επόμενης ημέρας, το οποίο εμποδίζει την εμφύτευση μέσα στη μήτρα του γονιμοποιημένου ωαρίου. Αν και είναι αποτελεσματική, πρέπει να αποφεύγεται η συχνή χρήση της, διότι διαταράσσει την ομαλή λειτουργία της ωοθηκικής λειτουργίας και της ορμονικής κατάστασης της γυναίκας.

Πρόσφατα έχει κυκλοφορήσει και στη χώρα μας η χρήση μηνιαίας αντισυλληπτικής μεθόδου, με τοποθέτηση ορμονικού αντισυλληπτικού δακτυλίου (NuvaRing) στον κόλπο της γυναίκας μια φορά κάθε μήνα. Φαίνεται ότι είναι μια αρκετά ελπιδοφόρος μέθοδος που, ενώ εξασφαλίζει την καθημερινή απαραίτητη αντισυλληπτική ορμονική ποσότητα, όπως ακριβώς δρα το χάπι, απαλλάσσει τη γυναίκα από την καθημερινή λήψη από το στόμα.
Τέλος, ας μη λησμονήσουμε να αναφέρουμε τις προσπάθειες που γίνονται γύρω από το ανδρικό αντισυλληπτικό χάπι, τα αποτελέσματα των οποίων μέλλει να δούμε και να κρίνουμε. Εδώ, στην εφαρμογή του πρέπει να υπολογίσουμε και την προκατάληψη των ανδρών σχετικά με το αναστρέψιμο και τη συσχέτισή του με την εντύπωση μείωσης της ανδρικής σεξουαλικής ικανότητος.

5ον . Μόνιμοι μέθοδοι
Στις μόνιμες αντισυλληπτικές μεθόδους πρέπει να εντάξουμε τη βαζεκτομή (χειρουργική απολίνωση των σπερματικών πόρων στον άνδρα) και την απολίνωση των σαλπίγγων στη γυναίκα.
Η βαζεκτομή δύσκολα γίνεται αποδεκτή από τον ανδρικό πληθυσμό, η δε απολίνωση των σαλπίγγων κυρίως εφαρμόζεται σε γυναίκες που έχουν κυοφορήσει πολλές φορές.Στις μόνιμες μεθόδους πρέπει να αναφέρουμε και τη διακοπή της εγκυμοσύνης με τεχνητό τρόπο (έκτρωση), πλην όμως προσωπικά δεν τη θεωρώ αντισυλληπτική μέθοδο, επειδή δεν έχει αντισυλληπτική δράση, εφόσον έχει ήδη επιτευχθεί εγκυμοσύνη και ως χειρουργική μέθοδος να έχει δυνητικές επιπλοκές.
Άξια επίσης αναφοράς είναι και η προσπάθεια κυρίως στη Γαλλία χρήσεως σκευασμάτων φαρμακευτικής έκτρωσης (RU-486).

Κλείνοντας, οφείλω να καταθέσω την άποψή μου ότι κάθε άνθρωπος οφείλει και πρέπει να μπορεί να προγραμματίζει την οικογένειά του σχετικά με το πώς, πότε και πόσο μεγάλη θέλει να είναι, αλλά με σωστό και επιστημονικό τρόπο.
Στην προσπάθειά του αυτή πρέπει να γνωρίζει ότι ο μόνος αρωγός και συμπαραστάτης του πρέπει να είναι ο θεράπων Ιατρός – Γυναικολόγος του και αυτόν πρέπει να συμβουλεύεται πριν από κάθε πράξη του.

Γιάννης Π. Αργυρός
Μαιευτήρ – Χειρουργός – Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών