Ενθάρρυνση έναντι επαίνου στα παιδιά

Έπαινος και θετική αυτοεικόνα

Εδώ και πολλά χρόνια προβάλλεται πολύ η επίδραση που έχει ο έπαινος στα παιδιά καθώς συμβάλλει στη δημιουργία θετικής αυτοεικόνας και στη βελτίωση της συμπεριφοράς. Αυτό είναι κάτι που ακόμα μια φορά πρέπει να "προσέξουμε τι δουλεύει".

Ο έπαινος μπορεί να εμπνεύσει μερικά παιδιά να βελτιώσουν τη συμπεριφορά τους. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι έτσι μπορεί να μάθουν ότι πρέπει να ευχαριστούν πάντα τους άλλους και να εξαρτηθούν από την επιδοκιμασία των άλλων. Τα παιδιά αυτά (και αργότερα ο ενήλικοι αυτοί) ενδέχεται να αναπτύξουν μια εικόνα για τον εαυτό τους που να εξαρτάται απόλυτα από την άποψη των άλλων. Άλλα παιδιά, πάλι, αντιδρούν αρνητικά κι επαναστατούν μπροστά στον έπαινο, είτε επειδή δεν θέλουν να προσπαθήσουν για να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των άλλων ή επειδή φοβούνται ότι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν εκείνους που φαίνεται να παίρνουν τόσο εύκολα τον έπαινο.

Οι επιπτώσεις του επαίνου

Παρότι ο έπαινος δείχνει να αποδίδει, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της ενθάρρυνσης είναι ότι τονώνει την αυτοπεποίθηση. Το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα του επαίνου είναι ότι προκαλεί την εξάρτηση από τους άλλους.

Η αυτοεκτίμηση δεν μπορεί να δοθεί ούτε να ληφθεί

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ένα άλλο λάθος που έχουν κάνει οι μεγάλοι σχετικά με τον έπαινο είναι η ιδέα ότι μπορούν να "δώσουν" στο παιδί αυτοεκτίμηση. Η αυτοεκτίμηση δεν μπορεί να δοθεί ούτε να ληφθεί, αναπτύσσεται μέσα από την αίσθηση της ικανότητας και μέσα από την αυτοπεποίθηση που κερδίζει το παιδί καθώς διαχειρίζεται απογοητεύσεις, λύνει προβλήματα κι έχει μπόλικες ευκαιρίες να μάθει από τα λάθη του. Η επιτυχής χρήση της ενθάρρυνσης απαιτεί οι ενήλικοι να δείχνουν σεβασμό, ενδιαφέρον για την άποψη του παιδιού και επιθυμία να προσφέρουν ευκαιρίες στα παιδιά για να Η αυτοεκτίμηση δεν μπορεί να δοθεί ούτε να ληφθεί η οποία δεν θα εξαρτάται από τις απόψεις των άλλων.

Οι διαφορές ανάμεσα στην ενθάρρυνση και τον έπαινο δύσκολα θα γίνουν κατανοητές από εκείνους που πιστεύουν στον έπαινο και έχουν δει άμεσα αποτελέσματα. Έχουν δει παιδιά να αντιδρούν στον έπαινο με πρόσωπα που λάμπουν. Ωστόσο, δεν σκέφτονται τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της εξάρτησης από την άποψη των άλλων. Ακόμη και εκείνοι που θέλουν να αλλάξουν από έπαινο σε ενθάρρυνση δυσκολεύονται να κάνουν μια παύση και να σκεφτούν πριν πουν πράγματα που έχουν συνηθίσει.

Όταν αναρωτιέστε αν αυτό που λέτε σε ένα παιδί είναι έπαινος ή ενθάρρυνση, ίσως βοηθήσει να αναλογιστείτε τις παρακάτω ερωτήσεις.

• Του διδάσκω να αξιολογεί μόνο του τον εαυτό του ή να εξαρτάται σε όλη του τη ζωή από την αξιολόγηση των άλλων;
• Δείχνω σεβασμό ή είμαι χειριστικός;
• Βλέπω την οπτική γωνία του παιδιού ή μόνο τη δική μου;
• Θα έκανα το σχόλιο αυτό σε έναν φίλο ή όχι;

Η τελευταία ερώτηση είναι ιδιαίτερα βοηθητική μιας και τα σχόλια που κάνουμε στους φίλους μας συνήθως καλύπτουν τα κριτήρια της ενθάρρυνσης.

^{*απόσπασμα από το βιβλίο "Αποτελεσματική Διαπαιδαγώγηση" από τις εκδόσεις διόπτρα}