Πώς θα μάθουμε στα παιδιά να σέβονται το περιβάλλον: Απλές συμβουλές για γονείς

Είναι κοινή διαπίστωση πώς χρόνο με τον χρόνο, μειώνεται η επαφή των παιδιών με τη φύση.

Οι δραστηριότητες στην ύπαιθρο έχουν περιοριστεί δραματικά κι έχουν αντικατασταθεί από τη χρήση κινητών, βιντεοπαιχνιδιών και ενασχόλησης με το διαδίκτυο.

Έρευνες δείχνουν ότι τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνονται τα προβλήματα υγείας των παιδιών ενώ παράλληλα υπάρχει έλλειψη οικολογικής παιδείας. Η σύνδεση του παιδιού με τη φύση έχει διαρραγεί από το σύγχρονο τρόπο ζωής αλλά και από την απουσία ανάπτυξης οικολογικής συνείδησης.

Ανάπτυξη φιλοπεριβαλλοντικής συνείδησης

Πολλά μικρά παιδιά, ανεξάρτητα από το που ζουν, περνούν τη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου τους σε δραστηριότητες που τα κρατούν τελικά απομονωμένα από την άμεση επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Η ψυχαγωγία τους τείνει να γίνεται σε εσωτερικούς χώρους, π.χ. βλέποντας τηλεόραση, η μεταφορά τους να γίνεται με αυτοκίνητο αντί με περπάτημα, και τα προγράμματα ημερήσιας φροντίδας, όπου πολλά παιδιά περνούν το μεγαλύτερο μέρος των ωραρίων τους τείνουν να είναι προσαρμοσμένα προς την τάξη από ότι σε εξωτερικούς χώρους.

Αποτέλεσμα, τα μικρά παιδιά κινδυνεύουν να μην αναπτύξουν ποτέ θετικές στάσεις και συναισθήματα για το φυσικό κόσμο ή για την επίτευξη ενός στοιχειώδους υγιούς βαθμού επάρκειας αναγκαίων γνώσεων για το περιβάλλον (Disinger & Roth, 1992). Επίσης, παιδιά τα οποία ζουν σε μειονεκτικές γειτονιές με χαμηλό εισόδημα είναι πιθανότερο να επηρεαστούν αρνητικά από τις διάφορες περιβαλλοντικές επιθέσεις όπως είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο θόρυβος, η συμφόρηση, τα στερεά απόβλητα κλπ και είναι λιγότερο πιθανό να έχουν συχνές θετικές αλληλεπιδράσεις με το φυσικό περιβάλλον (Harding & Holdren, 1993).

Πώς τα παιδιά θα αναπτύξουν περιβαλλοντική συνείδηση

Η αγάπη προς τη φύση αυξάνεται με την τακτική επαφή των παιδιών με φυσικό κόσμο. Οι συχνές εμπειρίες με τη φύση στις θετικές πρώιμες παιδικές ηλικίες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην υγιή ανάπτυξη του νου, του σώματος και του πνεύματος του παιδιού. Σύμφωνα με την Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση οι καλύτεροι τρόποι εμπλοκής και εμπνεύσεως τους είναι η ανακάλυψη σε τοπικά, οικεία περιβάλλοντα, καλλιεργώντας έτσι την αίσθηση του τόπου και του αναρωτιέμαι.

Με βάση σχετικές μελέτες, οι συχνές αδόμητες εμπειρίες στη φύση είναι οι ποιο κοινές επιρροές για την ανάπτυξη αξιών που διατηρούνται δια βίου και η παιδική ηλικία είναι το θεμέλιο αυτής της σχέσης με το περιβάλλον. Σημαντικό ρόλο παίζουν και πρέπει να υλοποιούνται προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σχετικά με το τοπικό πλαίσιο, δίνοντας τις δυνατότητες στους μαθητές να εξερευνήσουν και να βιώσουν ότι υπάρχει γύρω τους (Wilson, 2011).

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας παρακίνησης και ανάπτυξης φιλοπεριβαλλοντικής συνείδησης των παιδιών είναι τα οικογενειακά πρότυπα. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά είναι πιθανότερο να συμμετάσχουν σε περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες εάν ενεργούν και οι γονείς τους προς αυτή την κατεύθυνση ή τους ενθαρρύνουν για να συμμετέχουν σε τέτοιου είδους δραστηριότητες. Τα μικρότερα παιδιά θα μάθουν για το περιβάλλον μέσα από ένα άτυπο, αυθόρμητο παιχνίδι μεταξύ τους, στα μεσαία παιδικά χρόνια (6-12 χρονών) πρέπει να ενθαρρύνονται να δραστηριοποιηθούν στο περιβάλλον και στη λήψη αποφάσεων έχοντας πίστη στις ικανότητες τους και αισιοδοξία για το μέλλον, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να κοινωνικοποιηθούν και να οικοδομήσουν φιλίες μέσα από την εμπλοκή τους στη φύση και στο περιβάλλον. Το παιχνίδι δίνει την ευκαιρία και γίνεται ένας ουσιαστικός τρόπος επικοινωνίας μεταξύ φίλων που είναι βασικός λόγος για πολλά παιδιά να εκτιμήσουν τους εξωτερικούς χώρους. Επίσης, η επιρροή των φίλων ανέκαθεν έπαιζε σημαντικό ρόλο στη συμμετοχή σε περιβαλλοντικές δράσεις. Η σχετική βιβλιογραφία τονίζει την ανάγκη να δημιουργηθούν χώροι και δίκτυα όπου να μπορούν οι νέοι να μοιράζονται πληροφορίες και να μαθαίνουν από τους άλλους (Wilson op. cit.).

Περιβαλλοντικές έρευνες διαπίστωσαν ότι τη σημαντικότερη μάθηση προσέφεραν οι ευκαιρίες για δράσεις αντί αυτής της παθητικής μάθησης στην τάξη. Τα καλύτερα αποτελέσματα προκύπτουν όταν μπορούν οι εκπαιδευτικοί να ενσωματώσουν τη μάθηση στο φυσικό περιβάλλον με στρατηγικές μάθησης στην τάξη, αναπτύσσοντας έτσι σχέσεις που εξασφαλίζουν τη συνέχεια της περιβαλλοντικής εκμάθησης σε όλη τη διάρκεια της σχολικής ζωής (Wilson op. cit.).

Τρόποι να μάθουν τα παιδιά να σέβονται το περιβάλλον

Τα παιδιά σήμερα γνωρίζουν αρκετά για το περιβάλλον, αποσμασματικά όμως και στη θεωρία. Το πρόβλημα είναι η πράξη. Γι΄αυτό τόσο οι γονείς όσοι και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στο βίωμα και στη δράση και λιγότερο στη θεωρία.

Περιβάλλον είναι τα πάντα: η βιοποικιλότητα και τα απειλούμενα είδη, η βιώσιμη διατροφή, η κλιματική αλλαγή, τα δάση, η θάλασσα, οι υγρότοποι, οι βιώσιμες πόλεις, η υπεύθυνη κατανάλωση…

Ξεκινήστε από σήμερα κιόλας την ευαισθητοποίηση των παιδιών για περιβαλλοντικά θέματα μέσα από φύλλα εργασίας, ηλεκτρονικά και επιδαπέδια παιχνίδια, παιχνίδια στη φύση. Παράλληλα:

• Εκμεταλλευτείτε τις βόλτες στη θάλασσα , τα πάρκα, στο βουνό, στις παιδικές χαρές και μιλήστε για τα φυτά που βλέπετε, τα έντομα, το οικοσύστημα.
• Ενθαρρύνετε να μαζεύουν τα σκουπίδια και να αφήνουν τους χώρους καθαρούς.
• Ανακυκλώστε στο σπίτι σας τις συσκευασίες και ζητήστε από το παιδί σας να κάνει το ίδιο.
• Προτιμήστε το περπάτημα από το αυτοκίνητο ειδικά όταν πρόκειται για κοντινές διαδρομές.
• Αποφύγετε τη χρήση χημικών καθαριστικών , επιλέγοντας προϊόντα όπως ξίδι ή λεμόνι (όπου αυτό είναι εφικτό).
• Διδάξτε στα παιδιά την αξία της εξοικονόμησης ενέργειας: κλείνουν τα φώτα όταν βγαίνουν από το δωμάτιο, δεν έχουν τις ηλεκτρονικές συσκευές σε κατάσταση αναμονής.
• Αποφεύγετε τη σπατάλη τροφίμων. Σύμφωνα με το wwf.gr μια τετραμελής οικογένεια στην Ελλάδα πετά κάθε χρόνο στα σκουπίδια σχεδόν 120 κιλά καταναλώσιμων τροφίμων. Το μεγαλύτερο μέρος της σπατάλης θα μπορούσε να αποφευχθεί!

Αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να διδάξετε στα παιδιά να σέβονται το περιβάλλον. Κάντε την αρχή, γιατί η γη εκπέμπει «SOS».

Το CNN Greece με αφορμή την φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος διοργανώνει σήμερα το 1ο συνέδριο της περιβαλλοντικής πλατφόρμας καλώντας τους αναγνώστες και το κοινό να κάνουν πράξη το σύνθημα «Δράση για τη Γη, τώρα!» Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος έχει επίκεντρο την ανθεκτικότητα στην ξηρασία, την ερημοποίηση και την αποκατάσταση του πλανήτη αυτού που μας φιλοξενεί και θα φιλοξενηθεί από το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, μετά από απόφαση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP).