Γονική μέριμνα και επιμέλεια ανήλικου τέκνου: Τι ισχύει και τι πρέπει να γνωρίζετε

O Αστικός Κώδικας στο άρθρο 1510 προβλέπει ότι «η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού».

Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει α) την επιμέλεια του προσώπου, β) τη διοίκηση της περιουσίας του και γ) την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του.

Συνεπεία αυτού, η επιμέλεια αποτελεί βασικό «πυλώνα» της γονικής μέριμνας και «εμπεριέχεται» σε αυτή. Σύμφωνα με το 1518 ΑΚ «η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του».

Στην απευκταία περίπτωση του διαζυγίου όμως, τα δεδομένα μεταβάλλονται. Οι γονείς παραμένουν βέβαια φορείς του δικαιώματος, η άσκηση του όμως καθορίζεται από το δικαστήριο, εφόσον βέβαια οι γονείς διαφωνούν ως προς αυτήν. Η γονική μέριμνα παύει με την ενηλικίωση του τέκνου, λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια ή έκπτωσης του ενός γονέα. Στην περίπτωση αυτή, η γονική μέριμνα ασκείται από τον άλλο γονέα.

Εν αντιθέσει με τη γονική μέριμνα, που ασκείται και από τους δυο γονείς ακόμη και σε περίπτωση διαζυγίου, η επιμέλεια ασκείται σε περίπτωση διαζυγίου από τον ένα γονέα. Εάν η επιμέλεια τέκνων έχει ανατεθεί με δικαστική απόφαση στον ένα γονέα, λ.χ. στη μητέρα, τότε αυτή έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει για τα τρέχοντα μόνο καθημερινά ζητήματα, τα σχετιζόμενα με την επιμέλεια του τέκνου και όχι για τα λοιπά (σοβαρά) θέματα, επί των οποίων η λήψη αποφάσεων εξακολουθεί να παραμένει στον πυρήνα της γονικής μέριμνας (όπως λ.χ. η ονοματοδοσία, η επιλογή θρησκεύματος, η διενέργεια σοβαρής χειρουργικής επέμβασης, η επιλογή αναδόχου, κ.α.).

Η επιμέλεια του παιδιού είναι η πιο σημαντική αλλά και επίπονη διαδικασία όταν οι γονείς ακολουθούν το δρόμο της διάζευξης. Τα Ελληνικά Δικαστήρια, σε ότι έχει να κάνει με τον γονέα, ο οποίος θα αναλάβει την ανατροφή των παιδιών αποφασίζουν πάντα με γνώμονα πάντα το συμφέρον του παιδιού.

Ασφαλώς, σύμφωνα και με την πλούσια νομολογία μας, η μητέρα έχει απόλυτη και de facto προτεραιότητα, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων, στην ανάληψη της επιμέλειας του τέκνου.

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι στα Ευρωπαικά κράτη έχει γίνει «στροφή» προς το θεσμό της κοινής επιμέλειας των γονέων, ως αποτέλεσμα της αυξημένης ευαισθησίας για θέματα γονικής ισότητας και διατήρησης της επαφής αμφοτέρων των γονέων με το τέκνο τους.

Δημήτριος Ν. Αυλωνίτης
Δικηγόρος, LL.B.
κιν. 6972205516
e-mail: info@avlonitislaw.gr
http://www.avlonitislaw.gr