Tι κάνουμε όταν το παιδί μας παρουσιάσει τικ

Τι είναι όμως τα «τικ»;
Χωρίς οι επιστήμονες να γνωρίζουν τι ακριβώς είναι, το πώς δημιουργούνται αλλά και το πώς θεραπεύονται τα «τικ» είναι ξαφνικές, απότομες και υποχρεωτικές κινήσεις, ήχοι ή θόρυβοι που κάποιο άτομο κάνει και επαναλαμβάνει συχνά χωρίς τη θέληση του.
Τις περισσότερες φορές αυτές οι κινήσεις, λειτουργούν χαλαρωτικά με αποτέλεσμα αν το παιδί δεν κάνει το «τικ» του να μη μπορεί να χαλαρώσει και να αισθάνεται δυσφορία.

Πολλές φορές δε, ειδικά αν δεν προσέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θα το επισημάνουμε στο παιδί μπορεί να του δημιουργήσουμε αισθήματα ντροπής και ενοχής.
Σίγουρα, αν ήμαστε παρατηρητικοί θα διαπιστώσουμε ότι όσο πιο ήρεμο είναι το παιδί τόσο ελαττώνονται και τα τικ ενώ αν βρίσκεται σε περίοδο μεγαλύτερης έντασης, τα τικ αυξάνονται.
Τα τικ μάλιστα, τις περισσότερες φορές στην φάση του ύπνου, όπου το παιδί είναι χαλαρό, εξαφανίζονται πλήρως.

Ποια είναι τα συνηθέστερα τικ;

Το ανοιγόκλειμα των βλεφάρων, η ανύψωση των φρυδιών, η κίνηση του πιγουνιού, το καθάρισμα του λαιμού, η ανύψωση των ώμων, διάφοροι μορφασμοί, το δάγκωμα των χειλιών μέχρι να ματώσουν, το τίναγμα μπράτσων, δαχτύλων ή χεριών, οι ιδιοτυπίες στο βάδισμα, το φύσημα της μύτης, οι γκριμάτσες, το ρέψιμο κτλ. Πρέπει βέβαια να διαχωρίσουμε τα τικ από άλλες μη φυσιολογικές κινήσεις, όπως τις δυστονίες, την αθέτωση, τις μυοκλονικές κινήσεις, τους σπασμούς και μερικές βαριές ψυχαναγκαστικές κινήσεις, ενώ τις περισσότερες φορές κρατάνε μόνο λίγα δευτερόλεπτα.

Tα τικ τα συναντάμε πιο συχνά σε ορισμένες οικογένειες και εμφανίζονται τρεις φορές πιο συχνά στα αγόρια απ' ό,τι στα κορίτσια, ενώ ηλικιακά ξεκινούν στην ηλικία γύρω στα 6 με 7 χρόνια.
Υπάρχει βέβαια και ο πρώιμος τύπος τικ, που εμφανίζεται στα 2 με 3 πρώτα χρόνια.

Τα περισσότερα τικ της παιδικής ηλικίας είναι συνήθως παροδικά ενώ μπορούν να επανέρχονται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, σχεδόν καθημερινά, για τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες μέχρι ένα χρόνο, ενώ η έντασή τους παρουσιάζει αυξομειώσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα τικ φεύγουν μόνα τους, αυτομάτως ή με τη βοήθεια ειδικού και δεν εξελίσσονται σε πιο σοβαρές μορφές.

Tα αίτια των τικ
Τα τικ ξεκινούν ως μια απλή κινητική συμπεριφορά, που αποτελεί αντίδραση του παιδιού σε μια αγχωτική κατάσταση που μπορεί να κυμανθεί από αρρώστια και χωρισμός των γονιών, μέχρι ερχομό νέου μέλους στην οικογένεια, υπερβολική αυστηρότητα από τους γονείς κτλ.
Το τικ, ουσιαστικά είναι ένας τρόπος έκφρασης, σε οποιαδήποτε πίεση ή ένταση.
Σε άλλα παιδιά αυτό είναι πιο εύκολο και σε άλλα όχι. Ετσι τα τικ μετά από ένα διάστημα μπορεί να εξαφανιστούν πλήρως ή και να επανέλθουν, αλλά με εσφαλμένους χειρισμούς από την πλευρά της οικογένειας τα τικ των παιδιών μπορεί να επιδεινωθούν ή να γίνουν μόνιμα.

Πως τα αντιμετωπίζουμε;
Αρχικά, σε καμία περίπτωση δε κάνουμε επίμονες παρατηρήσεις στο παιδί, δεν το κοροϊδεύουμε, δε του απαγορεύουμε το τικ, δεν το μαλώνουμε. Όλα αυτά, μπορούν να έχουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από το επιθυμητό.
Ειδικά αν είναι στην αρχή κάνουμε πως δεν το βλέπουμε. Ετσι μπορεί να φύγει μόνο του ακόμα πιο γρήγορα από όσο φανταζόμασταν.
Όταν δούμε ότι το πρόβλημα συνεχίζεται πρέπει να επισκεφτούμε έναν παιδονευρολόγο, ενώ μπορεί να χρειαστεί και η βοήθεια ενός ψυχολόγου ή παιδοψυχίατρου να μελετηθεί η επίδραση του στη ζωή της οικογένειας, στις σχέσεις του παιδιού με το σχολείο και να καθοριστούν οι συγκεκριμένοι στόχοι.

Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν αρκετοί τύποι θεραπείας, όπως οι ψυχοκινητικές θεραπείες, η χαλάρωση, η ψυχοθεραπεία, η θεραπεία της συμπεριφοράς, η θεραπεία με φάρμακα κ.ά.

Είναι αυτονόητο βέβαια, ότι όσο πιο ελαφρύ είναι το τικ, τόσο ευνοϊκότερη είναι η πρόγνωση.

Τώρα σε σχέση με το παιδί, όταν πια ο γιατρός εντοπίσει πως υπάρχει πρόβλημα, τότε είναι απαραίτητη η εξήγηση και η κατανόηση του προβλήματος του. Σ' αυτό το στάδιο μετρά η δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης, που θα επιτρέψει στο παιδί να ηρεμήσει από το άγχος και να ενισχυθεί η σχέση του με τους άλλους, όπως, π.χ., με τους συμμαθητές του. Φυσικά, η συμμετοχή της οικογένειας κρίνεται αναγκαία.