Sharenting: Όταν οι γονείς το παρακάνουν με τις αναρτήσεις των παιδιών τους στα social media

Facebook, Instagram, Snapchat, TikTok. Τα social media αποκτούν ολοένα και πιο ενεργό ρόλο στην καθημερινότητά ενηλίκων, εφήβων, ακόμα και μικρότερων παιδιών. Οι ειδικοί προειδοποιούν για τις επιπτώσεις της χρήσης τους στην ψυχική υγεία και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για εθισμό και άλλες αρνητικές συνέπειες.

Οι γονείς φυσικά δεν μένουν ανεπηρέαστοι από την κυριαρχία των κοινωνικών μέσων. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια φαίνεται να δημοσιεύουν με μεγαλύτερη συχνότητα φωτογραφίες των παιδιών τους στις διάφορες πλατφόρμες με αποτέλεσμα δύο νέοι όροι να έχουν έρθει στο προσκήνιο: Sharenting και Μomfluencer.

Sharenting και Momfluencers: Τι είναι;

Το sharenting είναι σύνθετη λέξη και προκύπτει από τις λέξεις «sharing» και «parenting». Τι σημαίνει; Η τάση ολοένα και περισσότεροι γονείς να δημοσιεύουν φωτογραφίες των παιδιών τους στα social media.

Το sharenting ανέδειξε τις momfluencers, τις μαμάδες influencer, δηλαδή, που δημοσιεύουν στα κοινωνικά μέσα περιεχόμενο με τα παιδιά τους στοχεύοντας -μάλλον υποσυνείδητα- στην επιβεβαίωση ή ακόμα και στο οικονομικό όφελος.

Οι momfluencers έχουν δεκάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια ακολούθους. Ακόμα και σε καθημερινή βάση μοιράζονται φωτογραφίες, εμπειρίες και αστεία στιγμιότυπα με τα παιδιά τους, χωρίς φυσικά να έχουν τη συγκατάθεσή τους και χωρίς να υποψιάζονται τις πιθανές αρνητικές συνέπειες για εκείνα στο μέλλον.

Η τάση του sharenting έχει απασχολήσει ψυχολόγους, αναπτυξιολόγους και ήδη γίνονται έρευνες για τις συνέπειες, αλλά και για την αποτύπωση της τάσης αυτής σε αριθμούς:

• Κατά μέσο όρο πάνω από 1.300 φωτογραφίες του κάθε παιδιού δημοσιεύονται στα κοινωνικά μέσα μέχρι την ηλικία των 13 ετών.
• Έρευνα της Secure Data Recovery στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής δείχνει ότι το 46% των γονιών δημοσιεύει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες των παιδιών του κάθε εβδομάδα.
• Τα αγαπημένα κοινωνικά μέσα των momfluencers είναι το Instagram και TikTok και hashtags όπως #MumTok ή το πιο απλό #momslife απαριθμούν εκατομμύρια αναρτήσεις.

Οι ανησυχίες

Οι βασικές ανησυχίες των ειδικών είναι η υπερπροβολή των παιδιών και ο τρόπος με τον οποίον η συνεχής έκθεση επηρεάζει την ανάπτυξη και τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους.

Η υπερπροβολή είναι κατ’ αρχάς θέμα ασφάλειας. Όσο περισσότερες φωτογραφίες, βίντεο και πληροφορίες για τα παιδιά κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες προσέγγισης από παιδεραστές, παιδόφιλους που κρύβονται συνήθως πίσω από ψεύτικα προφίλ.

Έπειτα, τα παιδιά συνηθίζουν από τη νηπιακή τους ηλικία στην υπερέκθεση χωρίς καν να το έχουν επιλέξει. Από τη μία αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μεγαλώνοντας να θεωρούν φυσιολογική την παρουσία τους στα κοινωνικά μέσα. Από την άλλη, ίσως νιώθουν πίεση από τη συνεχή υπερπροβολή και ότι στερούνται την ασφάλεια που θα έπρεπε να τους παρέχει κανονικά το οικογενειακό περιβάλλον.

Τέλος, προκύπτει το ζήτημα του ποιοτικού χρόνου γονιού και παιδιού. Λέμε ξανά και ξανά ότι στη σύγχρονη εποχή οι ρυθμοί είναι έντονοι, γρήγοροι και ο ελεύθερος χρόνος από ελάχιστον έως ανύπαρκτος. Ποιο είναι λοιπόν το αντίκτυπο στο παιδί όταν αυτόν τον λίγο χρόνο ο γονιός που έχει απέναντί του κρατά ένα κινητό και καταγράφει ό,τι κάνει και λέει;

Η ψυχολόγος Μυρτώ Κογεβίνα αναφέρει στο Mothersblog.gr:

«Όλοι μπορούμε να καταλάβουμε πώς προκύπτει το sharenting και η αιτία, συνήθως, είναι αθώα από την πλευρά των γονιών. Τα παιδιά μας είναι το επίκεντρο της ζωής μας και η μεγαλύτερή μας αγάπη - τι πιο ανθρώπινο από τα να θέλουμε να μοιραστούμε, με περηφάνια, τις φωτογραφίες και τα κατορθώματά τους;

‘Οπως με τα περισσότερα πράγματα, έτσι και με το sharenting παίζει μεγάλο ρόλο ο βαθμός στον οποίο γίνεται. Το να ανεβάσουμε μια στο τόσο κάποια οικογενειακή φωτογραφία ή κάτι σε σχέση με το παιδί μας, δεν είναι το τέλος του κόσμου. Όταν όμως το sharenting είναι συνεχές, τότε βάζουμε τα παιδιά σε μια πρόωρη διαδικασία ενασχόλησης με την εμφάνιση και τη γενικότερη εικόνα τους, η οποία μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις όσον αφορά την αυτοεκτίμηση και τη γενικότερη ψυχική τους υγεία».

Τι οδηγεί έναν γονιό στο sharenting;

Σύμφωνα με μία έρευνα πολλοί γονείς φαίνεται να καταφεύγουν στα social media για να διαχειριστούν τον κοινωνικό αποκλεισμό που νιώθουν μετά τη γέννηση των παιδιών τους. Όντες ενεργοί στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης νιώθουν μέλη μίας κοινότητας που είναι πάντα «ζωντανή».

Άλλη έρευνα έδειξε ότι τα likes τα shares και τα σχόλια λειτουργούν ως ένα είδος επιβράβευσης. Μία νέα καθημερινότητα και ένας νέος ρόλος είναι φυσιολογικό να συνεπάγονται ανησυχία και στρες. Σύμφωνα με τους ειδικούς οι αλληλεπιδράσεις στα κοινωνικά μέσα λειτουργούν ως επιβεβαίωση και δημιουργούν στη μαμά μία αίσθηση (ή καλύτερα ψευδαίσθηση) υποστήριξης.

Μη ξεχνάμε και τον παράγοντα κέρδος. Στο σημείο αυτό να θυμίσουμε ότι ο νόμος των social media είναι ο εξής: περισσότεροι followers, περισσότερα likes, περισσότερα διαφημίσεις, άρα και περισσότερα χρήματα.

Το γαλλικό νομοσχέδιο που βάζει φρένο στο sharenting

Μερικούς μήνες πριν στη γαλλική βουλή υπερψηφίστηκε ειδικό νομοσχέδιο με το οποίο μπαίνουν όρια στο περιεχόμενο που δημοσιεύουν οι γονείς σε σχέση με τα παιδιά τους. Στόχος η προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών βάζοντας φρένο στην υπερέκθεση από τη βρεφική ακόμα ηλικία.

«Το μήνυμα προς τους γονείς είναι ότι η δουλειά τους είναι να προστατεύουν την ιδιωτική ζωή των παιδιών τους», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Bruno Studer, βουλευτής (μέλος του Κοινοβουλίου) από το κόμμα του προέδρου Emmanuel Macron που εισήγαγε το νομοσχέδιο. «Κατά μέσο όρο, τα παιδιά έχουν 1.300 φωτογραφίες τους που κυκλοφορούν στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πριν από την ηλικία των 13 ετών και πριν καν τους επιτραπεί να έχουν λογαριασμό».

Το νομοσχέδιο αναφέρει ότι και οι δύο γονείς θα είναι από κοινού υπεύθυνοι για τα δικαιώματα των φωτογραφιών των παιδιών τους και «θα εμπλέκουν το παιδί ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό της ωριμότητάς του».

Εάν κανένας γονιός δεν συμφωνεί με την απόφαση του άλλου, ο δικαστής μπορεί να απαγορεύσει σε έναν από τους δύο να δημοσιεύει ή να μοιράζεται τις φωτογραφίες ενός παιδιού χωρίς την άδεια του άλλου. Και στις πιο ακραίες περιπτώσεις, οι γονείς μπορεί να χάσουν την επιμέλεια του παιδιού τους σε ό,τι έχει να κάνει με τις φωτογραφίες του «αν η διάδοση της εικόνας του παιδιού και από τους δύο γονείς επηρεάζει σοβαρά την αξιοπρέπεια ή την ηθική ακεραιότητα του παιδιού».

Social media και ψυχολογία μαμάδων

Σε μία κοινωνία γεμάτη συγκρίσεις, οι γονείς και ειδικά οι μαμάδες μπορούν εύκολα να πέσουν στην παγίδα του παραμορφωτικού φακού των social media.

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Biological Psychology έδειξε ότι η έκθεση σε περιεχόμενο μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τη μητρότητα αυξάνει το στρες και τα αρνητικά συναισθήματα.

Η τάση που μελετήθηκε είναι ότι οι μαμάδες συγκρίνουν πολύ τους εαυτούς τους στο διαδίκτυο και αυτό πυροδοτεί μια σειρά αρνητικών συναισθημάτων.

Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα υψηλότερα αρνητικά συναισθήματα συσχετίστηκαν με υψηλότερη κορτιζόλη. Οι συμμετέχουσες που ανέφεραν ότι περνούσαν περισσότερο χρόνο σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης ή διαδικτυακά φόρουμ είχαν υψηλότερα στιγμιαία επίπεδα κορτιζόλης.