Πώς οι ορμόνες «ρυθμίζουν» τον εμμηνορρυσιακό κύκλο (την περίοδο);
Ο εμμηνορρυσιακός κύκλος «ρυθμίζεται» από ορμόνες, που παράγονται από εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου (υποθάλαμος – GnRH, υπόφυση – FSH και LH), αλλά και από τις ωοθήκες (οιστρογόνα και προγεστερόνη).
Οι ορμόνες αυτές κατά τη διάρκεια των τριών φάσεων του κύκλου (Ωοθυλακική – Ωοθυλακιορρηξία – Ωχρινική) παρουσιάζουν διακυμάνσεις, οι οποίες απεικονίζονται σχηματικά στο παρακάτω διάγραμμα.
Πώς παράγονται οι ορμόνες κατά την Ωοθυλακική φάση;
- Στο υποθάλαμο παράγεται GnRH
- Η GnRH δρα στην υπόφυση και αρχίζει η παραγωγή FSH.
- Η παραγωγή της FSH αυξάνεται σταδιακά, όπως και τα επίπεδά της στο αίμα.
- Η FSH χάρη στην κυκλοφορία του αίματος φθάνει στις ωοθήκες, όπου και προκαλεί την έναρξη της ωρίμανσης ενός αριθμού ανώριμων ωαρίων. Η ωρίμανση εκάστου ωαρίου εξελίσσεται εντός ενός ωοθυλακίου.
- Ένα μόνον ωοθυλάκιο φθάνει στην πλήρη ωρίμανση.
- Το ωοθυλάκιο παράγει όλο και μεγαλύτερες ποσότητες οιστρογόνων (κυρίως οιστραδιόλης)
- Η αύξηση της παραγωγής των οιστρογόνων αντικατοπτρίζεται στα επίπεδά τους στο αίμα, τα οποία παρουσιάζουν σταδιακή άνοδο για περίπου ένα δεκαήμερο, ενώ τυπικά φθάνουν στο απόγειό τους μία ημέρα πριν την ωοθυλακιορρηξία (πραγματοποιείται κοντά στη 13η ημέρα του κύκλου σε έναν τυπικό κύκλο 28 ημερών).
Πώς παράγονται οι ορμόνες στην Ωοθυλακιορρηξία;
- Η παραγωγή της LH από την υπόφυση – μάλλον υπό την επήρεια των υψηλών επιπέδων οιστρογόνων – παρουσιάζει απότομη αύξηση, όπως άλλωστε και τα επίπεδά της στο αίμα, τα οποία φθάνουν και στην υψηλότερή τους τιμή. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται κορύφωση της LH.
- 24 έως 36 ώρες μετά από την κορύφωση της LH πραγματοποιείται και η ωοθυλακιορρηξία, οπότε το ώριμο ωάριο απελευθερώνεται εντός της σάλπιγγας και είναι έτοιμο να γονιμοποιηθεί.
- Το απελευθερωμένο ωάριο αφήνει πίσω του ένα «άδειο» ωοθυλάκιο, το οποίο και «μεταμορφώνεται» σε ένα όργανο, που παράγει ορμόνες και ονομάζεται Ωχρό Σωμάτιο.
Πώς παράγονται οι ορμόνες στην Ωχρινική φάση;
- Τα κύτταρα του Ωχρού Σωματίου παράγουν και απελευθερώνουν την ορμόνη προγεστερόνη, η οποία επιδρά στο ενδομήτριο, προκαλώντας την πάχυνσή του και τον εμπλουτισμό του σε θρεπτικά συστατικά, ώστε να είναι δυνατόν να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του εμβρύου μετά από ενδεχόμενη εμφύτευσή του.
- Η παραγωγή προγεστερόνης από το Ωχρό Σωμάτιο συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της Ωχρινικής φάσης, για περίπου 12 με 16 ημέρες.
- Αν μετά την ωοθυλακιορρηξία, επιτευχθεί γονιμοποίηση του ωαρίου, τότε από τους ιστούς του εμβρύου, που θα προκύψει αρχίζει να παράγεται β χοριακή γονιδοτροπίνη. Η ορμόνη αυτή προάγει με τη δράση της την «παράταση της ζωής» του Ωχρού Σωματίου, το οποίο συνεχίζει να παράγει προγεστερόνη, υποστηρίζοντας τοιουτοτρόπως την ανάπτυξη του εμβρύου στα πρώτα στάδια της κύησης. Μετά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης, η παραγωγή της προγεστερόνης γίνεται κατά κύριο λόγο από τον πλακούντα.
Τι συμβαίνει στο Ωχρό σωμάτιο, αν δεν επιτευχθεί γονιμοποίηση;
Αν δεν επιτευχθεί γονιμοποίηση, τότε το Ωχρό Σωμάτιο ατροφεί και σταματάει να παράγει προγεστερόνη. Έτσι τα επίπεδα της ορμόνης αυτής πέφτουν και δεν επαρκούν πλέον για να στηρίξουν το «παχύ» ενδομήτριο. Κατά συνέπεια το ενδομήτριο αποπίπτει και αρχίζει η έμμηνος ρύση.
Τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης στο τέλος της Ωχρινικής φάσης είναι «σήμα» για τον Υποθάλαμο, ώστε αυτός να αρχίσει ξανά να παράγει GnRH και ο κύκλος να ξεκινήσει από την αρχή.
Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
γράφημα: The original uploader was Ekem at English Wikipedia. [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/) ]
