«Προσπαθώ να κάνω παιδί. Πώς μπορώ να κάνω το ταξίδι λιγότερο εξαντλητικό;»

Υπάρχουν γυναίκες που κάνουν όλα τα «σωστά» αλλά οι μήνες και τα χρόνια περνούν και το τεστ εγκυμοσύνης αρνείται να αλλάξει χρώμα. Οι καλοί φίλοι λένε «χαλάρωσε». Δες το αλλιώς και θα έρθει. Μην το σκέφτεσαι. Αλλά όσο και μη-καλοδεχούμενη κι αν είναι η συμβουλή τους, μπορεί και να έχει μια δόση αλήθειας.

Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν την επιρροή του στρες στην σύλληψη. Είναι σαφές ότι δεν είναι ακόμα ξεκάθαρος ο ρόλος του εφόσον υπάρχουν γυναίκες με έντονο στρες που μπορούν και μένουν έγκυες ακόμα και με πολύ έντονο στρες, για παράδειγμα λόγω πένθους. Προφανώς μερικές γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες αναπαραγωγικά στο στρες από άλλες γυναίκες. Και το αντίκτυπο αυτοτροφοδοτείται. Αν έχεις έντονο στρες και δεν μένεις έγκυος γρήγορα, τότε θα στρεσαριστείς ακόμα περισσότερο. Διότι η διαδικασία στην οποία μπαίνει το ζευγάρι είναι αγχωτική από πολλές πλευρές και δημιουργεί μια καθημερινότητα αβεβαιότητας.

Πολλά ζευγάρια παλεύουν με το άγχος των σωματικών επιπλοκών λόγω των ορμονικών αλλαγών. Άλλα ψάχνουν τι ισχύει σε νομικό επίπεδο προκειμένου να έχουν γνώση των περιορισμών και των εναλλακτικών, τα κοινωνικά και ηθικά δεδομένα όσο δεν φτάνουν στην εγκυμοσύνη. Και την ίδια στιγμή πολλοί τους μιλάνε για την αρνητική επιρροή του άγχους στην γονιμότητά τους αλλά και στην έκβαση των προσπαθειών τους. Όλα αυτά που τους στρεσάρουν, ορθώνουν ένα συναισθηματικό αλλά και πρακτικό τοίχος το οποίο δεν έχουν την δυνατότητα να ξεπεράσουν αν δεν ζητήσουν την βοήθεια ειδικών στον χώρο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Από τον γυναικολόγο και τον ψυχολόγο έως τον ασφαλιστή και τον δικηγόρο. Ο καθένας από την δική του πλευρά μπορεί να συμβάλλει στο επιθυμητό αποτέλεσμα ενώ το ζευγάρι έχει αποφασίσει να ξεκινήσει τις προσπάθειες με ιατρική βοήθεια ή και μη, μειώνοντας έτσι το στρες και τα συνοδά συναισθήματα ανασφάλειας, απογοήτευσης αλλά και κατάθλιψης.

Όσον αφορά την νομοθεσία, ο δικηγόρος Χάρης Αναγνωστόπουλος επισημαίνει,

«Το ελληνικό νομικό πλαίσιο αναφορικά με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αποτιμάται θετικά, καθώς περιλαμβάνει ρυθμίσεις προσανατολισμένες αφενός στην επίτευξη του μέγιστου δυνατού αποτελέσματος της διαδικασίας και αφετέρου προς την προστασία της υγείας των υποβοηθούμενων γυναικών. Ειδικότερα, πρόκειται για ένα προοδευτικό κανονιστικό πλαίσιο, που έχει συστήσει μια εποπτική διοικητική αρχή που επιβλέπει την όλη διαδικασία και έχει θεσπίσει αυστηρούς όρους για τη χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, δημιουργώντας έτσι μια αίσθηση ασφάλειας στα πρόσωπα που συμμετέχουν στη διαδικασία και μειώνει τον κίνδυνο των αυθαιρεσιών.

Ουσιαστικά όμως είναι οι δυνατότητες που το παραπάνω πλαίσιο προσφέρει προς τα υπογόνιμα ζευγάρια που το καθιστούν περισσότερο ελκυστικό και φιλικό σε σχέση με ξένα νομοθετικά καθεστώτα. Ειδικότερα, επιτρέπεται, μεταξύ άλλων, η παρένθετη μητρότητα, η κατάψυξη ωαρίων, η δωρεά γενετικού υλικού από δότες, η μεταφορά περισσότερων του ενός εμβρύων προς την υποψήφια μητέρα.

Ωστόσο τα κριτήρια βάση των οποίων τα ζευγάρια επιλέγουν μια συγκεκριμένη χώρα για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας τους είναι μεταξύ άλλων η προσβασιμότητα στις θεραπείες γονιμότητας και το κόστος θεραπείας. Δηλαδή σχετικά με το πρώτο, αρκεί να αναφερθεί ότι για την εφαρμογή της παρένθετης μητρότητας, ο νόμος αξιώνει η κατοικία των γυναικών, τόσο της υποψήφιας μητέρας όσο και της κυοφόρου, να βρίσκεται στην Ελλάδα, ματαιώνοντας έτσι τον αναπαραγωγικό τουρισμό. Αντίστοιχα το κόστος θεραπειών μπορεί να είναι περισσότερο ανταγωνιστικό από άλλες δυτικές χώρες, ωστόσο υπάρχουν πάντα ελκυστικότερες οικονομικές λύσεις, με συναφείς, ασφαλώς, εκπτώσεις στην ποιότητα των υπηρεσιών.»

Από την στιγμή που το ζευγάρι παίρνει την απόφαση ότι θέλουν να αποκτήσουν ένα μωρό, η όποια χρονική καθυστέρηση εκπλήρωσης αυτής της επιθυμίας τους προκαλεί αναστάτωση. Και σε αυτό, ο καθοριστικός παράγοντας δεν είναι πάντοτε το χρονικό διάστημα κατά το οποίο προσπαθούν και δεν τα καταφέρνουν. Είναι σημαντικό να τονίσω ότι αρκετές φορές η υπερβολική επικέντρωση σε αυτό που δεν έχουν (ακόμα!) μπορεί να οδηγήσει σε εμμονή και όσο περισσότερο εστιάζουν στο αρνητικό, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχουν να βιώσουν καταθλιπτικά συναισθήματα. Είναι λοιπόν καθοριστικό το πώς θα λειτουργήσουν ενώ προσπαθούν, προκειμένου να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα σωματικά και ψυχικά υγιείς με αποθέματα ενέργειας, θετική στάση για τη ζωή τους και τον απαραίτητο ενθουσιασμό για το νέο μέλος της οικογένειάς τους.

Η επαφή με τον γιατρό θα τους δώσει οδηγίες σε περίπτωση είτε που υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο ιστορικό της γυναίκας και ή του άνδρα και χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις, είτε δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια παθολογία. Αν εντοπιστεί κάτι, η σωστή καθοδήγηση και παρέμβαση θα τους φέρει κοντά σε όποιες εναλλακτικές έχουν μέσω της τεχνολογίας της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Όσο δύσκολο είναι να είσαι θετικός ενώ προσπαθείς να αποκτήσεις παιδί, τόσο εύκολο είναι να σκεφτείς αρνητικά. Δεν υπάρχει στο μυαλό ότι θα αντιμετωπίσεις δυσκολία για εγκυμοσύνη ενώ οι περισσότεροι θεωρούν ότι την επομένη της διακοπής της αντισύλληψης, η εγκυμοσύνη είναι εφικτή. Παρουσία δυσκολιών σύλληψης, το ζευγάρι βρίσκεται αντιμέτωπο με μηνιαίους κύκλους απογοήτευσης και ελπίδας οι οποίοι συχνά δημιουργούν την ανάγκη προστασίας του εαυτού τους από τις συναισθηματικές μεταπτώσεις προ της σύλληψης με την προσμονή του αρνητικού. Και τότε συνήθως χάνουν την επιθυμία συνέχισης των προσπαθειών και βιώνουν συναισθήματα κατάθλιψης. Μαζί αλλά και στο ατομικό του ο καθένας μπορεί να βρει τους κατάλληλους τρόπους διαχείρισης του στρες με απώτερο σκοπό να μην σαμποτάρουν την προσπάθεια που κάνουν.

Λόγω της φύσης της ιατρικής παρέμβασης, αισθάνονται ότι οι πιο προσωπικές σας πτυχές εκτίθενται στα φώτα του εργαστηρίου. Έτσι το σεξ μπορεί να γίνει αγγαρεία καθώς οι προϋποθέσεις είναι ο προγραμματισμός ή εκσπερμάτιση σε δοχείο. Με την εξωσωματική το σεξ δεν είναι αναγκαίο και αυτό από μόνο του μπορεί να αλλοιώσει την σεξουαλική σχέση σας. Η σεξουαλικότητα του ζευγαριού πρέπει να διατηρηθεί ζωντανή εντός κι εκτός ημερών ωορρηξίας για να απαλλαγούν από την αρνητική ενέργεια και όσα δύσκολα πρέπει να αντιμετωπίσουν κατά την προσπάθεια που κάνουν. Δεν χρειάζεται να συζητούν για το θέμα όταν είναι στο κρεβάτι, ούτε καν στην κρεβατοκάμαρα αλλά οπουδήποτε αλλού. Το φλερτ και οι εκπλήξεις πρέπει να χαρακτηρίζουν τη καθημερινότητά τους.

Πόσες φορές παρερμηνεύεται η αντίδραση του άνδρα παρουσία αρνητικού τεστ εγκυμοσύνης, ιδίως όταν με πρόθεση να δείξει ψυχραιμία και θετικότητα, δεν το κάνει μεγάλο ζήτημα αντιθέτως δείχνει αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουν τον επόμενο μήνα, και συνεχίζει οτιδήποτε έκανε νωρίτερα. Επειδή δεν πανικοβλήθηκε δεν σημαίνει ότι δεν νοιάζεται και ότι δεν μπορεί να καταλάβει πώς αισθάνεται η σύντροφός του. Απλά το διαχειρίζεται με διαφορετικό τρόπο. Η καλή επικοινωνία στο ζευγάρι είναι το κλειδί για μια καλή σχέση εν γένει πόσο μάλλον ενώ προσπαθούν για έναν τόσο σημαντικό κοινό στόχο. Αν δεν βρίσκονται στην ίδια σελίδα, η ένταση είναι στην γωνία καθώς πολύ εύκολα ξεκινάει το παιχνίδι των αλληλοκατηγοριών.

Κάθε έμμηνος ρύση αποτελεί άλλον έναν θάνατο για το ζευγάρι. Αν μαζί μπορούν να δεχτούν την πραγματικότητα, θα μπορούν να προσαρμόζονται και να ωριμάζουν όλο και περισσότερο ως ζευγάρι, έχοντας την δύναμη να μετατρέψουν την θλίψη και το πένθος σε δύναμη. Το συναίσθημα της ζήλειας πολλές φορές επιβαρύνει την προσπάθεια ιδίως όταν κάποια φίλη είναι έγκυος χωρίς κάποια ιδιαίτερη προσπάθεια. Η σκέψη πάει στο ότι όλοι αποκτούν μωρό εύκολα, κι αυτό μόνο επιπλέον δυσφορία προκαλεί.

Είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουν την απαισιόδοξη λογική και πρακτική τακτική για να διαμορφώσουν μια πιο ρεαλιστική αντίδραση συνειδητοποιώντας ότι αν το να κάνεις παιδί ήταν τόσο εύκολο, δεν θα υπήρχαν κλινικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Είναι αδύνατον να μην ζηλέψει. Όμως εκεί χρειάζεται να δεχτεί ότι ζηλεύει και να αξιολογήσει πόσο κοντά είναι και πόσο άνετα θα της μιλούσε για την προσπάθεια που κάνει. Η ίδια θα αποφασίσει τι θέλει να μοιραστεί. Κανείς δεν χρειάζεται να ξέρει αν δεν το θέλει το ζευγάρι.

Ορισμένες φορές, οι συγγενείς δυσκολεύονται να δείξουν ενσυναίσθηση σε προβλήματα γονιμότητας. Κάποιοι ανησυχούν μην πουν κάτι λάθος, και αποφεύγουν εντελώς το θέμα. Άλλοι δεν καταλαβαίνουν. Το ζευγάρι – όσοι θεωρούν ότι τους νοιάζονται - πρέπει να τους πουν πώς αισθάνονται και να προτείνουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν, είτε είναι με τηλεφωνική επικοινωνία καθημερινή ή να περνούν ευχάριστα χρόνο μαζί ή απλά να ακούνε. Αν αισθάνονται ότι επιβαρύνονται με μη-βοηθητικές συμβουλές ή ανούσιες ερωτήσεις, ένα «ευχαριστώ που προσπαθείς να βοηθήσεις – θα σου πω όταν έχω νεότερο» θα δημιουργήσει τις αποστάσεις που επιθυμούν.

Από τα δυσκολότερα σημεία της προσπάθειας, η επαναλαμβανόμενη αποτυχία οδηγεί σε εναλλακτικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Κι αυτό προκαλεί σοκ και φόβο. Αλλά μπορούν να το διαχειριστούν με θετική στάση. Η συνεχής υπενθύμιση ότι πάντα υπάρχει ένα επόμενο βήμα. Είτε αυτό είναι η προσπάθεια τον επόμενο μήνα, είτε να συμβουλευτούν τον γιατρό. Ορισμένες φορές το επόμενο βήμα είναι τρομακτικό αλλά κάθε βήμα τους φέρνει πιο κοντά στον στόχο. Και αυτό ισχύει για κάθε κατάσταση που δεν πραγματοποιείται με ευκολία ή άμεσα ο στόχος.

Το ημερολόγιο συναισθημάτων συχνά βοηθάει στην μείωση της πίεσης και της ανησυχίας που τους κάνει να νοιώθουν άβολα να μοιραστούν. Όπως και να μην αμελήσουν τις δραστηριότητες που απολάμβαναν πριν ξεκινήσουν την προσπάθεια ή πριν διαγνωστούν υπογόνιμοι. Αλλιώς το project της εγκυμοσύνης γίνεται το μόνο ενδιαφέρον τους. Το να κάνεις κάτι απολαυστικό ενισχύει την σεροτονίνη. Κι αυτό είναι πρόσθετο θετικό στην προσπάθειά τους.

Η προσπάθεια είναι γεμάτη αναμονές. Αναμονή για την περίοδο, αναμονή για τα αποτελέσματα των τεστ, αναμονή για σωματική και συναισθηματική ανάρρωση, αναμονή για δότη ή παρένθετη, αναμονή για χοριακή και υπέρηχο, αναμονή για την γονιμοποίηση στο εργαστήριο, και η μεγαλύτερη αναμονή, οι 2 εβδομάδες για να ανακαλύψουν αν υπάρχει εγκυμοσύνη. Πρέπει να αναπτύξουν υπομονή ο ένας με τον άλλον, ο ένας για τον άλλον και μαζί για την διαδικασία.

Ζωτικής σημασίας σωματικά και συναισθηματικά η θετική στάση. Αυτή η στάση ενθαρρύνει τις θετικές σκέψεις, συναισθήματα, κι εν συνεχεία πράξεις. Η αρνητικότητα είναι ένα στρες για το σώμα και οι ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στην γονιμότητα. Είναι ακριβώς η ιδέα της μάχης ή φυγής.

Το σώμα μας φτιάχτηκε για να κυοφορεί ενώ τρέχει να ξεφύγει από τα άγρια ζώα. Σήμερα τα άγρια ζώα είναι το εργασιακό στρες, το οικονομικό στρες, το οικογενειακό στρες, το στρες του ανθυγιεινού τρόπου ζωής, ακόμα και το στρες των αρνητικών συναισθημάτων. Όταν η σύλληψη γίνεται άγχος, το σώμα το αναγνωρίζει ως ένα συναίσθημα μάχης ή φυγής και αντιδρά ανάλογα. Αν τα συναισθήματα που βιώνει το σώμα μιας γυναίκας είναι ματαίωση, θυμός, απελπισία, κατηγόρια, και θλίψη τότε αυτό θα ζει. Ο μετριασμός της αρνητικότητας και η διατήρηση θετικής στάσης πριν την σύλληψη, εντός ή εκτός υποβοηθούμενης παραγωγής, συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση χαμηλών επίπεδων στρες.

Η συμβουλευτική με επαγγελματία ψυχικής υγείας εξειδικευμένο σε θέματα υπογονιμότητας και εγκυμοσύνης θα χρειαστεί όταν η γυναίκα, ο άνδρας ή το ζευγάρι χρειάζεται κάποιον που να μπορεί να καταλάβει τι βιώνουν ώστε να τους βοηθήσει στην εξωτερίκευση και διαχείριση συναισθημάτων σύγχυσης, στεναχώριας, μοναξιάς, ματαίωσης, θυμού, άγχους ή και κατάθλιψης. Κάποιες φορές χρειάζεται να στρέψουν την προσοχή τους στο παρελθόν και να επεξεργαστούν θέματα όπως φόβοι για εγκυμοσύνη ή τοκετό, την σχέση σας με τους γονείς ή πράγματα που ανησυχείτε μην περάσετε στα δικά σας παιδιά. Επιπλέον το γεγονός ότι δεν περίμεναν να συναντήσουν δυσκολία, δικαιολογεί το σοκ που βιώνουν. Πρέπει να δεχτούν άμεσα ότι δεν μπορούν να αλλάξουν τις συνθήκες, αυτό που μπορούν να αλλάξουν είναι πώς αντιμετωπίζουν την πρόκληση. Θα τους κάνει να νοιώσει καλύτερα και να μειώσει και τα επίπεδα τους στρες. Επίσης είναι ίσως και η καταλληλότερη στιγμή να μάθουν να φροντίζουν τον εαυτό τους κάνοντας πράγματα που αγαπούν. Αυτό θα βοηθήσει να μάθουν να κλείνουν τον διακόπτη και να χαλαρώνουν. Ένα από τα πράγματα που τονίζουμε είναι να βρίσκουν κάθε μέρα χρόνο για τον εαυτό τους ώστε να περιορίσουν την εστίαση στο τελικό προϊόν και να μπορούν να αξιολογούν τον εαυτό τους ως μέρος της διαδικασίας και γι `αυτό είναι σημαντικό να είναι υγιείς, ισορροπημένοι και ρεαλιστές.

Γενικά όλοι μας νοιώθουμε πιο άνετα στο σύνηθες παρ` όλο που η ζωή πάντα αλλάζει. Μερικές αλλαγές είναι μέρος της φυσικής διαδικασίας. Η υπογονιμότητα είναι μία εξ` αυτών. Αυτή η ανεπιθύμητη αλλαγή έρχεται αιφνιδιαστικά και μοιάζει βίαιη. Αντανακλαστικά μπορεί το ζευγάρι να αντιδράσει αρνητικά ή και αμυντικά στις αλλαγές που φέρνει η υπογονιμότητα ή μπορεί να επιλέξει να μάθει να διαχειρίζεται την ματαίωση και τις απογοητεύσεις. Και οι δύο πρέπει να δουν αυτή την πρόκληση ως μια κατάσταση που θα τους δυναμώσει και μόνο ως δυνατοί θα μπορέσουν να πραγματώσουν την επιθυμία τους.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com

Διαβάστε επίσης:
Γονιμότητα και εξωσωματική: Λύνοντας όλες σας τις απορίες (vid)
Παρένθετη μητρότητα: Τι ισχύει στην Ελλάδα;
Ζηλεύω όσες κάνουν παιδιά ενώ εγώ όχι!
«Δακρύζω κάθε φορά που βλέπω αρνητικό το τεστ εγκυμοσύνης»
«Θέλω να κάνω παιδί και δεν μπορώ»-Νέα έρευνα λέει ότι το στρες είναι ο χειρότερος εφιάλτης σου