Οι τέσσερις τύποι γονεϊκότητας – Ποιος είναι ο πιο επιτυχημένος;

Στην ανατροφή των παιδιών δεν υπάρχει manual και πολλοί είναι οι γονείς που αναρωτιούνται ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους με αξίες και αρχές.

Κάποιοι είναι περισσότερο αυστηροί. Άλλοι πιο χαλαροί. Εάν, ωστόσο, εσείς αναρωτιέστε «Τι είδους γονιός θέλω να είμαι;» θα πρέπει να γνωρίζετε και να αναγνωρίζετε τους διαφορετικούς τύπους γονικής ανατροφής.

Οι τέσσερις τύποι γονικής ανατροφής

Υπάρχουν τέσσερις τύποι γονικής ανατροφής/συμπεριφοράς: η επιτρεπτική, η δημοκρατική, η συμπεριφορά παραμέλησης και η αυταρχική. Οι τέσσερις αυτοί τύποι έχουν προκύψει από την έρευνα και μελέτη της αναπτυξιακής ψυχολόγου Diana Baumrid και των ερευνητών Eleanor Maccoby και John Martin από το Stanford.

O κάθε ένας έχει διαφορετικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά των παιδιών και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ας τα δούμε αναλυτικά.

Επιτρεπτική γονική ανατροφή (permissive)

Οι γονείς που υιοθετούν αυτήν τη γονική συμπεριφορά:

• Επιδιώκουν την επικοινωνία με τα παιδιά τους και συνήθως τα αφήνουν να παίρνουν αποφάσεις μόνα τους, χωρίς να τα επηρεάζουν προς κάποια κατεύθυνση.
• Δεν βάζουν κανόνες και όρια και έχουν χαμηλές προσδοκίες για ωριμότητα και αυτοέλεγχο
• Είναι στοργικοί, επιεικείς και προσπαθούν να κάνουν τα παιδιά τους χαρούμενα ακόμα και αν κάποιες βάζουν τον εαυτό τους σε δεύτερη μοίρα.

Γενικά, αναπτύσσουν με τα παιδιά τους μία σχέση περισσότερο φιλική. Αποφεύγουν τις αντιπαραθέσεις και υποχωρούν σχεδόν πάντα.

Δημοκρατική γονική ανατροφή (authoritative)

Οι γονείς που υιοθετούν αυτήν τη γονική συμπεριφορά:

• Βάζουν ξεκάθαρους κανόνες και όρια στα παιδιά, έχουν προσδοκίες, ταυτόχρονα, όμως, προσπαθούν να δείχνουν ευελιξία και κατανόηση.
• Στοχεύουν στην καλή επικοινωνία με τα παιδιά τους, είναι καλοί ακροατές και πάντα λαμβάνουν υπόψη τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις απόψεις των παιδιών.
• Βοηθούν τα παιδιά να μάθουν από τα λάθη τους. Ακόμα και όταν εκείνα δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους, δεν γίνονται τιμωρητικοί. Αντίθετα, είναι επιεικείς και χρησιμοποιούν λογικά επιχειρήματα (πχ, «δεν έγραψες γιατί δεν διάβασες»).

Η Diana Baumrind αναφέρει ότι αυτοί οι γονείς «παρακολουθούν και μεταδίδουν σαφή πρότυπα για τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Είναι δυναμικοί, αλλά δεν είναι παρεμβατικοί και περιοριστικοί. Οι μέθοδοι πειθαρχίας που χρησιμοποιούν είναι υποστηρικτικές. Θέλουν τα παιδιά τους να είναι τόσο δυναμικά όσο και κοινωνικά υπεύθυνα, και τόσο αυτόνομα όσο και συντροφικά.»

Γονική συμπεριφορά παραμέλησης (neglectful)

Κάποιοι την αναφέρουν και ως «αδιάφορη γονική ανατροφή». Οι γονείς που υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά:

• Είναι γενικά αποκομμένοι από τη ζωή των παιδιών τους, είτε λόγω αδιαφορίας, είτε λόγω άλλων προτεραιοτήτων, έλλειψης χρόνου κτλ.
• Δεν είναι στοργικοί, δεν επιδιώκουν την επικοινωνία και προσφέρουν ελάχιστη καθοδήγηση και προσοχή.

Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι προβλήματα αυτοεκτίμησης και δυσκολεύονται να αναπτύξουν στενές σχέσεις με άλλα πρόσωπα.

Αυταρχική γονική ανατροφή (authoritarian)

Οι γονείς που υιοθετούν αυτή τη γονική συμπεριφορά:

• Βάζουν αυστηρούς κανόνες χωρίς να λάβουν υπόψη τα συναισθήματα των παιδιών ή της κοινωνικό-συναισθηματικές τους ανάγκες.
• Χρησιμοποιούν συχνά τη φράση «Γιατί το είπα εγώ» όταν τα παιδιά έχουν ερωτήσεις ή ενστάσεις για πράγματα που τους έχουν ζητηθεί.
• Δεν συνομιλούν πραγματικά με τα παιδιά. Η επικοινωνία τους δεν βασίζεται στο διάλογο και δεν είναι αμφίδρομη.
• Έχουν υψηλές απαιτήσεις και δεν είναι ευέλικτοι προς τα παιδιά

Σύμφωνα με τη Baumrind, οι γονείς αυτοί «προσανατολίζονται σύμφωνα με την υπακοή και την ιεραρχία, και περιμένουν οι εντολές τους να ακολουθούνται χωρίς εξήγηση».

Ποιος είναι ο πιο επιτυχημένος τύπος γονικής ανατροφής;

Έρευνες δείχνουν ότι οι γονείς που ακολουθούν το δημοκρατικό μοντέλο ανατροφής έχουν περισσότερες πιθανότητες να μεγαλώσουν παιδιά ανεξάρτητα, που πιστεύουν στον εαυτό τους, στηρίζονται στα πόδια τους και έχουν ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες.

Από την άλλη, χαρακτηριστικά όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η δυσκολία στη δημιουργία σχέσεων και τα προβλήματα ψυχικής υγείας παρατηρούνται συχνότερα σε παιδιά των οποίων οι γονείς ακολούθησαν την επιτρεπτική, την αυταρχική ή την αδιάφορη γονική ανατροφή.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

Τα παιδιά χρειάζονται στήριξη, κατανόηση, ουσιαστική επικοινωνία, παράλληλα, όμως, χρειάζονται και όρια, κανόνες, καθοδήγηση.

Φυσικά, δεν είναι πάντα εύκολο να εντάξετε τον εαυτό σας σε έναν μόνο τύπο γονικής ανατροφής. Το πιθανότερο είναι να υπάρχουν φορές που θα χρειαστεί να αξιοποιήσετε προσεγγίσεις και από άλλους τύπους, το σημαντικότερο, ωστόσο, είναι αυτό να γίνεται με μέτρο και όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.

^{Με πληροφορίες από cnbc.com}